REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odpowiedzialność materialna - kiedy pracownik może się od niej uwolnić

Leszek Jaworski
Leszek Jaworski

REKLAMA

Pracownicza odpowiedzialność materialna ma na celu umożliwienie pracodawcy uzyskania od podwładnego odszkodowania w przypadku, gdy w sposób zawiniony naraził on firmę na szkodę. Kodeks pracy przewiduje dwa rodzaje odpowiedzialności. Powszechną – obejmującą wszystkich pracowników i kwalifikowaną – która powstaje, gdy pracownikowi w ramach dodatkowej umowy powierzono mienie pracodawcy do wyliczenia się lub zwrotu. W obydwu przypadkach Kodeks pracy przewiduje możliwość uwolnienia się pracownika – w części lub całości – z obowiązku zapłaty pracodawcy odszkodowania za spowodowanie szkody w jego mieniu.

Przyczynienie się pracodawcy do powstania lub zwiększenia szkody spowodowanej przez podwładnego może ograniczyć zakres jego odpowiedzialności materialnej. Warunkiem jest udowodnienie przez pracownika tych okoliczności.

REKLAMA

Autopromocja

Odpowiedzialność materialna pracownika powstaje automatycznie z chwilą nawiązania stosunku pracy. Pracownik jest zobowiązany do dbałości o mienie pracodawcy. Ponosi zatem odpowiedzialność materialną za szkodę wyrządzoną firmie wtedy, gdy powstała ona wskutek zawinionego niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków. Oznacza to, że podwładny, który dołożył wymaganej staranności do wykonania swoich zadań, a mimo to naraził pracodawcę na szkodę, nie będzie ponosił odpowiedzialności za tę szkodę. Szkody powstałe wskutek tego rodzaju zachowania mieszczą się w granicach ryzyka gospodarczego pracodawcy.

Istotnym warunkiem odpowiedzialności pracownika jest wina. Występuje ona w dwóch rodzajach: winy umyślnej i nieumyślnej. Rozróżnienie stopnia winy ma dla pracownika zasadnicze znaczenie. W ogólnej regule odpowiedzialności, przy winie umyślnej podwładny odpowiada w pełnej wysokości za wyrządzoną szkodę. Podobnie jest w przypadku szkody w mieniu powierzonym pracownikowi z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia.

WAŻNE

Pracownik umyślnie powodujący szkodę w mieniu pracodawcy będzie musiał zapłacić odszkodowanie obejmujące rzeczywistą stratę oraz pokryć nieosiągnięte korzyści, które firma mogłaby uzyskać, gdyby pracownik nie wyrządził szkody.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Inaczej jest w razie winy nieumyślnej. Pracownik odpowiada wtedy w wysokości wyrządzonej szkody. Odszkodowanie nie może jednak przewyższać kwoty 3-miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Różnice między rodzajami odpowiedzialności polegają na odmiennym rozkładzie ciężaru dowodu. W ogólnej regule szef musi udowodnić podwładnemu winę oraz normalny związek przyczynowy między powstaniem albo zwiększeniem szkody a zachowaniem się pracownika. Nieudowodnienie jednego z tych elementów skutkuje oddaleniem powództwa, w razie skierowania sprawy na drogę sądową. Natomiast przy mieniu powierzonym szef nie ma obowiązku udowodnienia winy podwładnego. Wystarczy jedynie, że wykaże wystąpienie szkody. Istotne jest przy tym, że pracodawca musi wykazać nie „jakąkolwiek” czy „przybliżoną” szkodę, ale dokładnie określić jej wysokość. Z samego faktu, że mienie zostało prawidłowo powierzone, wypływa wniosek, że ujawnione w nim braki są następstwem zaniedbań pracownika (uchwała Sądu Najwyższego z 29 grudnia 1975 r., sygn. akt V PZP 13/75; OSNC 1976/2/19).

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 14 maja 1998 r. (sygn. akt I PKN 129/98, OSNP 1999/11/358), jedynym wymogiem prawidłowego powierzenia mienia jest to, aby znany był jego rodzaj lub wartość oraz aby pracownik miał możliwość sprawowania nad nim pieczy.

