Staż pracy w budżetówce: jest furtka prawna, która skraca czas i wymóg prawny

• Elastyczność czy dowolność? Kontrowersje wokół skracania stażu pracy dla zastępców samorządowych
• Staż pracy w budżetówce: jest furtka prawna, która skraca czas i wymóg prawny
• Brak kontroli budzi pytania

Pewien przepis, a właściwie "furtka" w prawie, umożliwia dowolne skracanie wymaganego stażu pracy na stanowisku zastępcy wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Chociaż rządowe rozporządzenie określa minimalny staż na sześć lat, samorządowcy mogą go skrócić nawet do jednego dnia, jeśli uznają to za "uzasadnione". Co ciekawe, brakuje jasno określonych mechanizmów kontroli, które miałyby oceniać zasadność takich decyzji.

Elastyczność czy dowolność? Kontrowersje wokół skracania stażu pracy dla zastępców samorządowych

Zatrudnienie w budżetówce, w tym w samorządzie jest specyficzne, ponieważ kieruje się własnymi zasadami - ale oczywiście popartymi regulacjami prawnymi - tzw. pragmatykami zawodowymi. Chodzi o to, że Kodeks Pracy wprost wskazuje w przepisie art. 5: Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. Tak też jest w przypadku pracowników samorządowych.

Ustawa o pracownikach samorządowych i powiązane z nią rozporządzenie Rady Ministrów, precyzuje warunki zatrudnienia na różnych stanowiskach w jednostkach samorządu terytorialnego. Zgodnie z tymi przepisami, pracownik samorządowy musi spełniać szereg wymagań, w tym posiadać odpowiednie kwalifikacje zawodowe. W przypadku zastępcy wójta, burmistrza czy prezydenta miasta, rozporządzenie wskazuje minimalny staż pracy wynoszący sześć lat.

Staż pracy w budżetówce: jest furtka prawna, która skraca czas i wymóg prawny

Jednakże, paragraf 4 wspomnianego rozporządzenia wprowadza istotny wyjątek. Pozwala on na skrócenie wymaganego stażu pracy w "uzasadnionych przypadkach". Przepis stanowi dokładnie tak: "§ 4. Pracownikowi samorządowemu może być skrócony, w uzasadnionych przypadkach, staż pracy wymagany na danym stanowisku, z wyłączeniem stanowisk, dla których wymagany staż pracy określają odrębne przepisy oraz art. 5 ust. 2 i art. 6 ust. 4 pkt 1 ustawy.".

Co intrygujące, ani ustawa, ani rozporządzenie nie definiują, co dokładnie kryje się pod pojęciem "uzasadnionych przypadków", ani o ile można skrócić ten minimalny okres. Jak zauważają prawnicy, np. Bernadeta Skóbel ze Związku Powiatów Polskich, przepis ten daje "duże pole manewru", co może prowadzić do powoływania osób z minimalnym, a nawet symbolicznie krótkim stażem. Dr hab. Stefan Płażek z Uniwersytetu Jagiellońskiego idzie jeszcze dalej, twierdząc, że teoretycznie staż można skrócić nawet do jednego dnia.

Brak kontroli budzi pytania

Kluczową kwestią jest brak efektywnego mechanizmu kontroli nad stosowaniem tej "furtki". Państwowa Inspekcja Pracy nie jest uprawniona do kwestionowania takich decyzji, ponieważ nie działają one na niekorzyść pracowników. Wojewoda, choć sprawuje nadzór nad zgodnością działań z prawem, również nie ma narzędzi do weryfikacji zasadności skrócenia stażu. Jedynym organem, który mógłby zbadać potencjalne nadużycia lub niewłaściwą interpretację przepisów, jest Najwyższa Izba Kontroli.

Sytuacja ta prowadzi do dyskusji na temat zasadności istnienia tak szerokiego wyjątku. Z jednej strony, argumentem za elastycznością może być potrzeba szybkiego obsadzania stanowisk przez osoby zaufane politycznie. Z drugiej strony, pojawiają się obawy o obniżenie wymogów kwalifikacyjnych na kluczowych stanowiskach w samorządzie. Dr hab. Płażek zwraca uwagę, że zastępcy pełnią rolę swego rodzaju "gabinetu politycznego", co pozwala im omijać rygorystyczne wymogi kwalifikacyjne, które dotyczą np. sekretarzy gmin – osób z reguły wysoko wykwalifikowanych i apolitycznych.

Podsumowując, ta sytuacja rodzi pytanie o równowagę między elastycznością w doborze kadr a koniecznością zapewnienia odpowiednich kwalifikacji na stanowiskach publicznych. Czy obecne przepisy, dające tak szerokie pole do interpretacji, są optymalne dla efektywnego zarządzania samorządem? To zależy.