Zasiłek opiekuńczy 2023 – terminy, dokumentowanie - wyjaśnienia ZUS

• Kto ma prawo do zasiłku opiekuńczego
• Jak długo przysługuje zasiłek opiekuńczy?
• Dokumentowanie prawa do zasiłku opiekuńczego

Kto ma prawo do zasiłku opiekuńczego

Do zasiłku opiekuńczego mają prawo osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym, bez okresu wyczekiwania, zwolnionym od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, 
b) choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2023 r. poz. 204, z późn. zm.) lub dziennego opiekuna w rozumieniu tej ustawy, sprawujących opiekę nad dzieckiem,
c) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
d) pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;

2) dzieckiem niepełnosprawnym (dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze  wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby  w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji  oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego  leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat) w przypadku:

a) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
b) pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;

3) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
4) chorym dzieckiem niepełnosprawnym do ukończenia 18 lat;
5) innym chorym członkiem rodziny.

Ponadto ubezpieczony rodzic dziecka ma prawo do zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem objętym izolacją lub kwarantanną. ZUS wyjaśnia, że konieczność izolacji lub kwarantanny dziecka jest traktowana analogicznie do choroby dziecka, oznacza bowiem niemożność wykonywania pracy przez jednego z rodziców dziecka w związku z koniecznością zapewnienia mu opieki.

ZUS wyjaśnia:

-  Zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem przysługuje również opiekunom tymczasowym dzieci z Ukrainy ustanowionym na podstawie postanowienia polskiego sądu.

-  Za nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego lub szkoły, do których uczęszcza dziecko uważa się takie zamknięcie tych placówek, o którym ubezpieczony został zawiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem ich zamknięcia. 

- Za dzieci uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie (np. w ramach rodziny zastępczej niezawodowej).

- Za innego członka rodziny uważa się małżonka, rodzica dziecka, rodziców, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat – pod warunkiem, że pozostają oni z osobą sprawującą opiekę we wspólnym gospodarstwie domowym w okresie sprawowania opieki.

- Warunek pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym wymagany przy ustalaniu prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku powyżej 14 lat, w tym niepełnosprawnym dzieckiem do ukończenia 18 lat, lub innym chorym członkiem rodziny uważa się za spełniony także wówczas, gdy ubezpieczony pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z chorym tylko przez okres choroby. 

- Jeżeli rodzice dziecka w wieku do ukończenia 8 lat lub niepełnosprawnego dziecka do ukończenia 18 lat, zatrudnieni są w systemie pracy zmianowej na różnych zmianach, każdego z nich uważa się za osobę stale opiekującą się dzieckiem i w razie choroby, porodu lub pobytu małżonka ubezpieczonego lub jednego z rodziców w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, drugiemu z rodziców przysługuje zasiłek opiekuńczy.

- Jeżeli oboje rodzice dziecka są zatrudnieni w systemie pracy zmianowej albo gdy jedno z nich jest zatrudnione w systemie pracy zmianowej, zasiłek opiekuńczy przysługuje tylko za dni, w których rodzice pracują na różnych zmianach i w związku z tym dziecko w wieku do ukończenia 8 lat lub niepełnosprawne dziecko do ukończenia 18 lat pozostawałoby bez opieki z powodu porodu, choroby lub pobytu małżonka ubezpieczonego lub drugiego z rodziców w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne. Zasada ta ma także zastosowanie w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 z powodu nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego lub szkoły, do których uczęszcza dziecko albo w razie choroby niani lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad dzieckiem.

- Jeśli oboje rodzice, bądź jedno z nich pracują w systemie pracy zmianowej, zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres sprawowania opieki, w którym oboje rodzice pracują na tych samych zmianach, a także na różnych zmianach, jeżeli chore dziecko pozostawałoby bez opieki w wyniku częściowego pokrywania się godzin pracy, wskutek dojazdu lub dojścia do pracy i z pracy. 

- Gdy ubezpieczona matka dziecka pobierająca zasiłek macierzyński w wymiarze do 8 tygodni po porodzie, przebywa w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, ubezpieczonemu ojcu dziecka albo innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje za okres pobytu matki dziecka w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym zasiłek opiekuńczy w dodatkowym wymiarze do 8 tygodni, tj. do 56 dni, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 8 tygodni życia, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. 

