REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

4 wytyczne SN: odróżnienie umowy zlecenia od umowy o pracę

Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.
umowa zlecenia, umowa o pracę, SN
4 wytyczne SN: odróżnienie umowy zlecenia od umowy o pracę
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Umowa zlecenia czy o umowa pracę? Podpowiadamy 4 istotne tezy i wytyczne Sądu Najwyższego. Te wnioski SN są naprawdę dużą podpowiedzią dla pracodawców, zleceniobiorców, pracowników i zleceniodawców, co do tego jakimi kryteriami i cechami się kierować przy prawidłowym wyborze podstawy prawnej zatrudnienia.
rozwiń >

W Polsce wciąż istnieje duży problem z prawidłową kwalifikacją umów. Często celem uniknięcia dużych kosztów związanych z zatrudnianiem w miejsce umów o pracę zawierane są umowy cywilnoprawne, w szczególności umowy zlecenia. Oczywiście, zwykle jest to działanie niezgodne z prawem, a już z pewnością wtedy, kiedy spełnione są przesłanki stosunku pracy z przepisu art. 22 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (tj. Dz.U. z 2025 r. poz. 277, dalej jako: KP). Co więcej takie działanie może stanowić wykroczenie przeciwko prawom pracownika i jest zagrożone nawet grzywną do 30 000 zł, a niedługo nawet 50 000 zł.

REKLAMA

Autopromocja

Czy stosunek pracy to umowa zlecenie?

Nie, stosunek pracy to nie umowa zlecenie. Stosunek pracy jest uregulowany w KP a umowa zlecenia w Kodeksie Cywilnym. Zgodnie z art. 22 § 1 KP, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. To właśnie te cechy odróżniają stosunek prawno-pracowniczy od cywilnoprawnego. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu wyżej wskazanych warunków wykonywania pracy. Z nich wszystkich najważniejsze jest podporządkowanie i kierownictwo. Przy umowach zlecenia taka cecha zwykle nie występuje, a przynajmniej nie powinna występować.

Nazwa umowy nie ma znaczenia. Jeśli umowę o pracę nazwiesz umową zlecenia nie ominiesz prawa pracy w ten sposób

Zatrudnienie danej osoby w warunkach określonych w art. 22 § 1 KP jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy. Zasadnicze znaczenie w procesie sądowego badania, czy dany stosunek prawny jest stosunkiem pracy, ma ustalenie, czy praca wykonywana w ramach badanego stosunku prawnego faktycznie posiada cechy wymienione w art. 22 § 1 KP. Istotnym sensem regulacji zawartej w KP jest przeniesienie ciężaru badania charakteru stosunku prawnego, w ramach którego praca jest świadczona, z ustalania i wykładni treści umowy zawartej przez strony na ustalenie faktycznych warunków jej wykonywania. Gdy umowa faktycznie jest wykonywana w warunkach wskazujących na stosunek pracy, to takie ustalenie, a nie treść oświadczeń woli złożonych przy jej zawieraniu, decyduje o charakterze łączącego strony stosunku prawnego. Ważne są zatem konkretne działania, sposób wykonywania prac i wola stron, czyli to jaką umowę chciały zawrzeć.

Umowa zlecenia czy o pracę? SN: należy ustalić, cechy której z nich przeważają w treści i sposobie jej wykonywania

W razie sporu warto wiedzieć jak do tego typu spraw podchodzą Sądy. Na przestrzeni lat doszło do wypracowania pewnej utrwalonej linii orzeczniczej. W ostatnim czasie zapadło istotne orzeczenie SN. Chodzi o ustalenie podstawy prawnej zatrudnienia pracownika i postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 stycznia 2024 r., II USK 308/22. Przytaczamy tezy sądu, które mogą być pewnymi wytycznymi i podpowiedziami dla pracowników, pracodawców oraz zleceniodawców i zleceniobiorców.

