Świadczenia opiekuńcze od 1 lipca 2013 r.

Osoby, które będą chciały ubiegać się o przyznanie tego świadczenia, muszą wystąpić z nowymi wnioskami. Od 1 lipca 2013 r. będzie obowiązywać nowa kwota świadczenia pielęgnacyjnego, tj. 620 zł miesięcznie.

Od 1 stycznia 2013 r. obowiązuje nowelizacja ustawy o świadczeniach rodzinnych, która wprowadziła zasadnicze zmiany w przyznawaniu świadczeń opiekuńczych. Nowelizacja dokonuje zmian w zakresie ustalania prawa do świadczeń opiekuńczych, w szczególności ustalania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Wprowadza też nowy rodzaj świadczenie opiekuńczego – specjalny zasiłek opiekuńczy.

Świadczenia opiekuńcze - zmiany

Osoby, którym świadczenie pielęgnacyjne zostało przyznane przed 1 stycznia 2013 r., są uprawnione do otrzymywania go przez 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, czyli do 30 czerwca 2013 r. Po tej dacie wszystkie wydane decyzje o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wygasają z mocy prawa. Aby w dalszym ciągu otrzymywać świadczenie pielęgnacyjne lub – co jest nowością – specjalny zasiłek opiekuńczy, osoby te będą musiały wystąpić z nowymi wnioskami do miejscowo właściwych organów (urzędu gminy/miasta lub ośrodka pomocy społecznej).

PRZYKŁAD

Zofia Z. uzyskała prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na niepełnosprawnego syna od 1 listopada 2012 r. do 31 grudnia 2015 r., tj. do dnia ważności orzeczenia o niepełnosprawności. Prawo do przyznanego jej świadczenia pielęgnacyjnego wygasa 1 lipca 2013 r. Aby w dalszym ciągu otrzymywać to świadczenie, Zofia Z. musi złożyć do końca czerwca 2013 r. wniosek o świadczenie w celu zachowania ciągłości wypłaty.

Świadczenie pielęgnacyjne

Od 1 stycznia 2013 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego zostało uzależnione od daty powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki (do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia). Zmiana ta skutkuje koniecznością udokumentowania faktu, że niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała w trakcie nauki, nie później niż do 25. roku życia. Na potwierdzenie nauki w szkole lub w szkole wyższej osoba składająca wniosek o świadczenie może dołączyć np.: zaświadczenie ze szkoły lub szkoły wyższej, dyplom ukończenia szkoły wyższej lub świadectwo ukończenia szkoły (forma dokumentu jest dowolna).

Polecamy również: Świadczenia pielęgnacyjne 2013 - zmiany

PRZYKŁAD

Joanna Z. ubiega się o świadczenie pielęgnacyjne na syna, który w trakcie skoku do wody uległ urazowi kręgosłupa w wieku 22 lat (orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności). W dniu wypadku syn nie uczył się. A zatem, ze względu na zmiany w świadczeniach od 1 stycznia 2013 r., Joannie Z. nie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne na syna.

PRZYKŁAD

Karolina W. zrezygnowała z zatrudnienia w 2013 r., gdyż stan zdrowia jej niepełnosprawnej córki znacznie się pogorszył. Obecnie córka (26 lat) ma znaczny stopień niepełnosprawności, który został ustalony 10 września 2011 r., a niepełnosprawność powstała przed 16. rokiem życia. Naukę ukończyła w 20. roku życia. W opisanym przypadku świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, gdyż córka jest niepełnosprawna od dzieciństwa.

Kolejna bardzo ważna zmiana dotycząca prawa do świadczenia pielęgnacyjnego polega na przyznaniu pierwszeństwa do świadczenia pielęgnacyjnego rodzicom, opiekunom faktycznym dziecka (tj. osobom sprawującym opiekę nad dzieckiem, które wystąpiły do sądu o jego przysposobienie) oraz osobom będących rodzinami zastępczymi spokrewnionymi.

Osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu (tj. np. dziadkom, rodzeństwu) świadczenie pielęgnacyjne przysługuje tylko w przypadku, gdy łącznie są spełnione następujące warunki:

• osoba wymagająca opieki nie jest umieszczona w rodzinie zastępczej spokrewnionej,
• nie ma opiekuna faktycznego,
• nie ma osób spokrewnionych w pierwszym stopniu lub
• legitymują się one orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub gdy rodzice zostali pozbawieni praw rodzicielskich (art. 17 ust. 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych).

PRZYKŁAD

Dziecko legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Jego matka jest pozbawiona praw rodzicielskich, a ojciec nie żyje. W tej sytuacji o świadczenie pielęgnacyjne może ubiegać się babka dziecka.

PRZYKŁAD

Ojciec dziecka nie żyje, natomiast matka niepełnosprawnego dziecka legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. W tej sytuacji o świadczenie pielęgnacyjne na to dziecko może ubiegać się jego pełnoletnia siostra.

Zobacz również: Zasiłek pielęgnacyjny 2013

Specjalny zasiłek opiekuńczy

Podstawowym warunkiem otrzymania specjalnego zasiłku opiekuńczego (w odróżnieniu od świadczenia pielęgnacyjnego, które przysługuje z tytułu niepodejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia), jest rezygnacja z zatrudnienia (lub pracy zarobkowej) w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą niepełnosprawną.

Osoba ubiegająca się o specjalny zasiłek opiekuńczy będzie zobowiązana dołączyć do wniosku dokument potwierdzający rezygnację z pracy, czyli np.: świadectwo pracy. Natomiast zadaniem organu przyznającego prawo do świadczenia będzie ocena, czy rezygnacja z pracy nastąpiła w związku z koniecznością sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny czy w związku z innymi okolicznościami.

