Strona główna » Kadry » Urlopy » Wypoczynkowy » Urlop wychowawczy od 2 stycznia a urlop wypoczynkowy [GIP]

Urlop wychowawczy od 2 stycznia a urlop wypoczynkowy [GIP]

28 listopada 2024, 08:38

ekspert ds. prawa i rynku pracy

urlop wychowawczy od 2 stycznia a urlop wypoczynkowy — Urlop wychowawczy od 2 stycznia a urlop wypoczynkowy - wyjaśnienia GIP i ekspertki z zakresu prawa pracy

Shutterstock

REKLAMA

Urlop wychowawczy od 2 stycznia nie zmniejsza rocznego wymiaru urlopu wypoczynkowego. Czy można wnioskować o urlop wychowawczy w częściach zapewniających powrót do pracy z dniem 1 stycznia każdego roku w celu nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego w kolejnych latach? Na pytanie Czytelnika odpowiada Główny Inspektor Pracy, Marcin Stanecki oraz ekspertka prawa pracy, Donata Hermann.

Urlop wypoczynkowy a urlop wychowawczy w danym roku
Urlop wychowawczy od 2 stycznia – pytanie i przykład
Urlop wychowawczy od 2 stycznia – odpowiedź eksperta
Urlop wychowawczy od 2 stycznia – wyjaśnienia Głównego Inspektora Pracy

Urlop wypoczynkowy a urlop wychowawczy w danym roku

Niniejszy artykuł jest odpowiedzią na pytanie naszego Czytelnika dotyczące korzystania z urlopu wychowawczego w częściach zapewniających powrót do pracy na dzień 1 stycznia w celu nabycia prawa do pełnego wymiaru urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym. Zgodnie z przepisami prawa pracy przebywanie na urlopie wychowawczym w dniu 1 stycznia powoduje, że nie nabywa się prawa do 20 albo 26 dni urlopowych (pełna pula w zależności od stażu pracy). Po powrocie z tego rodzaju urlopu danej osobie będzie przysługiwał natomiast urlop proporcjonalnie pomniejszony. Za miesiące nieprzepracowane w danym roku kalendarzowym nie nalicza się urlopu wypoczynkowego. Czy można zatem skorzystać z urlopu wychowawczego w taki sposób, aby w każdym kolejnym roku nabywać prawo do pełnej puli dni urlopowych?

REKLAMA

Urlop wychowawczy od 2 stycznia – pytanie i przykład

Oto pytanie Czytelnika w nawiązaniu do artykułu Urlop wychowawczy a urlop wypoczynkowy:
"Opisujecie Państwo w artykule, że jeżeli pracownik idzie na urlop wychowawczy od 2 stycznia to nabywa prawo do pełnego urlopu wypoczynkowego za ten rok. Urlop wychowawczy może trwać 35 miesięcy i można go podzielić na maksymalnie 5 części. Chciałbym zweryfikować pewien przykład, o którym nikt nie pisze. Pracownik idzie na urlop wychowawczy i dzieli go na trzy części, odpowiednio:

od 2 stycznia do 31 grudnia 2025 r.,
od 2 stycznia do 31 grudnia 2026 oraz
od 2 stycznia do 30 listopada 2027 r.

Czy naliczy się urlop wypoczynkowy za te lata? Ile tego urlopu by się naliczyło? W jakim czasie będzie trzeba wykorzystać taki zgromadzony urlop? Dodam, że pracownik jest obecnie na urlopie wychowawczym na starsze dziecko do 31 grudnia 2024 r., a od 2 stycznia byłby na nowym urlopie wychowawczym na młodsze dziecko."

Urlop wychowawczy od 2 stycznia – odpowiedź eksperta

Na pytanie od Czytelnika odpowiada ekspertka z zakresu prawa pracy, Donata Hermann:

Pracownik nabywa prawo do kolejnej puli urlopu wypoczynkowego z dniem 1 stycznia i nie traci prawa do tego urlopu nawet wtedy gdy rozpocznie urlop wychowawczy od 2 stycznia. Zgodnie bowiem z przepisami Kodeksu pracy, przepisu art. 155(1) § 2 nie stosuje się w stosunku do urlopu wychowawczego. Co oznacza, że jeżeli okres urlopu wychowawczego przypada po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym, wymiar urlopu pracownika powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego nie ulega proporcjonalnemu obniżeniu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

W przypadku, w którym pracownik podzieli urlop wychowawczy na trzy części, odpowiednio: od 2 stycznia do 31 grudnia 2025 r ., od 2 stycznia do 31 grudnia 2026 oraz od 2 stycznia do 30 listopada 2027 r. nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze w każdym z wymienionych lat kalendarzowych.