- Gdy ubezpieczona matka dziecka, która pobiera zasiłek macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym i stan zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, ubezpieczonemu ojcu dziecka albo innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje zasiłek opiekuńczy w dodatkowym wymiarze, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu osobistego sprawowania opieki nad nowo urodzonym dzieckiem.

- Gdy ubezpieczona matka dziecka pobierająca zasiłek macierzyński porzuciła dziecko przed upływem 8 tygodni po porodzie, ubezpieczonemu ojcu dziecka albo innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje zasiłek opiekuńczy w dodatkowym wymiarze do 8 tygodni życia dziecka, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

 

Jak długo przysługuje zasiłek opiekuńczy?

ZUS wyjaśnia, że zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres do: 
1) 60 dni w roku kalendarzowych – z tytułu opieki nad dziećmi w wieku do lat 14, w tym także dziećmi niepełnosprawnymi w tym wieku;
2) 14 dni w roku kalendarzowym – z tytułu opieki nad innymi członkami rodziny, w tym chorymi dziećmi w wieku powyżej 14 lat;
3) 30 dni w roku kalendarzowym, jeśli opieka sprawowana jest nad:
a) chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku powyżej 14 do ukończenia 18 lat, albo 
b) dzieckiem niepełnosprawnym w wieku powyżej 8 do ukończenia 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby albo pobytu w szpitalu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, nie mogą oni opiekować się dzieckiem niepełnosprawnym. 

Do limitu 60, 14 lub 30 dni w roku kalendarzowym nie wlicza się okresów zwolnienia z zajęć służbowych z powodu sprawowania osobistej opieki przez drugiego z rodziców, który jest funkcjonariuszem (policji, staży pożarnej, żołnierzem zawodowym, funkcjonariuszem służby celno-skarbowej), za które otrzymuje uposażenie.

Do limitu 60, 30 lub 14 dni nie wlicza się okresu wypłaty zasiłku opiekuńczego w przypadku:
- gdy ubezpieczona matka dziecka pobierająca zasiłek macierzyński w wymiarze do 8 tygodni po porodzie, przebywa w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym;
- gdy ubezpieczona matka dziecka, która pobiera zasiłek macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym i stan zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem

 

Przykład 1:
Ubezpieczona sprawowała opiekę nad chorym ojcem przez 10 dni i z tego tytułu wystąpiła o wypłatę zasiłku opiekuńczego. Siostra ubezpieczonej w tym samym roku kalendarzowym wykorzystała już 10 dni zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorą matką. Ponieważ matka i ojciec należą do grona rodziny ubezpieczonej oraz jej siostry, ubezpieczona ma prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym ojcem tylko za 4 dni.

Przykład 2:
Ubezpieczony wystąpił o zasiłek opiekuńczy za 9 dni w związku ze sprawowaniem opieki nad chorym ojcem. W tym roku kalendarzowym:
- ubezpieczony otrzymał zasiłek opiekuńczy za 5 dni w związku ze sprawowaniem opieki nad chorą babcią, 
- żona ubezpieczonego otrzymała zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad chorą matką za 6 dni. 
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu tylko za 3 dni, gdyż ubezpieczony i jego żona otrzymali już w tym roku kalendarzowym zasiłek opiekuńczy za 11 dni z tytułu opieki nad innymi chorymi członkami rodziny.

Przykład 3:
Ubezpieczony sprawował opiekę nad chorą matką przez 14 dni i z tego tytułu wystąpił o wypłatę zasiłku opiekuńczego. W tym roku kalendarzowym siostra ubezpieczonego otrzymała zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad chorą matką za 14 dni.Ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku opiekuńczego, gdyż limit 14 dni zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorą matką wykorzystała już jego siostra.Ubezpieczony w tym samym roku kalendarzowym wystąpił o wypłatę zasiłku opiekuńczego za 10 dni, w związku ze sprawowaniem opieki nad chorym synem w wieku 15 lat. Ponieważ siostra ubezpieczonego nie należy do członków rodziny, którzy mogą sprawować opiekę nad dzieckiem ubezpieczonego, okres pobierania zasiłku opiekuńczego przez siostrę ubezpieczonego nie podlega wliczeniu do limitu 14 dni wypłaty zasiłku opiekuńczego. W związku z tym zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu za 10 dni. 