Teza 1. Cechy charakterystyczne stosunku pracy

Sąd Najwyższy w 1 tezie swojego wyroku podkreśla, że treść art. 22 § 1 zn. 1 KP gwarantuje ochronę osoby, która - świadcząc pracę faktycznie w warunkach umowy o pracę - została pozbawiona przez swego pracodawcę, wskutek nadużycia ekonomiczno-organizacyjnej przewagi, pracowniczego statusu. Do cech charakterystycznych stosunku pracy zalicza się przy tym: dobrowolność wykonywania pracy przez pracownika, osobisty charakter świadczenia tej pracy, ciągłość pracy, podporządkowanie pracownika pracodawcy, odpłatność pracy oraz ponoszenie przez pracodawcę wszelkiego ryzyka (osobowego, organizacyjnego i ekonomicznego) związanego z realizacją zobowiązania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Teza 2. Nazwa umowy mniej ważna. Istotna jest treść umowy

Sąd Najwyższy podpowiada, że w sprawach tego typu dla oceny zobowiązania pracowniczego drugoplanowe znaczenie ma nazwa umowy oraz deklarowana w chwili jej zawarcia treść. Ważne jest przede wszystkim, w jaki sposób strony kształtują więź prawną w trakcie jej trwania. Wynika z tego, że istotny jest sam sposób świadczenia i wykonywania pracy, konkretne czynności podejmowane w miejscu pracy.

Teza 3. Umowa wykazuje wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem. Co wtedy?

Sąd Najwyższy podkreśla w 3. tezie, że jeżeli umowa wykazuje wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem, o jej typie (rodzaju) decyduje zgodny zamiar stron i cel umowy, który może być wyrażony także w nazwie umowy. Dokonując oceny według tego kryterium, należy przy tym poddać oświadczenia woli stron interpretacji według kryteriów określonych w art. 65 KC. Zgodnie z typologiczną metodą klasyfikacji stosunku pracy przy rozstrzyganiu o kwalifikacji prawnej umowy oświadczenie usług konieczne jest wzięcie pod uwagę całego zespołu cech charakterystycznych, odróżniających umowę o pracę od innych umów oraz rozważenie czy cechy te są przeważające i czy uzasadniają uznanie istnienia stosunku pracy. Przyjmuje się przy tym, że występowanie łącznie wszystkich cech stosunku pracy nie jest konieczne dla uznania odpowiedniej umowy za umowę o pracę, ponieważ brak jednych cech może być wyrównany większą obecnością innych.

Teza 4. Podwykonawstwo czy zastępstwo nie daje podstaw do uniknięcia stosunku pracy

Sąd Najwyższy podkreślił także, że o związaniu stron umową oświadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu, nie decyduje dopuszczenie w umowie możliwości korzystania przez zleceniobiorcę - w razie doznania czasowej przeszkody w wykonywaniu czynności będących przedmiotem umowy - z zastępstwa innej osoby legitymującej się kwalifikacjami umożliwiającymi wykonanie przedmiotu umowy. Samo zastrzeżenie możliwości korzystania z zastępcy nie musi oznaczać nieistnienia stosunku pracy. Podobnie, jeżeli pracownik po rozwiązaniu stosunku pracy świadczy pracę, która nie różni się od pracy świadczonej przedtem i wykonuje te same zadania, na rzecz tego samego pracodawcy na podstawie umowy o świadczenie usług (art. 750 KC), to sąd orzekający w kwestii charakteru prawnego ponownego zatrudnienia, powinien ze szczególną ostrożnością podejść do twierdzenia pracodawcy o jego niepracowniczym charakterze.

Te 4 istotne wnioski sądu są naprawdę dużą podpowiedzią dla przedsiębiorców, co do tego jakimi kryteriami i cechami się kierować przy prawidłowym wyborze podstawy prawnej zatrudnienia. Nie zawsze warto ryzykować zawieranie umowy zlecenia, zamiast umowy o pracę, bo trzeba pamiętać, że nie trudno ustalić istnienie stosunku pracy. Gdy to już nastąpi pracownik ma prawdo do rekompensaty i roszczeń nawet do 3 lat.

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rekrutacja do KSAP 2025. Kształcenie stacjonarne i dualne

O rekrutacji do KSAP w 2025 r. opowiada Małgorzata Bywanis-Jodlińska, Dyrektor Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Co daje KSAP? Na czym polega kształcenie stacjonarne i dualne?

Kwiecień 2025 - dni wolne od pracy i godziny pracy

Kwiecień 2025 - ile jest dni wolnych od pracy i godzin pracy w miesiącu? Kiedy wypadają święta? Czy drugi dzień świąt jest wolny od pracy? Jak liczy się liczbę godzin pracy w miesiącu?

Wielki Piątek wolny dla tych pracowników w 2025 r. Komu przysługuje wolne w ten dzień?

Zbliżają się święta Wielkiej Nocy. Jak co roku ożywiła się debata o ustanowieniu dnia wolnego od pracy w Wielki Piątek. Jednak mimo braku dnia wolnego w Wielki Piątek, część osób nie będzie musiała w tym dniu pracować. O kogo chodzi?

Kwiecień 2025. Kalendarz do druku pdf

Pobierz kalendarz kwietnia 2025 do druku z miejscem na notatki. Kwiecień 2025 roku zawiera dwa święta ustawowo wolne od pracy i dwie niedziele handlowe. Jakie inne ważne dni występują w tym miesiącu?

REKLAMA

Kto z pracowników jest chroniony przed natychmiastowym zwolnieniem z pracy, na jakich zasadach

Cztery lata przed emeryturą czyli przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego dającego możliwość złożenia wniosku o emeryturę, pracownik podlega ochronie przed zwolnieniem. Czy jednak bezwarunkowo? Czy każdy może być pewnym gwarancji pracy już do emerytury, aż przez cztery najbliższe lata?

Pracodawco, pracownicy nie znają przysługujących im benefitów

Pracodawcy muszą lepiej informować pracowników o przysługujących im benefitach pozapłacowych. Taka wiadomość może przesądzić o przyjęciu oferty pracy przez kandydata albo o pozostaniu w firmie dobrych, zaangażowanych pracowników. Jakie są wyniki badania Up Bonus "Benefity pozapłacowe. Trendy w 2025 roku"?

Jak efektywnie zarządzać zespołem pracowników? Nadzieja i zaufanie jako kluczowe elementy

Okazuje się, że nadzieja i zaufanie to kluczowe czynniki decydujące o efektywności funkcjonowania zespołów i całych organizacji. Jakie są strategie i modele budowania zaufania w zespole? Jak można mierzyć poziom zaufania wśród pracowników?

Terminy wypłaty trzynastych emerytur przez KRUS

KRUS wypłaci tzw. trzynastą emeryturę w kwietniowych terminach płatności emerytur i rent. Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne dla emerytów i rencistów zostanie wypłacone razem z emeryturą, rentą lub rodzicielskim świadczeniem uzupełniającym w terminach płatności tych świadczeń.

REKLAMA

Od 666 zł do 3132 zł. Jakie podwyżki dla pracowników samorządowych?

Związek Powiatów Polskich zaproponował podwyżki dla pracowników samorządowych – od 666 zł do 3132 zł. Samorządowcy chcą też wprowadzenia mechanizmu uzależniającego waloryzację wynagrodzeń od wzrostu płacy minimalnej.

Umowa na okres próbny 3 miesiące i 2 miesiące a okres wypowiedzenia

Umowa na okres próbny to zazwyczaj pierwsza umowa zawierana z nowym pracodawcą. Często trwa 3 miesiące lub 2 miesiące, ale może być krótsza. Ile trwa okres wypowiedzenia? Kiedy dochodzi do rozwiązania umowy na okres próbny?

REKLAMA