Co do zasady, pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Wyjątkowo, w sytuacji kiedy urlop nie zostanie wykorzystany w tym terminie, powinien być udzielony najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego (art. 168 k.p.). Natomiast urlop wypoczynkowy jako prawo o charakterze majątkowym podlega przedawnieniu. Co do zasady, zgodnie art. 291 § 1 k.p. roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym stały się wymagalne.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu upływ terminu przedawnienia w odniesieniu do niewykorzystanej części urlopu wypoczynkowego następuje po upływie trzech lat, licząc od pierwszego dnia czwartego kwartału. I tak w odniesieniu do urlopu za rok 2025 okres przedawnienia zakończy się 30 września 2029 r., w odniesieniu do urlopu za 2026 r. okres przedawnienia zakończy się 30 września 2030 r., natomiast w odniesieniu do urlopu za 2027 r. okres przedawnienia upłynie 30 września 2031 r.

"W przyjętym w doktrynie rozumieniu zasady współżycia społecznego są to społecznie akceptowane i przestrzegane pozaprawne (moralne, zwyczajowe) wzorce reguł postępowania określające właściwe zachowanie ludzi w ich wzajemnych stosunkach. Z kolei treścią obowiązku pracodawcy wpływania na kształtowanie zasad współżycia społecznego jest nadawanie owym powszechnie akceptowanym społecznie normom etycznym konkretnej treści zrozumiałej dla pracowników, na przykład w postaci określonych wzorców zachowań, jak również podejmowanie konkretnych działań zmierzających do przeciwdziałania zjawiskom niepożądanym. Ważne jest, aby zasady współżycia społecznego miały obiektywny wymiar dla załogi pracodawcy, a nie istniały jedynie w jego subiektywnym odczuciu, wszak mają stanowić o relacjach między osobami zatrudnionymi." (M. Lekston [w:] Kodeks pracy. Komentarz. Tom II. Art. 94-304(5), wyd. VI, red. K. W. Baran, Warszawa 2022, art. 94).

Biorąc pod uwagę powyższe, pracownica ma prawo do skorzystania z urlopu wychowawczego w dogodnym dla siebie terminie. Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu wychowawczego. Natomiast celowe dzielenie urlopu wychowawczego na części, wnioskowanie o urlop wychowawczy od 2 stycznia i powrót do pracy w tym samym roku kalendarzowym w celu uzyskania uprawnienia do urlopu wypoczynkowego może być postrzegane jako złamanie zasad współżycia społecznego ponieważ wpływa na dezorganizację w zakładzie pracy, może również prowadzić do utraty zaufania względem pracownika.

Urlop wychowawczy od 2 stycznia – wyjaśnienia Głównego Inspektora Pracy

Stanowisko ekspertki jest zbieżne z komentarzem Głównego Inspektora Pracy. Pan Marcin Stanecki wyjaśnia zasady udzielania urlopu wypoczynkowego w związku z korzystaniem z uprawnienia rodzicielskiego w postaci urlopu wychowawczego.

Wyjaśnienia Głównego Inspektora Pracy, Marcina Staneckiego:

Zgodnie z art. 155(2) § 1 pkt 2 Kodeksu pracy pracownikowi powracającemu do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie urlopu wychowawczego przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze:

proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego – w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,
proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowego – w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.

Przy ustalaniu urlopu proporcjonalnego kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi w skali roku, niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca, a niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Oznacza to, że za czas przebywania na urlopie wychowawczym pracownik nie nabywa prawa do urlopu.