Przykład 4:
Pracownik wystąpił o zasiłek opiekuńczy za 10 dni w związku z koniecznością sprawowania opieki nad chorą żoną. Córka pracownika prowadząca odrębne gospodarstwo domowe otrzymała w tym roku kalendarzowym zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad chorym mężem (zięciem pracownika) za 8 dni. Pracownik ma prawo do zasiłku opiekuńczego, gdyż okres pobierania zasiłku opiekuńczego przez jego córkę nie podlega wliczeniu do limitu 14 dni. Córka pracownika otrzymała w tym roku kalendarzowym zaświadczenie lekarskie stwierdzające konieczność sprawowania opieki nad chorą matką przez okres 6 dni. Córka pracownika ma prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorą matką tylko za 4 dni. Do limitu 14 dni wlicza się okres zasiłku opiekuńczego pobranego w związku z opieką, którą nad chorą matką sprawował jej ojciec. Córka pracownika ponownie sprawowała opiekę nad chorym mężem przez okres 6 dni i wystąpiła o wypłatę zasiłku opiekuńczego z tego tytułu. Ma ona prawo do zasiłku opiekuńczego tylko za 2 dni, gdyż w tym roku kalendarzowym pobrała zasiłek opiekuńczy w związku z opieką nad innymi chorymi członkami rodziny za 12 dni (8 + 4). 

Przykład 5:
Ubezpieczony wystąpił o zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad chorym ojcem za 14 dni. W tym roku kalendarzowym siostra ubezpieczonego otrzymała zasiłek opiekuńczy za 14 dni w związku ze sprawowaniem opieki nad chorą teściową. Ubezpieczony ma prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym ojcem za 14 dni. Okres pobierania zasiłku opiekuńczego przez siostrę ubezpieczonego nad swoją teściową, która nie należy do kręgu rodziny ubezpieczonego, nie podlega wliczeniu do limitu 14 dni w roku kalendarzowym.

Przykład 6: 
Ubezpieczona ma dziecko niepełnosprawne w wieku 6 oraz dziecko w wieku 9 lat. Ubezpieczona otrzymała zasiłek opiekuńczy za okres od 1 do 21 lipca (21 dni) z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 6 lat. Ubezpieczony ojciec dziecka wystąpił o zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad tym samym chorym dzieckiem niepełnosprawnym na okres od 1 do 24 sierpnia (24 dni). Ubezpieczony ma prawo do zasiłku opiekuńczego za cały ten okres, gdyż w tym przypadku limit 30 dni wypłaty zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym nie ma zastosowania (chore dziecko niepełnosprawne ma mniej niż 14 lat). Ubezpieczona matka dziecka wystąpiła o zasiłek opiekuńczy na chore dziecko w wieku 9 lat w okresie od 1 do 10 września (10 dni). Zasiłek opiekuńczy przysługuje jej za ten okres, gdyż łączny okres pobierania zasiłku opiekuńczego przez matkę i ojca dziecka nie przekroczył 60 dni w roku kalendarzowym (21 dni + 24 dni + 10 dni = 55 dni).

Przykład 7:
Ubezpieczony ma dwoje dzieci niepełnosprawnych, jedno w wieku 4 lat, drugie w wieku 17 lat. Ubezpieczony otrzymał zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 17 lat za 25 dni. W tym samym roku kalendarzowym wystąpił o wypłatę zasiłku opiekuńczego za 15 dni z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 4 lat i otrzymał zasiłek opiekuńczy. W związku z tym, że chore dziecko niepełnosprawne nie ukończyło 14 lat, liczba dni otrzymanego zasiłku opiekuńczego na to dziecko nie jest wliczana do limitu 30 dni w roku kalendarzowym. Następnie ponownie wystąpił o zasiłek opiekuńczy za 10 dni z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 17 lat. Prawo do zasiłku opiekuńczego z tego tytułu przysługuje ubezpieczonemu do wyczerpania limitu 30 dni, tj. tylko za 5 dni (30 dni – 25 dni). Ubezpieczony ponownie wystąpił o wypłatę zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 4 lat, otrzymując zaświadczenie lekarskie na okres 20 dni. Zasiłek opiekuńczy z tego tytułu przysługuje ubezpieczonemu do wyczerpania limitu 60 dni, tj. za 15 dni [60 dni – (25 dni + 15 dni + 5 dni)].

