Czy pracodawca może udzielić zaległego urlopu wypoczynkowego bez zgody pracownika?

• Rada
• Uzasadnienie
• Ustalenie terminu wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego
• Udzielenie urlopu zaległego bez zgody pracownika
• Nie można udzielić zaległego urlopu na podstawie przepisów antycovidowych

Rada

Tak. Pracodawca może skierować pracownika na zaległy urlop wówczas, gdy kończy się określony przepisami termin wykorzystania tego urlopu, a pracownik odmawia jego wykorzystania. Pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop bez jego zgody także wtedy, gdy ten urlop został zaplanowany w planie urlopów, a ponadto w okresie wypowiedzenia umowy o pracę.

Autopromocja

Uzasadnienie

Urlop wypoczynkowy udzielany pracownikowi w terminie późniejszym niż rok kalendarzowy, w którym pracownik nabył do niego prawo, jest urlopem zaległym.

Obowiązkiem pracodawcy jest udzielanie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w tym roku kalendarzowym, w którym uzyskał on do niego prawo. Niewykorzystanego w danym roku urlopu należy udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego (art. 168 Kodeksu pracy). Przyjmuje się, że termin ten jest zachowany, jeżeli pracownik rozpoczął urlop przed 30 września.

Ustalenie terminu wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego

Termin wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego powinien zostać uwzględniony w planie urlopów, a w przypadku gdy u pracodawcy taki plan nie jest ustalany - w porozumieniu z pracownikiem. 

Autopromocja

Urlopy wypoczynkowe. Ustalanie wymiaru, udzielanie i rozliczanie

Sprawdź

Bez względu na to, czy urlop jest udzielany na podstawie planu urlopowego czy wniosku pracownika, termin wykorzystania tego urlopu musi wynikać z porozumienia pracodawcy i pracownika. Przy czym najpierw powinien być wykorzystany urlop zaległy. W wyroku Sądu Najwyższego z 9 maja 2013 r. (II PK 199/12) sąd stwierdził, że: "Urlop zaległy powinien być wykorzystywany (udzielany) przed urlopem bieżącym. Potwierdza to wniosek wynikający z przedawnienia urlopu, gdyż przy przeciwnej wykładni kompensata niewykorzystanego urlopu może nie być pełna".

Udzielenie urlopu zaległego bez zgody pracownika

Przepisy Kodeksu pracy wskazują jednak okoliczności, w których pracodawca może jednostronnie, bez zgody pracownika, udzielić mu zaległego urlopu wypoczynkowego.

Przede wszystkim pracownik w okresie wypowiedzenia umowy o pracę jest zobowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym czasie pracodawca mu go udzieli (art. 167¹ Kodeksu pracy). W takim wypadku pracodawca ma prawo w drodze jednostronnej decyzji udzielić pracownikowi zarówno zaległego, jak i bieżącego urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że pracownik nie musi wyrazić zgody na udzielenie mu urlopu wypoczynkowego oraz na termin, w którym urlop został mu udzielony. Będzie natomiast zobowiązany do wykorzystania tego urlopu w terminie wskazanym przez pracodawcę. Bez znaczenia dla tego obowiązku jest to, która ze stron stosunku pracy dokonała wypowiedzenia umowy o pracę.

Pracownik może zostać skierowany jednostronnie na zaległy urlop wypoczynkowy także wówczas, gdy miał ten urlop zaplanowany w planie urlopów. Pracodawca ustalając plan urlopów, powinien uwzględnić wykorzystanie zaległego urlopu wypoczynkowego do 30 września. Jeżeli pracodawca ustalił z pracownikiem w planie urlopów wykorzystanie tego urlopu w określonym terminie, to pracownik nie może odmówić jego wykorzystania w tym czasie.

Autopromocja

Praca zdalna. Obowiązki i uprawnienia pracowników i pracodawców

Książka z plakatem w prezencie

Sprawdź

Pracodawca ma prawo udzielić pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego bez wniosku pracownika, a nawet jego zgody także w sytuacji, gdy kończy się już określony przepisami termin wykorzystania tego urlopu, a pracownik odmawia wykorzystania urlopu zaległego. Zdaniem Sądu Najwyższego w takim przypadku pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania z pracownikiem terminu wykorzystania urlopu, lecz musi udzielić mu urlopu w terminie określonym w przepisach (wyrok z 2 września 2003 r., I PK 403/02, OSNP 2004/18/310).

Nie można udzielić zaległego urlopu na podstawie przepisów antycovidowych

W związku z epidemią COVID-19 obowiązywały szczególne zasady dotyczące udzielania zaległego urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z nimi pracodawca mógł udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, zaległego urlopu wypoczynkowego. Zasada ta dotyczyła 30 dni zaległego urlopu.

Od 1 lipca 2023 r. stan zagrożenia epidemicznego został odwołany. W związku z tym pracodawcy nie mogą już kierować pracowników na zaległy urlop wypoczynkowy w wyznaczonym przez siebie terminie na podstawie przepisów antycovidowych. Ostatnim dniem, w którym pracodawca mógł wysłać pracownika w tym trybie na przymusowy zaległy urlop, był 30 czerwca 2023 r.

Ewa Łukasik
specjalista z zakresu prawa pracy

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź