Ponowne zatrudnienie byłego pracownika w przypadku zwolnień grupowych

Kiedy pracownik, zwolniony w ramach zwolnień grupowych, może domagać się od pracodawcy ponownego zatrudnienia?

Pracownik zwolniony w ramach zwolnień grupowych ma roszczenie o ponowne zatrudnienie, jeżeli zgłosił taki zamiar pracodawcy w ciągu roku od dnia rozwiązania stosunku pracy, a pracodawca zatrudnia pracowników w tej samej grupie zawodowej.

Zasady dotyczące procedury zwolnień grupowych zostały określone w przepisach ustawy z 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r., Nr 90, poz. 844 z późn. zm.), zwana dalej „ustawą o zwolnieniach grupowych”.

Redakcja poleca: Umowy terminowe – jak zawierać i wypowiadać (książka)

Wśród szczególnych reguł, z jakimi wiążą się grupowe zwolnienie pracowników, jest też obowiązek pracodawcy do ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w jego grupie zawodowej pojawi się wakat.

Wynika to z art. 9 ustawy, w którym ust. 1 stanowi, iż „w razie ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej pracodawca powinien zatrudnić pracownika, z którym rozwiązał stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia, jeżeli pracownik zgłosi zamiar podjęcia zatrudnienia u tego pracodawcy w ciągu roku od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy”. Zgodnie z ust. 2 art. 9 pracodawca powinien zatrudnić pracownika (poprzednio zwolnionego w ramach zwolnień grupowych)  w okresie 15 miesięcy od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia.

Obowiązek ponownego zatrudnienia byłego pracownika jest jednym z uprawnień pracowniczych, jakie gwarantuje w ramach procedury zwolnień grupowych wyżej wymieniona ustawa. Uprawnienie to stanowi jednocześnie jeden z wyjątków co do swobody doboru kadry pracowniczej przez pracodawcę.

Z uprawnieniem pracownika wiąże się określony obowiązek po stronie pracodawcy. Aby jednak taki obowiązek powstał muszą być spełnione określone warunki.

Po pierwsze obowiązek ponownego zatrudnienia dotyczy pracownika zwolnionego w ramach tzw. zwolnień grupowych. Zgodnie z art. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych stanowi, iż za „zwolnienie grupowe” następuje, gdy istnieje konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

  1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,

  2) 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,

  3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

Polecamy: Jak należy płacić składki od umów zlecenia w 2016 r. (PDF)

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź

Przy czym liczby odnoszące się do pracowników, o których mowa w powyżej obejmują pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników. Jest to istotne chociażby z uwagi, iż ustawa o zwolnieniach grupowych przewiduje także tryb indywidualny zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników określony w art. 10 (tj. zwolnienie z przyczyn niedotyczących pracownika w przypadku zwalniania mniejszej liczby pracowników, niż wskazane powyżej). Zastosowanie tego trybu oznacza, że nie zaistnieje obowiązek ponownego zatrudnienia pracownika.

Po drugie zgodnie z literalną treścią przepisu pracownik powinien zgłosić pracodawcy zamiar podjęcia zatrudnienia u tego pracodawcy. Zgłoszenie powinno nastąpić w ciągu roku od dnia rozwiązania stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że upływ roku od daty rozwiązania umowy (rozwiązania a nie wypowiedzenia) spowoduje, iż roszczenie pracownika wygaśnie. Zgłoszenie zamiaru może nastąpić w dowolnej formie, co oznacza, że zamiar ten może być zakomunikowany pracodawcy w różny sposób. Pracownik może zgłosić zamiar nawet ustnie, niemniej jednak najbardziej odpowiednia wydaje się być forma pisemna. Co więcej, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, ujawnienie zamiaru przez pracownika może nastąpić poprzez doręczenie odpisu pozwu pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 sierpnia 1998 roku, sygn. akt: I PKN 267/98). Zamiar jako oświadczenie woli powinien być ujawniony pracodawcy. Zgodnie z art. 61 kodeksu cywilnego oświadczenie woli jest złożone z chwilą gdy dotarło do odbiorcy w taki sposób, iżby mógł on się zapoznać z jego treścią.

Po trzecie warunkiem niezbędnym do powstania po stronie pracodawcy obowiązku ponownego zatrudnienia „w tej samej grupie zawodowej”. Nie każde zwiększenie zatrudnienia przez pracodawcę, który wcześniej przeprowadził zwolnienia grupowe będzie bowiem powodowało aktywację obowiązku ponownego zatrudnienia byłego pracownika.

Roszczenie byłego pracownika może być zasadne jedynie wtedy, gdy wakaty dotyczą jego grupy zawodowej. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż pojęcie grupy zawodowej powinno być rozumiane szeroko – tj. nie jako konkretne stanowisko, lecz przez pryzmat kompetencji i kwalifikacji wymaganych od danego pracownika. Ocena grupy zawodowej powinna być zależna od rodzaju wykonywanych zadań oraz wymaganego przygotowania zawodowego. Dlatego przez grupę zawodową należy rozumieć nie tylko krąg osób wykonujących określonych zawód (np. kierowca) lecz także pracowników o zbliżonych kwalifikacjach i rodzajowo podobnych zadaniach (tak wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 1997 roku, sygn. akt: I PKN 26/97). Zatrudnieniem w tej samej grupie zawodowej nie będzie zatem zatrudnienie na stanowisku, które wymaga kwalifikacji i umiejętności, które były pracownik musiałby najpierw zdobyć (tak wyrok Sądu Najwyższego 7 sierpnia 2002 roku, sygn. akt: I PKN 594/01).

Artykuł 9 ust. 2 ustawy o zwolnieniach grupowych przewiduje, iż pracodawca powinien ponownie zatrudnić pracownika w okresie 15 miesięcy od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia. Naruszenie tego obowiązku przez pracodawcę będzie rodzić po stronie pracownika określone roszczenia.

Jeżeli bowiem z pracownikiem, mimo spełnienia warunków ponownego zatrudnienia, nie została zawarta umowa o pracę, może on skierować do sądu roszczenie wobec pracodawcy o nawiązanie stosunku pracy albo też roszczenie odszkodowawcze.

Przy tym należy zaznaczyć, iż w przypadku spełnienia warunków ponownego zatrudnienia pracodawca nie może argumentować, iż osoba, którą chce zatrudnić zamiast byłego pracownika posiada większe kwalifikacje.

Podstawa prawna: art. 1, 9, 10, ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r., nr 90, poz. 844 z późn. zm).

Zadaj pytanie na naszym FORUM!