Jeżeli natomiast pracownik rozpoczyna urlop wychowawczy po nabyciu prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym (tzn. po 1 stycznia) za ten rok przysługuje mu urlop w pełnym wymiarze, niezależnie od tego, czy powróci do pracy jeszcze w tym samym roku kalendarzowym, czy też do końca roku będzie przebywał na urlopie wychowawczym. Wynika to z przepisu art. 155(2) § 2 kodeksu pracy, który wśród okresów powodujących proporcjonalne obniżenie wymiaru urlopu nie wymienia urlopu wychowawczego.

Tym samym w przypadku, gdy pracownik zawnioskuje o udzielenie urlopu wychowawczego od 2 stycznia, nie wpłynie to na wymiar urlopu, do którego pracownik nabył prawo 1 stycznia. Za ten rok pracownik zachowa prawo do urlopu w pełnym wymiarze. I nie ma znaczenia to, że sytuacja taka będzie się powtarzać w kolejnych odstępach czasu tj. co roku. Pracownik z dniem 1 stycznia następnego roku nabędzie prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego. Przy czym, moim zdaniem takie zachowanie pracownika może naruszać podstawową zasadę prawa pracy zapisana w art 8 kp, zgodnie z którą nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego.

Klauzula zasad współżycia społecznego odwołuje się do społecznie akceptowanych norm moralnych, które regulują postępowanie w stosunkach między ludźmi, wyrażają wartości powszechnie uznane w społeczeństwie, stanowiące składnik kultury europejskiej, takie jak uczciwość, sprawiedliwość społeczna, dobre obyczaje. Ujmując więc rzecz ogólnie, można przyjąć, że przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania. W praktyce można zatem odwoływać się do takich znanych pojęć, jak: "zasady słuszności", "zasady uczciwego obrotu", "zasady uczciwości czy lojalności".” -Wyrok SA w Szczecinie z 18.06.2020 r., III APa 4/20, LEX nr 3102823.

W judykaturze przyjmuje się, że obowiązek pracownika przestrzegania zasad współżycia społecznego jest prawnym obowiązkiem stosowania norm o charakterze pozaprawnym, zwłaszcza norm moralnych, obyczajowych, etycznych i zwyczajów. Warto jeszcze pamiętać, o sformułowanej w orzecznictwie i literaturze zasady tzw. "czystych rąk", zgodnie z którą ten, kto sam narusza zasady współżycia społecznego, nie może - dla ochrony swoich interesów - powoływać się na naruszanie zasad współżycia przez inną osobę i żądać na ich podstawie odmowy udzielenia ochrony sądowej osobie, której prawo zostało naruszone (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 października 1969 r., I PR 274/69, LEX nr 1672963; z dnia 15 października 1969 r., I PR 274/69, LEX nr 1672963; z dnia 4 stycznia 1979 r., III CRN 273/78, LEX nr 8161; z dnia 13 czerwca 2000 r., V CKN 448/00, LEX nr 510984; z dnia 12 czerwca 2013 r., II CSK 632/12, LEX nr 1353432; z dnia 11 maja 2016 r., I PK 134/15, LEX nr 2050669). Podkreśla się przy tym, że zasadę tę należy stosować bez automatyzmu, lecz przy konieczności rozważenia całokształtu okoliczności sprawy i porównania zachowań stron oraz stopnia, w jakim każda z nich naruszała reguły uczciwego postępowania (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 stycznia 2011 r., I PK 135/10, LEX nr 794776; z dnia 5 lipca 2012 r., I PK 58/12 (LEX nr 1365767; z dnia 11 maja 2016 r., I PK 134/15, LEX nr 2050669).

Przerywanie urlopu wychowawczego w celu nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego, może być potraktowane jako naruszenie zasad współżycia społecznego. Ale pomimo możliwości naruszenia zasad współżycia społecznego przez takie zachowanie pracownika, obowiązkiem pracodawcy będzie udzielenie urlopu wypoczynkowego. Tym, bardziej, że obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie urlopu wychowawczego na okres wskazany przez pracownika w złożonym wniosku. Obowiązkiem pracodawcy jest również udzielanie urlopu wypoczynkowego. Nadto, bieg przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego. Tym samym rekomendowałbym udzielenie urlopu wypoczynkowego za cały okres przebywania na urlopie wychowawczym, do którego pracownik nabywał prawo z dniem 1 stycznia następnego roku, pomimo, iż od 2 stycznia przebywał na urlopie wychowawczym.