 

Przykład 8: 
Ubezpieczona ma dwoje dzieci niepełnosprawnych w wieku 15 i 17 lat. Wystąpiła o wypłatę zasiłku opiekuńczego za okres od 11 do 30 czerwca (20 dni) z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 15 lat. W lipcu ubezpieczony ojciec dziecka wystąpił u swojego pracodawcy o zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 17 lat i złożył zaświadczenie lekarskie na okres od 1 do 24 lipca (24 dni). Ubezpieczony ma prawo do zasiłku opiekuńczego tylko za 10 dni, do wyczerpania limitu 30 dni w roku kalendarzowym (30 dni – 20 dni).

Przykład 9:
Ubezpieczony otrzymał zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 16 lat za 30 dni. W tym roku kalendarzowym wystąpił o wypłatę zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym dzieckiem w wieku 5 lat, a następnie nad chorym dzieckiem w wieku 3 lat. Prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad tymi chorymi dziećmi przysługuje ubezpieczonemu do wyczerpania limitu 60 dni, tj. maksymalnie przez 30 dni (60 dni – 30 dni). 

Przykład 10:
Ubezpieczony otrzymał zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 17 lat za 25 dni. W tym samym roku kalendarzowym wystąpił o wypłatę zasiłku opiekuńczego za 15 dni z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku 4 lat i otrzymał zasiłek opiekuńczy. Następnie wystąpił o zasiłek opiekuńczy za 10 dni z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym. Prawo do zasiłku opiekuńczego z tego tytułu przysługuje ubezpieczonemu do wyczerpania limitu 30 dni, tj. tylko za 5 dni (30 dni – 25 dni). Ubezpieczony ponownie wystąpił o wypłatę zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku 4 lat, otrzymując zaświadczenie lekarskie na okres 20 dni. Zasiłek opiekuńczy z tego tytułu przysługuje ubezpieczonemu do wyczerpania limitu 60 dni, tj. za 15 dni [60 dni – (25 dni + 15 dni + 5 dni)].

Przykład 11:
Ubezpieczony otrzymał zasiłek opiekuńczy za 35 dni z tytułu sprawowania opieki nad chorymi dziećmi w wieku 4 i 8 lat. Następnie wystąpił o wypłatę zasiłku opiekuńczego za 30 dni z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 17 lat. Ubezpieczony ma prawo do zasiłku opiekuńczego z tego tytułu tylko za 25 dni (60 dni – 35 dni), tj. do wyczerpania limitu 60 dni. 

 

ZUS wyjaśnia też, że jeśli w roku kalendarzowym opieka jest sprawowana wyłącznie nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku powyżej 14 do ukończenia 18 lat, albo niepełnosprawnym dzieckiem w wieku powyżej 8 do ukończenia 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby albo pobytu w szpitalu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka stale opiekujących się dzieckiem, nie mogą oni opiekować się dzieckiem oraz innymi chorymi członkami rodziny (i w rodzinie nie ma innych dzieci w wieku do lat 14), zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym, w tym nie dłuższy niż 14 dni na opiekę nad chorymi członkami rodziny. 

 

 

Jeśli w roku kalendarzowym opieka jest sprawowana nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku powyżej 14 do ukończenia 18 lat, albo niepełnosprawnym dzieckiem w wieku powyżej 8 do ukończenia 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby albo pobytu w szpitalu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, nie mogą oni opiekować się dzieckiem i innymi chorymi członkami rodziny oraz w rodzinie są jeszcze inne dzieci, które nie ukończyły 14 lat, zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym przysługuje łącznie za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym, a z tytułu opieki nad chorymi członkami rodziny – za okres nie dłuższy niż 14 dni. Łączny okres pobierania zasiłku opiekuńczego nie może być jednak dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym.

 

 

 

Za członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym, w rozumieniu art. 34 ustawy, mogącego zapewnić opiekę nie uważa się: 
1) osoby całkowicie niezdolnej do pracy;
2) osoby chorej;
3) osoby, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie;
4) osoby prowadzącej gospodarstwo rolne;
5) pracownika odpoczywającego po pracy na nocnej zmianie;
6) osoby prowadzącej działalność pozarolniczą;
7) osoby niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli odmawia ona sprawowania opieki. 

