REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nie każde nienależne świadczenie z ZUS trzeba zwrócić. Kluczowe są pouczenia

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
 e-file sp. z o.o.
Producent aplikacji i rozwiązań pomocnych w biznesie oraz w kontaktach z urzędami
Nie każde nienależne świadczenie z ZUS trzeba zwrócić. Kluczowe są pouczenia
Nie każde nienależne świadczenie z ZUS trzeba zwrócić. Kluczowe są pouczenia
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

W dziedzinie ubezpieczeń społecznych należy odróżnić "świadczenie nienależne" od "świadczenia nienależnie pobranego", a więc pobranego przez osobę, której przypisać można określone cechy dotyczące stanu jej świadomości co do zasadności pobierania świadczenia, w tym w szczególności działanie w złej wierze, z premedytacją - wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z 9 marca 2023 r.

ZUS wzywa do zwrotu nienależnego świadczenia. Ale czy to było faktycznie świadczenie nienależne?

W analizowanym przez Sąd stanie faktycznym wnioskodawca pobierał przez szereg miesięcy rentę socjalną. Osiąganie przychodów z innych źródeł może mieć jednak wpływ na zmniejszenie lub zawieszenie prawa do renty socjalnej. Tak stało się w przypadku wnioskodawcy i dlatego ZUS wystąpił do niego z wezwaniem do zwrotu świadczenia nienależnego. Sąd Okręgowy w Krośnie podzielił stanowisko ZUSu. 
Natomiast Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, rozpoznając sprawę na skutek apelacji wnioskodawcy, nabrał wątpliwości, czy istotnie w analizowanej sprawie doszło do pobrania świadczenia nienależnego w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 

REKLAMA

Zabrakło jasnych pouczeń

Wnioskodawca w apelacji słusznie zarzucił, że nie doszło do prawidłowego, czyli jasnego i precyzyjnego, pouczenia go przez ZUS, jakie okoliczności powodują zawieszenie prawa do renty socjalnej. Lektura kolejnych decyzji i pism organu rentowego doręczanych wnioskodawcy skłoniła Sąd Apelacyjny do podzielenia tego zarzutu. W szczególności w kolejnych decyzjach nie znalazły się pouczenia o treści odnoszącej się wprost do przychodu stanowiącego zadeklarowaną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W kluczowej decyzji ustalającej wysokość renty socjalnej znalazło się jedynie ogólne pouczenie i przypomnienie o obowiązku informowania ZUS o okolicznościach mających wpływ na wysokość renty. Brak było innych dodatkowych informacji czy pouczeń skierowanych do wnioskodawcy, z których by wynikało, że winien on postrzegać swój przychód mający wpływ na możliwość pobierania renty socjalnej jako przychód stanowiący zadeklarowaną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. A zatem ubezpieczony nie został prawidłowo pouczony o skutkach przekroczenia w danym miesiącu granicznej kwoty przychodu. 

Warto odnotować, że z orzecznictwa Sądu Najwyższego płynie zasada, iż pouczenie o okolicznościach, których wystąpienie spowoduje brak prawa do świadczeń musi być na tyle zrozumiałe, aby pobierający świadczenie mógł je odnieść do własnej sytuacji

Co istotne, takie rozumienie obowiązku zamieszczenia prawidłowego, czyli jasnego i precyzyjnego, pouczenia realizuje zasadę prawdy obiektywnej, którą organ ma obowiązek uwzględnić w prowadzonym postępowaniu administracyjnym poprzez podejmowanie wszelkich czynności niezbędnych do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. 
Ponadto od 1 czerwca 2017 r., gdy przedmiotem postępowania jest w szczególności ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, organy administracji mają obowiązek rozstrzygania na korzyść strony wątpliwości interpretacyjnych, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ. 

Sąd Apelacyjny podkreślił, że inne rozumienie właściwego pouczenia oznaczałoby, że Państwo zastawiło pułapkę na obywatela - jednocześnie nie informując go i nie uprzedzając o bardzo dotkliwych konsekwencjach, co w szczególności w odniesieniu do osoby pobierającej rentę socjalną jest w państwie demokratycznym nie do zaakceptowania. 

Nie było pouczenia - nie ma nienależnie pobranych świadczeń. A zatem nie trzeba nic zwracać

REKLAMA

Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyraźnie stanowi, iż za nienależnie pobrane świadczenia uważa się między innymi świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Zatem ewentualna wiedza osoby ubezpieczonej, która mogła być uzyskana ze źródeł innych niż pouczenie, nie została wskazana w przepisach definiujących nienależnie pobrane świadczenia. Organ rentowy nie może przerzucać na ubezpieczonego obowiązku aktualizowania swojego stanu wiedzy

Dlatego też w analizowanym przypadku Sąd Apelacyjny jednoznacznie stwierdził, że wnioskodawca nie został prawidłowo pouczony o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do renty socjalnej. W tym stanie rzeczy nie można stawiać mu zarzutu, iż nienależnie pobrał świadczenie, działając w złej wierze. Konsekwencją tego jest brak obowiązku zwrotu renty socjalnej za okresy, w których faktycznie stała się ona dla wnioskodawcy świadczeniem nienależnym

Podstawa prawna: 
- art. 10 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U.2023.2194 ze zm.),
- art. 104 i 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2023.1251 ze zm.).
Źródło: wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 9 marca 2023 r., sygn. akt: I AUa 709/21.

