Praca nakładcza – zdalne chałupnictwo to nie typowa praca zdalna

• Praca nakładca jest uregulowana w:
• Nakładca i wykonawca
• Czym jest praca nakładcza?
• Umowa o pracę nakładczą – umowa o dzieło, zlecenia czy o pracę?
• Jak zawrzeć umowę o pracę nakładczą?
• Jakie mogą być rodzaje umowy o pracę nakładczą?
• Minimalna ilość pracy przy umowie nakładczej stanowiącej jedyne źródło dochodu
• Jak rozwiązać umowę o pracę nakładczą?
• Rozwiązanie natychmiastowe przez nakładcę
• Zakaz wypowiedzenia i rozwiązania umowy
• Rozwiązanie natychmiastowe przez wykonawcę
• Czy wykonawca ma prawo do urlopu wypoczynkowego?
• Sądy cywilne – wydziały pracy
• Omijanie przepisów prawa pracy

Praca nakładca jest uregulowana w:

1) ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 204, dalej jako: KP) oraz

Autopromocja

2) rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 roku w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 ze zm., dalej jako: rozporządzenie). To właśnie Rada Ministrów określa zakres stosowania przepisów prawa pracy do osób wykonujących pracę nakładczą.

Na jednym z portali internetowych do wyszukiwania pracy po wpisaniu hasła: praca chałupnicza pokazało się pond 6 tys. ofert. Najczęściej poszukiwani są wykonawcy do:

- adresowania kopert

Autopromocja

Webinarium: Sygnaliści w dokumentacji pracodawcy – wzory prawidłowych zapisów

Sprawdź

- pakowania zabawek

- lutowanie wtyczek

- kompletowanie i pakowanie kosmetyków czy leków

Autopromocja

Zatrudnianie i zwalnianie pracowników

Sprawdź

- wypełnianie formularzy

- szycia

Autopromocja

Dokumentacja i oświadczenia związane z pracą zdalną – wzory dokumentów dla każdej formy pracy zdalnej

Sprawdź

- składania materiałów biurowych – np. długopisów

- składacz i pakowacz słuchawek

- oklejania plastikowych buteleczek

Pracę tą można łatwo jednak pomylić z pracą zdalną, która również pojawiała się w wyszukiwarce, chociaż to już zupełnie inny typ pracy.

Nakładca i wykonawca

Czym jest praca nakładcza?

Istota pracy nakładczej polega na:

• zarobkowym wykonywaniu przez osoby fizyczne na zlecenie i rachunek nakładcy czynności, w szczególności w zakresie wytwarzania, naprawiania i konserwacji przedmiotów z materiałów powierzonych przez nakładcę;
•  często wykonawcy nie mając bezpośredniego kontaktu z osobami, dla których wytwarzane przedmioty są przeznaczone;
• praca nakładcza wykonywana jest zazwyczaj poza siedzibą pracodawcy na rzecz i ryzyko zlecającego;
• charakter prawny umowy o pracę nakładczą plasuje ją pomiędzy cywilną umową o świadczenie usług a umową o pracę;
• ustawodawca przewidział szereg uprawnień pracowniczych dla osób wykonujących pracę nakładczą (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 stycznia 2017 r., sygn. III AUa 1415/16).

Umowa o pracę nakładczą – umowa o dzieło, zlecenia czy o pracę?

Charakter prawny umowy o pracę nakładczą jest sporny, ale tylko w zakresie możliwości jej zakwalifikowania na podstawie różnych umów prawa cywilnego. W literaturze wyrażano pogląd, że jest to rodzaj umowy o dzieło. Umowa ta bez wątpienia wykazuje szereg podobieństw zarówno do cywilnoprawnej umowy o dzieło, jak i do umowy o pracę. Wykonujący pracę nakładczą zobowiązuje się wobec nakładcy do osiągnięcia określonych rezultatów. Strony nie określają jednak wyraźnie przedmiotu umowy, zostaje on określony przez nakładcę dopiero w momencie udzielenia indywidualnego zlecenia. Wykonujący pracę nakładczą nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej. Wynik jego pracy przypada nakładcy. Wykonujący pracę nakładczą może w zasadzie pracować w dowolnym miejscu i czasie, zaś ryzyko związane ze świadczeniem pracy nakładczej ponosi osoba, która podjęła się tej pracy. Prawo do wynagrodzenia za pracę nakładczą oraz jego wysokość uzależnione są od konkretnego rezultatu pracy. Wykonującym pracę nakładczą może być jedynie osoba fizyczna, może ona jednak przy wykonywaniu pracy korzystać z pomocy innych osób - tak zostało wskazane w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 listopada 2012 r., III AUa 646/12.

Jak zawrzeć umowę o pracę nakładczą?

Przede wszystkim umowa o pracę nakładczą powinna być zawarta na piśmie. Co należy określić w takiej umowie? W szczególności:

1) strony umowy – dane wykonawcy i nakładcy

2) rodzaj umowy

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź

3) rodzaj pracy

4) termin rozpoczęcia pracy

5) zasady wynagradzania

6) minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy. Minimalna ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia określonego rozporządzeniem. Czyli minimum 50% z 3 490, tj. 1745 zł i od 1 lipca 2023 r. minimum 50% z 3600 zł czyli 1800 zł.

