Jak zatrudnić nianię?

• Kim jest niania?
• Jak zatrudnić nianię i nie płacić składek?
• Kim jest rodzic samotnie wychowujący dziecko?
• Jaką umowę zawrzeć z nianią i co umowa powinna zawierać?
• Jakimi ubezpieczeniami jest objęta niania?
• Jak rozliczać składki za nianię?
• Kto płaci wynagrodzenie i kto finansuje składki za nianię?
• Kto opłaca składki jeśli rodzic straci pracę?

Kim jest niania?

Nianią jest osobą fizyczną sprawującą opiekę nad dziećmi na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Niania może się opiekować dopiero nad dzieckiem, które ukończy 20 tydzień życia, czyli od około 4,5 miesiąca życia dziecka. Nianią może być osobą pełnoletnia, zarówno kobieta jak i mężczyzna. Nie może to być rodzic dziecka, ale już osoba spokrewniona może być, np. babcia, dziadek. Z nianią zawiera się umowę uaktywniającą.

Autopromocja

Jak zatrudnić nianię i nie płacić składek?

Aby zatrudnić nianię należy najpierw:

1. Wypełnić formularz ZUS ZFA i złożyć go do ZUS. Jest to dokument, który wskazuje zgłoszenie czy też zmianę danych identyfikacyjnych płatnika składek, będącego osobą fizyczną (jeżeli płatnik jest np. przedsiębiorcą i już składał taki wniosek, nie musi tego robić ponownie). Wniosek wypełnia osoba, która jest płatnikiem i która podpisała z nianią umowę. Może to być rodzic dziecka, jego opiekun, rodzic samotnie wychowujący dziecko.

Kim jest rodzic samotnie wychowujący dziecko?

Przez rodzica samotnie wychowującego dziecko rozumie się rodzica będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo rodzica, w stosunku do którego orzeczono separację jak i rodzica pozostającego w związku małżeńskim, jeżeli jego małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Autopromocja

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Sprawdź

Jaką umowę zawrzeć z nianią i co umowa powinna zawierać?

Następnym krokiem jest zawarcie w formie pisemnej umowy uaktywniającej z nianią. Nie jest to umowa o pracę a umowa cywilnoprawna. Oczywiście w ramach prawa cywilnego obowiązuje swoboda umów, jednak umowa uaktywniająca powinna określać: strony umowy; cel i przedmiot umowy; czas i miejsce sprawowania opieki; liczbę dzieci powierzonych opiece; obowiązki niani; wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty; czas, na jaki umowa została zawarta; warunki i sposób zmiany umowy, a także warunki rozwiązania umowy. To musi być, a w pozostałym nieuregulowanym zakresie można wskazać, że obowiązują przepisy kodeksu cywilnego.

Płatnik składek zawierający umowę ma obowiązek poinformować ZUS o każdej zmianie mającej wpływ na składki odprowadzane przez ZUS, np. o rozwiązaniu czy wygaśnięciu umowy. Płatnik musi złożyć druk ZUS ZWUA – dotyczący wyrejestrowania niani z ubezpieczeń czy druk ZUS ZWPA – jeżeli płatnik ogólnie przestaje być płatnikiem składek. Wówczas ZUS przestanie płacić składki za nianię.

Jakimi ubezpieczeniami jest objęta niania?

Niania jest objęta:

Autopromocja

Zatrudnianie i zwalnianie pracowników

Sprawdź

1. Obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi (emerytalnym, rentowymi i wypadkowym)

2. Ubezpieczeniem zdrowotnym – jeżeli np. opieka nad dzieckiem jest jej jedyną pracą zarobkową. Jednak jeżeli np. niania jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy i w danym miejscu pracy ma odprowadzane składki wówczas niania podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Autopromocja

Dokumentacja i oświadczenia związane z pracą zdalną – wzory dokumentów dla każdej formy pracy zdalnej

Sprawdź

3. Co do ubezpieczenia chorobowego niania sama decyduje czy chce być nim objęta, jest dobrowolne. Jeśli chce, składka na to ubezpieczenie jest potrącana z jej wynagrodzenia przez płatnika i odprowadzana do ZUS.

W zależności od statusu zatrudnienia niani wypełnia się różne formularze (ZUS ZUA czy ZUS ZZA).

Jak rozliczać składki za nianię?

W zależności od tego ile niania zarobiła, taką deklarację należy złożyć, może to być np. ZUS DRA oraz raport miesięczny ZUS RCA – jeśli niania podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu lub tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Kto płaci wynagrodzenie i kto finansuje składki za nianię?

Wynagrodzenie dla niani wypłaca osoba, z którą ta zawarła umowę, czyli płatnik. Najczęściej jest to rodzic.

Od 1 stycznia 2018 r. budżet państwa (a w ramach niego ZUS) finansuje składki na ubezpieczenia dla niań, jednak muszą być spełnione pewne warunki.

Za nianię, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne, opłaca:

1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych - od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę;
2) rodzic (płatnik składek) - od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą 50% minimalnego wynagrodzenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaca składki, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego;

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź

2) rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko są zatrudnieni i pracują na podstawie umowy o pracę, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (z odprowadzanymi składkami), prowadzą pozarolniczą działalność lub działalność rolniczą;

3) dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym oraz nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

 Składki za nianię są opłacane przez budżet państwa najdłużej do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 lata (chyba, że nie można zapewnić dziecku opieki przedszkolnej, to do 4 roku życia).

Kto opłaca składki jeśli rodzic straci pracę?

W przypadku utraty przez rodziców albo rodzica samotnie wychowującego dziecko zatrudnienia, zaprzestania świadczenia usług lub działalności, składki opłaca jeszcze ZUS przez okres 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych przyczyn.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U.2022.1324 t.j.)