KORZYŚCI (+)

Pracodawca przy właściwym powierzeniu pracownikowi mienia do zwrotu lub wyliczenia i spowodowaniu w nim szkody nie musi udowodnić pracownikowi winy w działaniu.

Działanie w granicach ryzyka

REKLAMA

Pracownik nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka. Kodeks pracy nie definiuje jednak tego pojęcia. Wobec tego przyjęcie działania w granicach dopuszczalnego ryzyka zależy od konkretnej sytuacji. W orzecznictwie przyjmuje się, że ryzyko zachodzi wtedy, gdy powstałej szkody nie można przypisać pracownikowi. W związku z tym pracownik, który, działając w interesie pracodawcy, poświęca mniejsze dobro dla ratowania większego, nie ponosi odpowiedzialności materialnej za zniszczenia dobra mniejszego (wyrok SN z 8 października 1981 r., sygn. akt IV PR 301/81; OSNC 1982/2–3/43).

Ryzyko działalności pracodawcy dotyczy w szczególności podjęcia nowego rodzaju produkcji, co może być połączone ze stratą. Podjęcie takiego ryzyka może być tylko wtedy uznane za uzasadnione, jeżeli istnieje, chociażby z przeważającym prawdopodobieństwem, szansa na powodzenie (wyrok SN z 12 stycznia 1972 r., sygn. akt II PR 307/71).

Brak warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia, będący wynikiem trudności organizacyjnych, należy włączyć do dziedziny ryzyka związanego z działalnością zakładu, którego to ryzyka pracownik nie ponosi (wyrok SN z 14 marca 1975 r., sygn. akt II PR 187/74; OSNC 1975/12/177).

PRZYKŁAD

Dyrektor firmy zawarł z pracownikiem terminową umowę o pracę na okres 6 lat. W drodze aneksu po kilku miesiącach obowiązywania umowy zmieniono jej treść w ten sposób, że usunięto klauzulę dopuszczającą jej rozwiązanie przed upływem terminu, na jaki została zawarta. Po odwołaniu dyrektora osoba, która go zastąpiła, postanowiła zerwać umowę z pracownikiem mimo braku niezbędnej klauzuli. Pracownik wystąpił do sądu o wypłatę odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy. Pracodawca w odrębnym procesie zażądał od byłego dyrektora zasądzenia odszkodowania za szkodę, którą poniosła firma w związku z obowiązkiem wypłacenia świadczenia na rzecz pracownika zwolnionego bezprawnie. Sąd oddalił to żądanie stwierdzając, że dyrektor działał w zakresie dozwolonego ryzyka. Zwrócił uwagę, że dokonywanie czynności z zakresu prawa pracy, w tym zawieranie umów o pracę, należy na ogół do legalnych i typowych czynności prawa pracy. Pracownik dokonujący w imieniu pracodawcy typowych czynności prawa pracy, które pozostają w normalnym związku z działalnością pracodawcy, nie powinien być obarczony ryzykiem podejmowania takich decyzji, chyba że były to czynności oczywiście sprzeczne z przepisami prawa (wyrok SN z 15 marca 2007 r., sygn. akt I PK 252/06; OSNP 2008/7–8/102).

Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Kiedy pracownik może uwolnić się od odpowiedzialności materialnej w pełnej wysokości

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zwolnienia grupowe 2025 [który pracodawca może zwolnić, kogo i z jakich przyczyn, jaka odprawa]

Zwolnienia grupowe to specyficzny sposób rozwiązania umów o pracę z większą ilością pracowników. Do przeprowadzenia takich zwolnień mają prawo pracodawcy spełniający określone wymogi - muszą mieć odpowiednio wysoki poziom zatrudnienia, a zwolnienie musi mieć określone przyczyny i być przeprowadzone w określonym czasie. Także nie każdy pracownik może być objęty zwolnieniem grupowym.

