Kto zapłaci od 5000 zł do 100 000 zł a kto utraci pojazd? Są wyjątki - czy to będzie furtka dla omijania prawa?

• 14 marca 2024 - długo wyczekiwana data. Pewnie w marcu będą pierwsze przepadki pojazdów
• Zmiany w Kodeksie karnym - przepadek i nawiązka, nowe przepisy
• Kto orzeka przepadek pojazdów?
• Pojazd nie był moją własnością, zbyłem pojazd, darowałem komuś pojazd, utraciłem pojazd - co wtedy? 
• Co jeśli nie ma polisy - jak policzyć równowartość samochodu?
• Czynności służbowe lub zawodowe - popełnienie przestępstwa pojazdem pracodawcy - nie ma przepadku - jest nawiązka
• W jakiej wysokości nawiązka?
• Co było przyczyną dla lepszego potraktowania pracowników i pracodawców? 

14 marca 2024 - długo wyczekiwana data. Pewnie w marcu będą pierwsze przepadki pojazdów

Ustawą z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 403, 1834, 1860, dalej jako: ustawa) wprowadzono nie małą zmianę dot. nas wszystkich. Od dzisiaj 14 marca 2024 r. wchodzą w życie przepisy dot. przepadku pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym.

Zmiany w Kodeksie karnym - przepadek i nawiązka, nowe przepisy

W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 17, dalej jako: KK) wprowadzono przepis art. 44b, dot. przepadku pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym.

Kto orzeka przepadek pojazdów?

W wypadkach wskazanych w ustawie i w KK sąd orzeka przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym.

Pojazd nie był moją własnością, zbyłem pojazd, darowałem komuś pojazd, utraciłem pojazd - co wtedy? 

Oczywiście wiele osób będzie próbowało omijać prawo i celowo zbywać pojazd, darować go komuś czy też oświadczać, że to nie jego własność - nawet na takie sytuacje ustawodawca znalazł rozwiązanie, niemniej jednak nie jest ono idealne. Dlaczego? Przepadek nie będzie wówczas dotyczył pojazdu, siłą rzeczy nie będzie to możliwe, ale jego równowartości. No tak, ale jak wyliczyć tę równowartość? Nie trzeba jej zawsze wyliczać. Za równowartość pojazdu uznaje się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo.

Autopromocja

Sygnaliści w firmie. Przewodnik dla pracodawcy

Sprawdź

Ponadto przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie orzeka się, jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego jest niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego utratę przez sprawcę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.

Co jeśli nie ma polisy - jak policzyć równowartość samochodu?

W razie braku polisy - średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego, przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustaloną na podstawie dostępnych danych, bez powoływania w tym celu biegłego. Z praktyki wiadomo, że nawet biegli mogą różnie do tego podchodzić i niekiedy wartość pojazdu w różnych opiniach rzeczoznawców może się znacznie różnić. Pracują na różnych systemach, mają różne katalogi, w inny sposób oceniają zużycie i ogólną amortyzację pojazdu. Czy zatem wyliczenie równowartości pojazdu bez udziału biegłego będzie wiarygodne? Nie zawsze, dlatego:

Czynności służbowe lub zawodowe - popełnienie przestępstwa pojazdem pracodawcy - nie ma przepadku - jest nawiązka

Jak wskazuje KK, przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie orzeka się, jeżeli sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. Wydaje się, że nie chodzi w tym przepisie tylko o kierowców zawodowych (co mogłoby wynika z uzasadnienia do ustawy), ale mogą to być również przedstawiciele handlowi czy po prostu pracownicy, którzy mają oddany na użytek samochód służbowy od pracodawcy.

Autopromocja

Webinarium: Rozliczanie czasu pracy w praktyce: podróż służbowa, bankiet, szkolenie

Termin: 13 maja 2024 r.

Sprawdź

W jakiej wysokości nawiązka?

W takim wypadku sąd orzeka nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

 Z wykładni celowościowej tego przepisu wynika, że sąd wyznaczając wysokość nawiązki powinien kierować się wartością prowadzonego przez sprawcę pojazdu, gdyż taka nawiązka stanowi ekwiwalent przepadku równowartości pojazdu. Funkcję limitującą w tym zakresie stanowi natomiast górna wysokość nawiązki. Zastosowanie znajdzie w tym wypadku art. 48 k.k. i będzie ona orzekana w wysokości do 100 000 złotych. 

Co było przyczyną dla lepszego potraktowania pracowników i pracodawców? 

Jak wynika z uzasadnienia do ustawy: Należy zauważyć, że w ramach wykonywanego zawodu kierowcy prowadzą pojazdy o wartości niejednokrotnie tak znacznej, że orzeczenie przepadku równowartości czyniłoby iluzoryczną możliwość jej uiszczenia przez sprawcę bądź od niego wyegzekwowania, jak również jawiło się jako rażąco niesprawiedliwe i nieproporcjonalne (np. motorniczy, maszyniści, kierowcy samochodów ciężarowych). 

Po drugie, ocena rzeczywistej dolegliwości skazania powinna uwzględniać całokształt dolegliwości z niego wynikających. W przypadku osób wykonujących zawód kierowcy skutki skazania za omawiane przestępstwa są szczególnie dolegliwe z uwagi na każdorazowo orzekany za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego środek karny w postaci wieloletniego zakazu prowadzenia pojazdów, co wyklucza możliwość dalszego wykonywania tego zawodu przez osobę skazaną.

O ile więc w przypadku osoby niewykonującej zawodu wymagającego uprawnienia do prowadzenia pojazdów mechanicznych, z faktu orzeczenia tego zakazu płyną istotne dolegliwości, jednak związane wyłącznie z ograniczeniem swobody lokomocyjnej, to w przypadku zawodowego kierowcy obejmuje to dodatkowo utratę możliwości wykonywania zawodu. W tej sytuacji projektowane odstąpienie od orzekania równowartości prowadzonego pojazdów wobec tej kategorii sprawców należy oceniać w kontekście całokształtu dolegliwości, które poniesie skazany, a nie wyłącznie dolegliwości o charakterze finansowym. Uzasadnia to odstąpienie w takim wypadku od orzekania przepadku równowartości pojazdu i wymierzenie nawiązki. Natomiast przedsiębiorcy w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych mogą zatrudnić innych kierowców, a więc skazanie za przestępstwo nie będzie aż tak dolegliwe, gdyż co do zasady nie uniemożliwi funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Pozostaje czekać na pierwsze wyroki.