Kontrola wykorzystywania zwolnienia lekarskiego w razie opieki nad chorym dzieckiem

Mogą Państwo skontrolować prawidłowość wykorzystywania zwolnienia od pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad dziećmi, jeśli Państwa zakład jest płatnikiem tego zasiłku. Jeżeli zasiłek wypłaca ZUS, wówczas jako płatnik zasiłku uprawnienia do kontroli ma terenowa jednostka organizacyjna ZUS, do której mogą się Państwo zwrócić o przeprowadzenie kontroli.

UZASADNIENIE

Wykorzystywanie zwolnień lekarskich od pracy przez ubezpieczonych podlega kontroli nie tylko w przypadku, gdy sami chorują, ale również wtedy, gdy sprawują opiekę nad dziećmi lub innymi członkami rodziny. Kontrola wykorzystywania zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem polega na ustaleniu, czy w czasie tego zwolnienia:

• ubezpieczony nie wykonuje pracy zarobkowej,
• ubezpieczony nie wykorzystuje zwolnienia niezgodnie z jego celem oraz
• poza ubezpieczonym nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, którzy mogą zapewnić opiekę dziecku.

Należy jednak pamiętać, że zasiłek opiekuńczy przysługuje, mimo że są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę dziecku, jeżeli opieka jest sprawowana nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat. Nie powinno się zatem przeprowadzać kontroli wykorzystywania zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad chorym dzieckiem, które nie ukończyło 2 lat, pod kątem sprawdzenia, czy są inne osoby, które mogłyby tę opiekę sprawować. Nie ma natomiast przeszkód, aby sprawdzić, czy ubezpieczony w tym czasie nie pracuje i nie wykorzystuje zwolnienia niezgodnie z jego celem.

WAŻNE!

Pracownikowi przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego na chore dziecko do ukończenia przez nie 2. roku życia nawet wtedy, gdy inni członkowie rodziny mogą zapewnić mu opiekę.

Zarówno ZUS, jak i płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do tego ubezpieczenia powyżej 20 osób, są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich, zgodnie z ich celem. Są również upoważnieni do formalnej kontroli przedłożonych przez ubezpieczonych zwolnień lekarskich na druku ZUS ZLA (art. 61 ust. 1 pkt 1 oraz art. 68 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Jeżeli kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnienia od pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki przeprowadza pracodawca i stwierdzi w tym zakresie nieprawidłowości, powinien sporządzić na tę okoliczność protokół kontroli. Protokół powinien zostać przedłożony pracownikowi w celu zapoznania się z jego ustaleniami. Gdy pracownik zgadza się z tymi ustaleniami, protokół jest podstawą do niewypłacenia zasiłku opiekuńczego. Jeśli natomiast pracownik nie zgadza się z ustaleniami pracodawcy opisanymi w protokole kontroli, protokół ten należy przesłać do oddziału ZUS w celu wydania decyzji. ZUS uzasadni w decyzji przyczynę pozbawienia prawa do zasiłku i poda przysługujące środki odwoławcze.

Natomiast jeżeli w trakcie kontroli pracodawca nie wykrył nieprawidłowości, to nie należy sporządzać protokołu kontroli.

PRZYKŁAD

Pracownica sprawowała opiekę nad chorym 5-letnim synem w okresie od 10 kwietnia do 8 maja 2011 r. i przedłożyła w zakładzie pracy zaświadczenie lekarskie (ZUS ZLA). Do zaświadczenia lekarskiego pracownica dołączyła wniosek o przyznanie zasiłku opiekuńczego (na druku ZUS Z-15), z którego wynikało, że nie ma innych osób, które mogłyby zaopiekować się chorym dzieckiem. 28 kwietnia 2011 r. pracodawca przeprowadził kontrolę wykorzystywania przez pracownicę zwolnienia lekarskiego od pracy z powodu opieki i ustalił, że oprócz pracownicy dzieckiem opiekował się także jej małżonek, który od 1 marca 2011 r. jest osobą bezrobotną. Okoliczność ta stanowi podstawę do pozbawienia prawa do zasiłku opiekuńczego. W związku z dokonanymi ustaleniami pracodawca sporządził protokół, który po przesłaniu do oddziału ZUS jest podstawą do wydania decyzji w sprawie braku prawa do zasiłku opiekuńczego za cały okres, na który pracownica otrzymała zwolnienie lekarskie z tytułu opieki nad dzieckiem, tj. od 10 kwietnia do 8 maja 2011 r. Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje bowiem, jeżeli są inni domownicy mogący zapewnić opiekę dziecku, a te okoliczności zostały ustalone w drodze kontroli wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy.

WAŻNE!

Nie sporządza się protokołu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego, jeżeli kontrola była bezwynikowa (tj. gdy nie stwierdzono nieprawidłowości).

Jeżeli pracodawca nie wypłaca zasiłków, może się zwrócić o przeprowadzenie takiej kontroli do ZUS. Jeśli ZUS nie stwierdzi nieprawidłowości, informuje o tym pracodawcę na piśmie. Gdy takie nieprawidłowości wykryje, odmawia prawa do zasiłku w decyzji, której odpis otrzymuje pracodawca.

Podstawa prawna

• art. 17, art. 34 i art. 68 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.),
• § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. Nr 65, poz. 743).