Nauczyciel w czasie urlopu dla poratowania zdrowia jest traktowany jako rodzic dziecka/małżonek stale opiekujący się dzieckiem.

Osobie, której powierzono opiekę nad dzieckiem w ramach rodziny zastępczej zawodowej nie przysługuje zasiłek opiekuńczy nad tym dzieckiem, ponieważ przysługuje jej z tego tytułu wynagrodzenie.

 

 

Dokumentowanie prawa do zasiłku opiekuńczego

ZUS informuje, że przyznanie i wypłata zasiłku opiekuńczego następuje po złożeniu przez ubezpieczonego wniosku o ten zasiłek, zawierającego zakres danych, o których mowa w rozporządzeniu o dokumentach do wypłaty zasiłków (Z-15A, Z-15B). Wniosek nie jest wymagany jeżeli ubezpieczony występuje o zasiłek opiekuńczy za kolejny nieprzerwany okres w związku z opieką nad tym samym dzieckiem albo tym samym chorym członkiem rodziny innym niż dziecko oraz nie zmieniły się okoliczności podane wcześniej we wniosku o zasiłek.

Jeżeli wnioskodawcą o zasiłek opiekuńczy jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą i wystąpiła do ZUS z wnioskiem na formularzu Z-15A lub Z-15B, nie musi dodatkowo składać zaświadczenia płatnika składek Z-3b. 

Dokumentami wymaganymi do wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 są: 

1) oświadczenie ubezpieczonego – w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego lub szkoły, do których uczęszcza dziecko; 

2) decyzja właściwego inspektora sanitarnego o konieczności izolacji dziecka – w przypadku izolacji dziecka z powodu podejrzenia o zakażenie lub chorobę zakaźną;

3) zaświadczenie lekarskie wystawione ubezpieczonemu na zwykłym druku – w przypadku:
a) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
b) pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym. 

Dokumentami wymaganymi do wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku powyżej 8 lat do ukończenia 18 lat w przypadku porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki albo pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym są: 

1) zaświadczenie lekarskie wystawione ubezpieczonemu na zwykłym druku oraz
2) orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo
3) orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Wyżej wskazane zaświadczenia lekarskie wystawione ubezpieczonemu na zwykłym druku, powinno zawierać:

1) imię i nazwisko małżonka lub rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem;2) okres i przyczynę konieczn
ości sprawowania opieki nad dzieckiem;
3) nazwisko dziecka, nad którym ma być sprawowana opieka oraz imię, jeżeli dziecku nadano już imię;

4) pieczątkę i podpis wystawiającego zaświadczenie.

Do wypłaty zasiłku opiekuńczego w razie choroby niani lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad dzieckiem niezbędne jest:

1) oświadczenie ubezpieczonego o chorobie niani lub dziennego opiekuna, 

2) wydruk zaświadczenia lekarskiego e-ZLA albo kopia zaświadczenia lekarskiego wystawionego w trybie alternatywnym niani lub dziennemu opiekunowi albo kopia zaświadczenia lekarskiego wystawionego na zwykłym druku, stwierdzających niezdolność do pracy niani lub dziennego opiekuna, potwierdzone przez ubezpieczonego za zgodność z oryginałem. 

Zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku, stwierdzające niezdolność do pracy niani lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad dzieckiem, powinno zawierać:

1) imię, nazwisko i PESEL niani lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL;

2) okres orzeczonej niezdolności do pracy;

3) pieczątkę i podpis wystawiającego zaświadczenie.

Do wypłaty zasiłku opiekuńczego przysługującego ubezpieczonemu ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny w dodatkowym wymiarze do 8 tygodni, tj. do 56 dni życia dziecka, w przypadkach o których mowa w pkt. 256 - 258, wymagane jest:

1) oświadczenie ubezpieczonego o pobieraniu przez ubezpieczoną matkę dziecka zasiłku macierzyńskiego w okresie 8 tygodni po porodzie, oraz odpowiednio

2) zaświadczenie o okresie pobytu ubezpieczonej matki dziecka w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym;

3) orzeczenie o niezdolności ubezpieczonej matki dziecka do samodzielnej egzystencji albo o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS; 

4) oświadczenie ubezpieczonego o porzuceniu dziecka przez matkę dziecka, zawierające datę porzucenia.