Posłuchaj audycji Radia INFOR.PL „Świadectwo pracy” dostępnej na www.inforfk.pl

PRZYKŁAD

Alina B. utraciła zatrudnienie 11 lutego 2013 r., następnie przez 3 miesiące pobierała zasiłek dla bezrobotnych. Po zaprzestaniu pobierania zasiłku jest zarejestrowana w PUP jako osoba bezrobotna. Od 1 grudnia 2012 r. podjęła stałą opiekę na chorą matką i 10 czerwca 2013 r. złożyła wniosek o specjalny zasiłek opiekuńczy. Alina B. nie będzie miała prawa do zasiłku, ponieważ jest aktualnie bezrobotna. Ponadto brakuje związku między rezygnacją z zatrudnienia a opieką nad chorą matką.

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, gdy łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kryterium dochodowego w wysokości 623 zł netto (art. 5 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych).

PRZYKŁAD

Wnuczka ubiega się o zasiłek na chorą babką. Wnuczka jest w związku małżeńskim i posiada 3 dzieci. Babka również jest w związku małżeńskim, małżonek jest na rencie i legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. W opisanej sytuacji przy ustalaniu prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego brane są pod uwagę dochody wszystkich ww. osób. Do przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego wysokość dochodu będzie ustalana na podstawie zasad określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych. A zatem będzie brany pod uwagę dochód z roku poprzedzającego okres zasiłkowy, na który osoba ubiega się o zasiłek.

Ustalając prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego organ prowadzący postępowanie jest zobowiązany przeprowadzić rodzinny wywiad środowiskowy, w celu weryfikacji okoliczności dotyczących spełniania warunków, od których jest uzależnione prawo do tego świadczenia, w szczególności, czy opieka nad osobą niepełnosprawną jest sprawowana. Wywiad jest obligatoryjny i podlega aktualizacji co 6 miesięcy.

PRZYKŁAD

Antoni R. prowadzi 10-hektarowe gospodarstwo rolne i z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczenia w KRUS. Złożył wniosek o specjalny zasiłek opiekuńczy na niepełnosprawnego ojca. Nie będzie miał prawa do zasiłku, ponieważ rolnikowi, małżonkowi rolnika lub domownikowi rolnika, w przypadku gdy osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, nawet jeśli spełnia pozostałe warunki do specjalnego zasiłku opiekuńczego, zasiłek nie przysługuje.

Zadaj pytanie: Forum Kadry - ZUS i Płace

Warunki konieczne do uzyskania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego przedstawia tabela.

Wyszczególnienie	Specjalny zasiłek opiekuńczy	Świadczenie pielęgnacyjne
1	2	3
Kwota	520 zł	520 zł (do 30 czerwca 2013 r.)*, 620 zł (od 1 lipca 2013 r.)
Prawo do zasiłku przysługuje	osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny	matce albo ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną, innym osobom, na których, ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności
Prawo do zasiłku przysługuje na osobę	legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności, łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki albo pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielniej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności	niepełnosprawną wymagającą opieki, jeśli niepełnosprawność powstała: ● nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub ● w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia (art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych)
Świadczenie nie przysługuje, jeśli (art. 16a ust. 8 oraz art. 17 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych)	● osoba sprawująca opiekę: – ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, – podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów (dotyczy specjalnego zasiłku opiekuńczego), – ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego, – legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (dotyczy specjalnego zasiłku opiekuńczego); ● osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, w rodzinnym domu dziecka albo – w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji – w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu; ● osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (dotyczy świadczenia pielęgnacyjnego); ● członek rodziny (opiekun) ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na osobę wymagającą opieki; ● członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego; ● członek rodziny (opiekun) ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na osobę wymagającą opieki; ● członek rodziny (opiekun) jest uprawniony za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej
Warunki nabycia prawa	rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się odpowiednim orzeczeniem niepełnosprawności. Przysługuje, gdy łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kryterium dochodowego w wysokości 623 zł netto	niezależnie od dochodów rodziny z powodu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad osobą niepełnosprawną
Wymagane dokumenty	● wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego ● dokumenty stwierdzające wysokość dochodu rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki ● orzeczenie o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności, ● zaświadczenie placówki zapewniającej całodobową opiekę w przypadku umieszczenia w niej dziecka, o liczbie dni w tygodniu, w których	● wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, ● orzeczenie o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności, ● zaświadczenie placówki zapewniającej całodobową opiekę w przypadku umieszczenia w niej dziecka, o liczbie dni w tygodniu, w których korzysta w niej z całodobowej opieki albo oświadczenie o niekorzystaniu przez więcej niż 5 dni w tygodniu z całodobowej opieki nad dzieckiem
	korzysta w niej z całodobowej opieki albo oświadczenie o niekorzystaniu przez więcej niż 5 dni w tygodniu z całodobowej opieki nad dzieckiem umieszczonym w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, ● inne dokumenty, w tym oświadczenia, uznane za niezbędne do ustalenia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego	umieszczonym w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, ● inne dokumenty, w tym oświadczenia uznane za niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego

* Do świadczenia pielęgnacyjnego przysługują dodatki:

• 100 zł za każdy miesiąc od stycznia do czerwca 2013 r.,
• 200 zł za każdy miesiąc od kwietnia do grudnia 2013 r.

Podstawa prawna:

• art. 2, art. 3 ust.1, ust. 16, art. 5, art. 16–19, art. 23 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992; ost.zm. Dz.U. z 2012 r., poz. 1548)
• ustawa z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych i niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1548)
• art. 128–135 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (DzU. z 2012 r., poz. 788; ost.zm. Dz.U. z 2012 r., poz. 1529)
• rozporządzenie Rady Ministrów z 26 marca 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu wspierania osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 413)

Więcej w MONITORZE prawa pracy i ubezpieczeń - Zamów prenumeratę >>