Co daje orzeczenie 02-P w 2025 r.? [Przykład]

Co oznacza symbol 02-P w orzeczeniu o niepełnosprawności i do czego uprawnia w 2025 r.? W dużej mierze pomoc będzie zależała od posiadanego stopnia niepełnosprawności. Jakie są aktualne przepisy?

Świadczenie rehabilitacyjne 2025 - jakie dokumenty?

Jakie dokumenty potrzebne są do świadczenia rehabilitacyjnego w 2025 roku? Wniosek o świadczenie rehabilitacyjne składa się na druku ZNp-7. Ile trwa pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego z ZUS?

Świadczenie rehabilitacyjne 2025 – ile wynosi w I kwartale? Wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru to 100,2% [Wyliczenia]

Ile wynosi świadczenie rehabilitacyjne w I kwartale 2025 roku? Wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru na potrzeby wyliczenia wysokości świadczenia rehabilitacyjnego za każdy dzień niezdolności do pracy od stycznia do marca 2025 roku został określony na poziomie 100,2%. Artykuł zawiera przykładowe wyliczenie.

REKLAMA

Rekrutacja na odległość. Jak budować relacje z kandydatami w toku rekrutacji online?

Rekrutacja online to nowy standard w wielu branżach. Wirtualne spotkania, zdalne testy czy rozmowy wideo umożliwiają rekrutowanie niezależnie od lokalizacji. Jednak poza wieloma niezaprzeczalnymi plusami, jest i wyzwanie – budowanie relacji z kandydatami na odległość wymaga nowych umiejętności. Jak zorganizować efektywną rekrutację zdalną i jednocześnie zadbać o pozytywne candidate experience? Przyjrzyjmy się kluczowym elementom rekrutacji zdalnej.

Bed rotting stworzony przez pokolenie Z - co to jest? Czy work life balance posuwa się za daleko?

Bed rotting to trend, który stworzyło pokolenie Z. Co to jest dokładnie? Czy w tym przypadku work-life balance posuwa się za daleko? Jakie zagrożenia niesie ze sobą bed rotting?

3 najbardziej pożądane benefity pozapłacowe według pokolenia Z

Jak wiadomo pracownicy pokolenia Z mają nieco odmienny stosunek do pracy. Cenią przede wszystkim dobrostan psychiczny, elastyczną pracę i możliwości rozwoju. Stąd na jednym z pierwszych miejsc wśród benefitów pozapłacowych stawiają wsparcie psychologa. Coraz więcej pracodawców daje pracownikom taką możliwość.

Bezpłatne webinarium online. Nowe pokolenie = nowe zasady. O narzędziach pracy z Zetkami

Zapraszamy na bezpłatne webinarium online. Pokolenie Z rewolucjonizuje świat pracy, wymagając nowych podejść do komunikacji i współpracy. Ten webinar skupi się na praktycznych narzędziach i technikach, które pomogą Ci efektywnie zarządzać zespołem złożonym z przedstawicieli pokolenia Z. Odkryjemy technologie wspierające transparentność, autonomię i elastyczność, kluczowe dla budowania zaangażowanego i produktywnego środowiska pracy.

REKLAMA

Jak przedłużyć uprawnienia w PFRON do czasu wydania nowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności? [KOMUNIKAT]

Czy można przedłużyć poprzednie orzeczenie bez zaświadczenia, które określa termin ważności dotychczasowego orzeczenia? Co trzeba zrobić, aby dalej ubiegać się refundację składek ZUS/KRUS? Co powinien zrobić pracodawca, aby dalej ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wydał komunikat, dotyczący przedłużania orzeczeń o stopniu niepełnosprawności.

Wniosek o dodatek dopełniający do renty socjalnej 2520 zł [WZÓR]

Pobierz wniosek o dodatek dopełniający do renty socjalnej w wysokości 2520 zł. Wniosek składa się na druku EDD-SOC. Od 1 marca 2025 roku kwota dodatku dopełniającego będzie wyższa. Do wniosku należy załączyć zaświadczenie o stanie zdrowia na druku OL-9.

REKLAMA