 

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code
Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czerwiec 2025: kalendarz do druku [PDF]

Pobierz kalendarz czerwca 2025 do druku z miejscem na notatki. Czerwiec 2025 roku zawiera dwa święta ustawowo wolne od pracy. W tym miesiącu jest również Dzień Dziecka i Dzień Ojca. Najważniejsze daty już są zaznaczone. Wydrukuj i dopisz ważne notatki.

PPK: 10 dni i 3 miesiące to ważne terminy przy zawieraniu umowy o zarządzanie i prowadzenie PPK

Wdrożenie PPK to przede wszystkim wybór instytucji finansowej i zawarcie umowy o zarządzanie oraz umowy o prowadzenie PPK. Podmiot zatrudniający musi pamiętać o ważnych terminach: 10 dni i 3 miesiące. Jakie obowiązki ma pracodawca? Co z mikroprzedsiębiorcą?

O 339,50 zł więcej dorobi emeryt i rencista od czerwca 2025 roku

Rosną limity dorabiania dla rencistów i wcześniejszych emerytów. Chodzi o kwoty, po przekroczeniu których ZUS obniża lub zawiesza pobierane świadczenie emerytalne lub rentowe. To dobra wiadomość.

Zautomatyzuj HR z SyKOF HR i przygotuj organizację na erę AI

Automatyzacja to nie tylko wygoda – to fundament dla wdrażania sztucznej inteligencji w HR. System SyKOF HR wspiera organizacje w cyfrowej transformacji procesów kadrowo-płacowych, integrując się z ekosystemem ERP i tworząc fundament pod przyszłościowe zastosowania AI.

REKLAMA

14 emerytura 2025 - kiedy wypłata? [Rozporządzenie]

14 emerytura będzie także w 2025 roku. Kiedy można spodziewać się wypłaty dodatkowego świadczenia dla emerytów i rencistów? Ile wynosi czternastka? Jst rozporządzenie Rady Ministrów. Oto najważniejsze informacje.

Jazda na rowerze: dla pracownika benefit z karty sportowej i korzyść dla zdrowia

Coraz cieplejsze dni zachęcają do aktywności fizycznej, takiej jak jazda rowerem. Z roku na rok przybywa osób, które decydują się na mniej lub bardziej regularne dojeżdżanie takim jednośladem do pracy.

Jawność wynagrodzeń: większość jest za, ale pod warunkiem, że dotyczy ona wyłącznie cudzych płac a nie własnych zarobków

Najnowsze badanie przynosi wiedzę o aktualnych poglądach polskich pracowników. Polacy o jawności wynagrodzeń: chcemy znać zarobki innych, ale swoich nie chcemy ujawniać. Czy zmiana prawa, którą sprawi wdrożenie dyrektywy o jawności płac to zmieni?

Zatrudnianie cudzoziemców w 2025 roku [Przewodnik i zmiany krok po kroku]

W dobie globalizacji coraz więcej polskich firm sięga po talenty spoza kraju. Od 1 czerwca 2025 r. proces zatrudniania cudzoziemców zostanie zmodernizowany i w pełni zdigitalizowany dzięki nowej ustawie z 20 marca 2025 r. o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom. Choć formalności nadal wymagają precyzji, są prostsze, szybsze i dostępne online.

REKLAMA

Pracownicy teraz: praca bez poczucia sensu nie daje satysfakcji

Według 91 proc. polskich „zetek” i millenialsów praca bez poczucia sensu nie daje satysfakcji. Wśród priorytetów młodych pracowników są także niezależność finansowa i work-life balance. Jeśli te warunki nie są spełniane, potrafią oni zrezygnować z pracy i szukać nowego pracodawcy.

Dobre samopoczucie w miejscu pracy, to kluczowe oczekiwanie najmłodszych pracowników czyli Zetek

Dla Zetek pracowników w pracy ważna jest równowaga między życiem zawodowym i prywatnym. Otwarta komunikacja z przełożonym, równowaga między życiem zawodowym i prywatnym oraz stabilność zawodowa - to wartości, którymi najczęściej kierują się przedstawiciele pokolenia Z przy wyborze pracodawcy.

REKLAMA