Obowiązki pracodawcy wobec młodocianego

Zgodnie bowiem z przepisami Kodeksu pracy, młodocianym jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Co ciekawe, paragraf 2 art. 190 Kodeksu pracy wyraźnie wskazuje, że zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat. Nie mniej jednak na postawie art. 304 (5) Kodeksu pracy, wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone jednak wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową.

Pracodawca decydując się na zatrudnienie młodocianego musi pamiętać o wielu obowiązkach wynikających z zatrudnienia osoby, która nie jest jeszcze pełnoletnia.

Ochrona zdrowia

Młodociany, podobnie do pracowników pełnoletnich, podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.

Jeżeli jednak lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Polecamy: Umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne w 2017 r. 

Ponadto, na mocy art. 201 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.

Czas pracy 

Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę, natomiast czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.

Skrócenie normy dobowej oznacza jednoczesne skrócenie normy tygodniowej do przeciętnie 30 godzin (6 godzin × 5 dni w tygodniu). Przeciętność normy tygodniowej oznacza, że w niektóre tygodnie okresu rozliczeniowego czas pracy może być dłuższy niż 30 godzin, ale powinno to być zrekompensowane w innych tygodniach krótszym czasem pracy.

Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.

Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.

Ponadto, młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22:00 a 6:00.

Natomiast w przypadku młodocianych, którzy:

- nie ukończyli gimnazjum;

- nie posiadają kwalifikacji zawodowych ale zostali zwolnieni od odbycia przygotowania zawodowego;

- nie mają 16 lat ale ukończyli gimnazjum;

- nie mają 16 lat ale nie ukończyli gimnazjum,

pora nocna przypada pomiędzy godzinami 20:00 a 6:00.

Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.

Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

Z chwilą ukończenia 18 lat pracownik młodociany przestaje być pracownikiem młodocianym i nie mają do niego zastosowania przepisy szczególne dotyczące czasu pracy pracowników młodocianych. Pracodawca może wobec niego stosować ogólne przepisy działu szóstego Kodeksu pracy dotyczącego czasu pracy.

Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe

Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.

Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie.

Pracodawca jest obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed dopuszczeniem go do pracy.

Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego.

Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin.

Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin.

W przypadku zatrudnienia pracownika młodocianego przy lekkich pracach należy mu udzielić szerszej informacji na temat jego dobowej i tygodniowej normy czasu pracy. Przyjmując, że pracownik ten ma ukończone 16 lat pracodawca powinien poinformować go, że w dniach, w których nie odbywają się zajęcia szkolne jego dobowa norma czasu pracy wynosi 8 godzin. W dniach uczestniczenia w zajęciach szkolnych norma dobowa wynosi 2 godziny, a tygodniowa - 12 godzin. Natomiast w okresie ferii szkolnych dobowa norma czasu pracy wynosi 7 godzin, a tygodniowa - 35 godzin. W przypadku pracownika zatrudnionego w celu przygotowania zawodowego informacja ta będzie wyglądać nieco inaczej.

Młodocianego pracownika w wieku powyżej 16 lat należy poinformować, że jego dobowa norma czasu pracy wynosi 8 godzin, tygodniowa - 40.  Ponadto młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę. Oznacza to, że pracownik młodociany może pracować tylko przez 5 dni w tygodniu, a skoro dobowa norma wynosi 8 godzin, to tygodniowa nie może przekroczyć 40 (8x5 dni). Należy też poinformować, że do czasu pracy młodocianego wlicza się też czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Z uwzględnieniem zasady uprzywilejowania pracownika pracodawca może ustalić krótsze normy czasu pracy obowiązujące pracownika młodocianego.

Urlop wypoczynkowy

Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.

Ten pierwszy urlop nie jest wliczany do urlopu rocznego - jest to więc świadczenie dodatkowe. Łącznie po pierwszym roku pracy młodocianemu przysługuje 38 dni urlopu wypoczynkowego .

Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych. W przypadku zaliczkowego udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego, wykorzystane przez pracownika dni zostaną potrącone z puli urlopu, do którego nabędzie on prawo po 6 miesiącach pracy lub po roku pracy.