Dokumentami do wypłaty zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub chorym członkiem rodziny są dokumenty, przewidziane dla zasiłku chorobowego, tj.:

1) zaświadczenie lekarskie w formie dokumentu elektronicznego, zwane dalej „zaświadczeniem lekarskim e-ZLA”, podpisane kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub „certyfikatem z ZUS”, tj. podpisane z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, udostępnione płatnikowi składek na jego profilu informacyjnym na PUE ZUS; 

2) wydruk zaświadczenia lekarskiego w formie dokumentu elektronicznego, zwany dalej „wydrukiem zaświadczenia lekarskiego e-ZLA”, który wystawiający zaświadczenie lekarskie przekazuje ubezpieczonemu - zaświadczenie to jest dokumentem stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty zasiłku przez płatnika składek tylko, jeżeli płatnik składek ubezpieczonego nie ma profilu informacyjnego na PUE ZUS; wystawiający zaświadczenie lekarskie przekazuje ubezpieczonemu wydruk zaświadczenia lekarskiego na jego wniosek, nawet jeżeli płatnik składek ma profil informacyjny na PUE ZUS; 

3) zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, zwane dalej „zaświadczeniem lekarskim wystawionym w trybie alternatywnym” – zaświadczenie to jest dokumentem stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty zasiłku przez płatnika składek lub ZUS, nawet jeśli zaświadczenie lekarskie e-ZLA nie zostało jeszcze wprowadzone do systemu teleinformatycznego; zaświadczenia takie wystawiane jest w przypadku, gdy wystawienie zaświadczenia lekarskiego e-ZLA nie jest możliwe, w szczególności w razie braku połączenia internetowego (np. w czasie wizyty domowej u ubezpieczonego) lub braku możliwości podpisania zaświadczenia lekarskiego e-ZLA. 

Jeżeli zaświadczenie lekarskie e-ZLA otrzymał ubezpieczony, który jest osobą prowadzącą działalność pozarolniczą, osobą z nią współpracującą lub osobą współpracującą z osobą korzystającą z tzw. „ulgi na start” albo duchownym, osoba występująca o zasiłek opiekuńczy składa:

1) wniosek o zasiłek opiekuńczy (na druku Z-15A albo Z-15B) – w przypadku pierwszego zaświadczenia lekarskiego e-ZLA albo pierwszego zaświadczenia lekarskiego wystawionego w trybie alternatywnym albo kolejnego zaświadczenia lekarskiego za nieprzerwany okres, jeśli ubezpieczony ubiega się o zasiłek opiekuńczy z tytułu konieczności sprawowania opieki nad innym chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny albo gdy zmieniły się okoliczności podane wcześniej we wniosku o zasiłek;

2) jeden z następujących dokumentów – w przypadku kolejnego zaświadczenia lekarskiego e-ZLA albo kolejnego zaświadczenia lekarskiego wystawionego w trybie alternatywnym, z tytułu nieprzerwanej niezdolności do pracy:

a) wniosek o zasiłek opiekuńczy (Z-15A albo Z-15B), wypełniony tylko do pkt 1 w sekcji Oświadczam, że, albo

b) zaświadczenie płatnika składek (Z-3b) wypełnione tylko do pkt. 1, w przypadku ubiegania się o zasiłek opiekuńczy na kolejny nieprzerwany okres z tytułu konieczności sprawowania opieki nad tym samym chorym dzieckiem lub tym samym innym chorym członkiem rodziny, w przypadku gdy nie zmieniły się okoliczności podane wcześniej we wniosku o zasiłek.

Opiekun tymczasowy dziecka z Ukrainy występujący o zasiłek opiekuńczy składa:
1) wniosek o zasiłek opiekuńczy (ZOT),
2) postanowienie polskiego sądu o ustanowieniu opiekuna tymczasowego,
3) dokumenty uzależnione od powodu, z jakiego sprawuje opiekę wymienione w pkt 266 i 267 Komentarza.

Źródło: Komentarz ZUS do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - wybrane zagadnienia (sierpień 2023 r.)