REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Urlop bezpłatny a zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Monika Smulewicz
ekspert z zakresu prawa pracy
Urlop bezpłatny a zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy - jakie są różnice? Co z urlopem wypoczynkowym i wynagrodzeniem?
Urlop bezpłatny a zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy - jakie są różnice? Co z urlopem wypoczynkowym i wynagrodzeniem?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Urlop bezpłatny a zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy - jakie są różnice? Jak Kodeks pracy reguluje urlop bezpłatny? Z jakimi konsekwencjami należy liczyć się w przypadku zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy?

Urlop bezpłatny czy zwolnienie ze świadczenia pracy?

Zapraszam Cię na cykl artykułów, w których odpowiadam na pytania od Czytelników mojego bloga, kierując do źródeł prawa pracy, interpretacji resortowych i orzecznictwa. Dzisiaj o różnicach pomiędzy urlopem bezpłatnym, a nieobecnością usprawiedliwioną niepłatną. Korzystaj i udostępniaj!

REKLAMA

Autopromocja

"Pani Moniko, jesteśmy firmą usługowo-budowlaną z ogromnymi kontraktami i karami umownymi. Kilku naszych pracowników chce wyjechać na zlecenie do Belgii na okres 3 miesięcy. To będzie dla nas ogromny cios, szczególnie ze względu na ciągłe kwarantanny i braki personalne w ekipach projektowych. Rozumiemy sytuację pracowników, ale ze względu na pozostałych członków zespołu nie chcemy zgodzić się na urlop wypoczynkowy. Pracownicy zaproponowali urlop bezpłatny. My rozważamy zwolnienie ze świadczenia pracy. Co to oznacza od strony prawa pracy? Jakie są konsekwencje obu rozwiązań zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika?"

Urlop bezpłatny - Kodeks pracy

Urlop bezpłatny jest przywilejem pracowniczym wynikającym z art. 174 Kodeksu pracy. Oznacza to, że pracodawca nie ma prawa udzielić urlopu bezpłatnego bez wniosku pracownika, a tym bardziej bez jego zgody.

§ 1. Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego.
§ 2. Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
§ 3. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn. (art. 174 Kodeksu pracy)

Przepisy prawa pracy nie określają warunków, na jakich powinien być udzielony urlop bezpłatny – decyzja o udzieleniu bądź odmowie udzielenia urlopu bezpłatnego należy tylko do pracodawcy i ma charakter całkowicie swobodny, zależny wyłącznie od jego woli. Pracodawca nie jest związany wnioskiem pracownika również w zakresie uwzględnienia w całości określonego przez niego terminu urlopu. Dopuszczalne jest ograniczenie zgody tylko do części okresu, o jaki wnioskował pracownik.

REKLAMA

Z rozpoczęciem urlopu pracownik musi koniecznie zaczekać na zgodę przełożonego. Jeśli rozpocznie korzystanie z urlopu zaraz po złożeniu wniosku, ale bez uzyskania zgody przełożonego, dopuści się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (por. wyrok SN z 15 marca 2001 r., I PKN 306/00, OSNAPiUS 2002 nr 24, poz. 591).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

W okresie urlopu bezpłatnego pracownik podlega ochronie przed wypowiedzeniem, zarówno umowy o pracę, jak i warunków pracy i płacy określonych w umowie o pracę. W przypadku zwolnień grupowych ochrona ta dotyczy wyłącznie urlopów bezpłatnych krótszych niż 3 miesiące.

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 41 Kodeksu pracy).

Należy przy tym nadmienić, iż pracownik, wnioskując o urlop bezpłatny, nie musi podawać przyczyn bądź okoliczności, które takowy wniosek uzasadniają. Pracodawca nie ma prawa ingerować w sposób korzystania z tego przywileju.

Urlop bezpłatny - jakie konsekwencje?

Skorzystanie z urlopu bezpłatnego ma swoje, określone prawem konsekwencje, na gruncie uprawnień pracowniczych:

  • urlopu bezpłatnego, co do zasady, nie wlicza się do okresu pracy, od którego uzależnione są uprawnienia i świadczenia pracownicze;
  • okresu tego nie zalicza się również do okresu wpływającego na długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę;
  • urlop bezpłatny dłuższy niż miesiąc powoduje proporcjonalne ograniczenie prawa pracownika do urlopu wypoczynkowego;
  • za czas niezdolności do pracy w okresie urlopu bezpłatnego pracownik nie otrzyma zasiłku chorobowego;
  • pracownik przebywający na urlopie bezpłatnym nie jest objęty ubezpieczeniem społecznym – nie są za niego odprowadzane składki. Oznacza to, że przez pierwsze 30 dni urlopu bezpłatnego może korzystać z opieki medycznej w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, a następnie traci do niego prawo.

Urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy

Przepis art. 1551 wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika w razie ustania stosunku pracy § 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio do pracownika powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie:

  1. urlopu bezpłatnego;
  2. urlopu wychowawczego;
  3. odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, służby przygotowawczej, okresowej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych;
  4. tymczasowego aresztowania;
  5. odbywania kary pozbawienia wolności;
  6. nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy (art. 155 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy)

Jak wnioskujemy z powyższego przepisu, przesłanki od których zależne są uprawnienia pracownicze, takie jak wymiar urlopu wypoczynkowego, stanowią katalog zamknięty, zaś zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy powstałe na mocy porozumienia do takowych nie należy – za czas tego rodzaju nieobecności pracownik zachowuje zatem prawo do urlopu wypoczynkowego.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy

Możliwość zastosowania konstrukcji zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy występuje, na gruncie prawa pracy, w kilku przypadkach:

  1. jednostronne polecenie zwolnienia ze świadczenia pracy, bez konieczności uzyskania zgody pracownika, zawarte w wypowiedzeniu umowy o pracę – art. 36 (2) Kodeksu pracy
  2. jednostronne polecenie zwolnienia ze świadczenia pracy, bez konieczności uzyskania zgody pracownika, w drodze polecenia służbowego – art. 179 Kodeksu pracy
  3. niedopuszczenia pracownika do wykonywania pracy przez lekarza medycyny pracy – art. 229 § 4 Kodeksu pracy

Zarówno o formie, jak i o treści zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy decyduje pracodawca (w przepisach Kodeksu pracy nie znajdziemy wytycznych), jednakże formułując takowy dokument należy kierować się zasadą, iż pracownik powinien być świadomy, z jakiego powodu (podstawa prawna), w jakim terminie oraz w związku z jakimi okolicznościami został odsunięty od pracy.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy - porozumienie stron

Porozumienie pracownika i pracodawcy o zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy i niewypłacaniu za wskazany we wniosku okres wynagrodzenia skutkuje de facto zawieszeniem wzajemnych praw i obowiązków stron stosunku pracy. Porozumienie takie znajduje swoje podstawy w art. 65 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (art. 65 Kodeksu cywilnego).

Ze względu na brak wytycznych i przesłanek Kodeksu pracy co do zastosowania porozumienia stron o zawieszeniu stosunku pracy, należy przy tym wziąć pod uwagę przepisy prawa cywilnego:

W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy (art. 300 Kodeksu pracy).

REKLAMA

Ze względów dowodowych porozumienie takie należy sporządzić na piśmie, podając przy tym wszelkie okoliczności mające wpływ na relacje pracownik-pracodawca, a co najważniejsze, ustosunkować się jasno do kwestii braku wynagrodzenia za wskazany w porozumieniu okres.

Zastosowanie takiego rozwiązania byłoby niekorzystne dla pracownika – przynajmniej do czasu ewentualnego sporu powstałego na gruncie wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę (rozwinę ten wątek w kolejnym akapicie). W czasie wskazanym w porozumieniu, jako zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, pracodawca:

  • może dokonać wypowiedzenia umowę o pracę,
  • po upływie nieobecności wskazanej w porozumieniu nie ma obowiązku zapewnienia pracownikowi dopuszczenia do pracy na poprzednich warunkach,
  • nie ma obowiązku wypłacania wynagrodzenia przestojowego na podstawie art. 81 Kodeksu pracy,
  • nie ma obowiązku wypłaty wynagrodzenia, a co za tym idzie również zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne.

Zwolnienie ze świadczenia pracy - pracodawco, uważaj na porozumienie!

Badając skutki zastosowania porozumienia o zwolnieniu ze świadczenia pracy, należy wziąć pod uwagę brak regulacji kodeksowych w tym zakresie, a co za tym idzie, ryzyko uznania przez organy nadzoru (PIP, ZUS) tego rodzaju nieobecności za urlop bezpłatny. Ryzyko takie może wystąpić w momencie ewentualnego sporu, powstałego na gruncie wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. Stąd forma pisemna takiego oświadczenia stron oraz wskazanie wszelkich okoliczności będzie w tym wypadku kluczowa dla bezpieczeństwa pracodawcy.

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Od 1 września 2025 r. spada wynagrodzenie pracowników młodocianych. Znamy nowe stawki

Od września 2025 r. zmienią się minimalne stawki dla pracowników młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Obniżka wynika z niższego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w II kwartale 2025 r. Sprawdź, ile wyniesie płaca w poszczególnych latach nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

MRPiPS wyjaśnia nowe przepisy o zatrudnianiu cudzoziemców [Odpowiedź na pytania Rzecznika MŚP]

W lipcu 2025 r. Rzecznik MŚP skierowała do ministerstwa szereg pytań i wątpliwości dotyczących nowych przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców. Oto obszerne wyjaśnienia MRPiPS.

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie - dlaczego to takie ważne? Bo to odpowiedź na niepokojące obserwacje – w wielu branżach coraz częściej zanika kultura rozmów kwalifikacyjnych. Proste zasady dobrego wychowania ustępują pośpiechowi, brakowi przygotowania i nieprofesjonalnym zachowaniom. Czego zatem unikać? Przygotowaliśmy zestawienie najczęściej spotykanych potknięć, które potrafią przekreślić szanse kandydata już na starcie.

Nowe przepisy dotyczące benefitów pozapłacowych od 2026 r. Jawność wynagrodzeń je obejmie

Nowe przepisy dotyczące jawności wynagrodzeń, które wchodzą w życie z początkiem 2026 roku, obejmują również benefity pozapłacowe. Co to w praktyce oznacza?

REKLAMA

Od czerwca 2025 r. miały być ułatwienia dla pracowników na rynku pracy a jest chaos

W dniu 1 czerwca 2025 r. weszła w życie ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP. Wprowadzone zmiany miały zrewolucjonizować procedury związane z uzyskiwaniem zezwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu pracy obcokrajowcom. W teorii nowe regulacje miały uprościć i przyspieszyć procesy. W praktyce – wiele firm, urzędów i cudzoziemców wpadło w wir organizacyjnego chaosu.

Milczenie nie jest obroną, lecz obciążeniem: prawie 20 000 kary dla pracodawcy za brak odpowiedzi do UODO

Można powiedzieć, że milczenie kosztuje. Poniżej przedstawiamy analizę ciekawej sprawy, która zakończyła się ukaraniem przez UODO za ignorowanie przez przedsiębiorcę obowiązków informacyjnych i braku współpracy z urzędem - a wszystko to w kontekście przetwarzania danych biometrycznych. Karę można więc otrzymać nie tylko za działanie ale i za bierność - brak działania.

Szef na urlopie: czy możliwy jest wypoczynek bez telefonu i laptopa?

Oprócz plaży i szumu morza urlop szefa wiąże się zwykle z telefonami i laptopem. Tymczasem prawdziwy wypoczynek jest naprawdę ważny. Jakie są korzyści z nieobecności szefa w firmie? Co zmienić w zarządzaniu, aby móc spokojnie wybrać się na urlop?

Klimatyzacja w miejscu pracy: czy to dobre dla zdrowia pracowników?

Klimatyzacja w miejscu pracy ma zapewniać komfort termiczny pracowników i zapobiegać protestom kadry przed pracą w zbyt wysokich temperaturach. Czy to jednak jest dobre dla zdrowia zatrudnionych osób?

REKLAMA

PIP przekształci umowę zlecenia i dzieło w umowę o pracę, nie trzeba będzie iść do sądu. Dodatkowo będą zdalne kontrole. Szykuje się rewolucja dla pracowników i pracodawców

Szykuje się reforma Państwowej Inspekcji Pracy: co będzie oznaczała dla pracowników i pracodawców? Na ten moment wiadomo, że rozwiązania mają na celu zapobieganie obchodzeniu prawa i zapewnienie pracownikom realnej ochrony. Reforma ma dwa główne wymiary: organizacyjny – zmiana struktury PIP, wdrożenie narzędzi cyfrowych i standardów kontroli zdalnych; społeczny – budowanie nowego wizerunku inspekcji jako partnera pracowników, a nie instytucji represyjnej. Dzięki temu PIP ma zyskać skuteczniejsze instrumenty do reagowania na naruszenia prawa pracy.

Nie nalicza się wpłat na PPK od wynagrodzenia wypłaconego rodzinie zmarłego uczestnika programu [Przykłady]

Od wynagrodzenia wypłaconego rodzinie zmarłego uczestnika PPK nie nalicza się wpłat. Inna jest sytuacja, gdy chodzi o wynagrodzenie wypłacone zmarłemu pracownikowi, od którego wpłaty zostały naliczone i dokonane po śmierci pracownika. Opracowanie tematu zwiera praktyczne przykłady.

REKLAMA