Jakie mogą być rodzaje umowy o pracę nakładczą?

Umowę o pracę nakładczą można zawrzeć na:

• okres próbny (wówczas nie może przekroczyć 3 miesiące)
• na czas określony
• na czas wykonania określonej pracy
• na czas nie określony.

Minimalna ilość pracy przy umowie nakładczej stanowiącej jedyne źródło dochodu

Jeżeli praca nakładcza stanowi dla wykonawcy wyłączne lub główne źródło utrzymania, ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie wynagrodzenia nie mniejszego od najniższego wynagrodzenia.

Jak rozwiązać umowę o pracę nakładczą?

Umowę o pracę nakładczą można rozwiązać:

1) za porozumieniem stron

2) za wypowiedzeniem

- wypowiedzenie przy umowie zawartej na okres próbny wynosi 2-tygodnie

- wypowiedzenie przy umowie zawartej na czas nieokreślony wynosi 1-miesiąc. Wówczas okres wypowiedzenia kończy się ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego.

3) bez zachowania okresu wypowiedzenia, w trybie natychmiastowym.

Rozwiązanie natychmiastowe przez nakładcę

Jak wskazuje rozporządzenie w § 6 nakładca może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia:

1) z winy wykonawcy w razie ciężkiego naruszenia przez niego obowiązków wynikających z umowy, a w szczególności wadliwego wykonywania z jego winy powierzonej pracy, nieprzestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, nierozliczania się w ustalonych terminach z pobranych surowców lub materiałów, niewykonywania bez uzasadnionych przyczyn przez okres 3 miesięcy ilości pracy, albo dokonania nadużyć w zakresie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń socjalnych,

2) z winy wykonawcy w razie popełnienia przez niego przestępstwa, które uniemożliwia dalsze powierzanie mu pracy nakładczej, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,

3) w razie niewykonywania pracy przez wykonawcę z powodu:

a) niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia ze względu na chorobę zakaźną przez okres dłuższy niż 3 miesiące,

b) niezdolności do pracy wskutek choroby zawodowej lub spowodowanej wypadkiem przy pracy przez okres dłuższy niż 6 miesięcy,

c) niemożności wykonywania pracy z przyczyn innych niż określone pod lit. a) i b) przez okres dłuższy niż 1 miesiąc (co do zasady).

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy wykonawcy nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez nakładcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Zakaz wypowiedzenia i rozwiązania umowy

Oczywiście przepisy szczegółowo określają kiedy nie można rozwiązać umowy i jakie osoby podlegają ochronie przed zakończeniem stosunku prawnego. Są to przykładowo: okres ciąży, urlopu macierzyńskiego kobiety.

Rozwiązanie natychmiastowe przez wykonawcę

Wykonawca też może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia:

1. jeżeli zostało wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na jego zdrowie, a nakładca nie przydzieli mu w ciągu miesiąca innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan zdrowia i kwalifikacje zawodowe wykonawcy oraz warunki, w jakich praca jest wykonywana;
2. jeżeli praca wykonywana jest w lokalu mieszkalnym wykonawcy i gdy praca wywiera szkodliwy wpływ na zdrowie współmieszkańców, to również wykonawca może rozwiązać umowę natychmiastowo.

Czy wykonawca ma prawo do urlopu wypoczynkowego?

Tak, jednak tylko wtedy jeżeli wykonawca uzyskuje z tytułu pracy nakładczej wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia. Wykonawcy będącemu inwalidą I lub II grupy przysługuje płatny urlop dodatkowy w wymiarze 10 dni roboczych w każdym roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego wykonawca nabywa po przepracowaniu jednego roku od zaliczenia do I lub II grupy inwalidów.

Sądy cywilne – wydziały pracy

Spory dotyczące przewidzianych rozporządzeniem uprawnień wykonawców rozpatrują organy właściwe do rozpatrywania sporów o roszczenia pracowników ze stosunku pracy i stosunku ubezpieczenia społecznego, w trybie i na zasadach przewidzianych dla rozpatrywania roszczeń pracowników.

Omijanie przepisów prawa pracy

Sądy pracy zajmują się np. sprawami omijania przepisów prawa pracy, poprzez zawierania umowy o pracę nakładczą w miejsce umowy o pracę. Przykładowo sądy uznają, że samo złożenie podpisów na druku zatytułowanym „umowa o pracę nakładczą ” wobec braku wiarygodnej dokumentacji potwierdzającej wykonanie umówionej ilości tej pracy, nie może powodować, że doszło do rzeczywistego nawiązania i wykonywania tego stosunku prawnego. Zawarcie umowy o pracę nakładczą nie stwarza podstawy do przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jeżeli strony zakładały, że świadczenie pracy jest niepotrzebne (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 października 2013 r., sygn. III AUa 345/13).