Urlopy nauczycieli - regulacje Karty Nauczyciela i Kodeksu pracy

Ustawa – Karta Nauczyciela w sposób kompleksowy reguluje jedynie problematykę urlopów wypoczynkowych nauczycieli zatrudnionych w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe. Urlop wypoczynkowy przysługuje tym nauczycielom w czasie trwania ferii i w wymiarze odpowiadającym długości ferii (art. 64 ww. ustawy). Tak więc nauczyciele w czasie ferii zimowych wykorzystują urlop odpowiadający 2 tygodniom, natomiast w ferie letnie urlop trwa od następnego dnia po zakończeniu zajęć szkolnych do dnia zakończenia roku szkolnego, tj. do 31 sierpnia.

Urlop wypoczynkowy jest udzielany nauczycielom w tygodniach, tak więc obejmuje on zarówno soboty, niedziele, jak i inne święta.

Jedynym wyjątkiem pozwalającym na udzielenie nauczycielowi placówki feryjnej urlopu wypoczynkowego w trakcie roku szkolnego jest sytuacja, gdy nauczyciel nie wykorzystał w czasie ferii należnego urlopu wypoczynkowego z powodu:

• niezdolności do pracy na skutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• urlopu macierzyńskiego,
• odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego (art. 66 Karty Nauczyciela).

Jest to wówczas urlop uzupełniający przysługujący w wymiarze do 8 tygodni.

Udzielając nauczycielowi takiego urlopu, należy pamiętać, że nie może on obejmować ferii zimowych i letnich, w czasie których nauczyciel wykorzystuje urlop bieżący należny w danym roku kalendarzowym.

W trakcie urlopu, nie dłużej jednak niż przez 7 dni (art. 64 Karty Nauczyciela), nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora szkoły do przeprowadzania egzaminów, prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego, a także do opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym.

Sposób udzielania urlopu wypoczynkowego nauczycielom zatrudnionym na czas określony w placówkach feryjnych na okres krótszy niż 10 miesięcy został uregulowany w art. 64 ust. 5 Karty Nauczyciela. Nauczyciel zatrudniony krócej niż 10 miesięcy w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć. Jeżeli jednak nauczyciel nie wykorzysta urlopu wypoczynkowego w całości lub w części, pracodawca wypłaca mu ekwiwalent pieniężny, który ustala się, stosując zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.

Przykład

Nauczyciel został zatrudniony na czas określony w szkole od 1 października 2010 r. do 30 czerwca 2011 r. A zatem nabył prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego. W tym przypadku 1 miesiąc pracy odpowiada 5,6 dnia urlopu. Za okres zatrudnienia nauczycielowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 51 dni (5,6 dnia x 9 miesięcy = 50,4 dnia, co w zaokrągleniu daje 51 dni). Nauczyciel w naturze wykorzysta 14 dni w czasie ferii zimowych i 8 dni w czasie ferii letnich, łącznie 22 dni. Za pozostałą część urlopu, tj. 29 dni, pracodawca wypłaci nauczycielowi ekwiwalent pieniężny.

Placówki nieferyjne

Inne uregulowania mają natomiast zastosowanie do nauczycieli zatrudnionych w placówkach nieferyjnych, np. w przedszkolach.

W stosunku do nauczycieli placówek nieferyjnych Karta Nauczyciela określa jedynie:

• wymiar urlopu wypoczynkowego, który wynosi 35 dni roboczych,
• prawo do urlopu w przypadku nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego; wówczas przysługuje urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego.

W pozostałym zakresie do nauczycieli placówek nieferyjnych mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy.

Zasada proporcjonalności urlopu w stosunku do przepracowanego okresu w roku ma zastosowanie do nauczycieli placówek nieferyjnych powracających w ciągu danego roku kalendarzowego do pracy u dotychczasowego pracodawcy po trwającym co najmniej 1 miesiąc urlopie bezpłatnym lub innym okresie niewykonywania pracy, w ciągu którego pracownik nie nabywa prawa do urlopu.

WAŻNE!

Urlop macierzyński, zwolnienie lekarskie, urlop dla poratowania zdrowia czy świadczenie rehabilitacyjne jest okresem, podczas którego pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego.

Do nauczycieli placówek nieferyjnych stosuje się również art. 167² k.p., przewidujący możliwość wykorzystania przez pracownika 4 dni urlopu wypoczynkowego w ciągu roku kalendarzowego bez wcześniejszego uzgodnienia z pracodawcą (tzw. urlop na żądanie). Nauczyciel placówki nieferyjnej ma więc prawo do urlopu na żądanie w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Nauczyciel powinien zgłosić żądanie udzielenia tego urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Łączny wymiar urlopu na żądanie nie może przekroczyć w danym roku kalendarzowym 4 dni niezależnie od liczby pracodawców, z którymi pracownik pozostaje w stosunku pracy. Niewykorzystany urlop na żądanie nie przepada, lecz przechodzi na następny rok kalendarzowy jako tzw. normalny urlop.

Wymiar urlopu określony w dniach wymaga przeliczenia na godziny (art. 154 k.p.). Jeden dzień urlopu wypoczynkowego odpowiada 8 godzinom. Wymiar urlopu wypoczynkowego nauczyciela zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy w placówce nieferyjnej ustala się zgodnie z zasadami określonymi w art. 154 § 2 k.p. Za podstawę przyjmujemy wymiar określony dla pełnozatrudnionego, a więc 35 dni roboczych. Następnie ustalamy wymiar urlopu proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia. Niepełny dzień urlopu zaokrąglamy do pełnego dnia.

Udzielanie urlopu

Urlop wypoczynkowy udzielany jest nauczycielowi w dni, które są dla niego dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, a nie z rozkładem tygodniowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych oraz opiekuńczych w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Oznacza to, że przysługujący urlop wypoczynkowy przeliczamy na godziny, gdzie 1 dzień urlopu odpowiada 8 godzinom. Udzielając jednak urlopu wypoczynkowego z puli godzinowej urlopu danego pracownika, odliczamy wymiar czasu pracy, jaki miał do przepracowania w danym dniu.

Karta Nauczyciela nie określa dobowego wymiaru czasu pracy nauczyciela, a jedynie tygodniowy. Konsekwencją tego jest niemożność stosowania do nauczycieli art. 154² § 3 k.p. Oznacza to, że nauczycielowi korzystającemu np. z urlopu wypoczynkowego przez cały tydzień od całorocznego wymiaru (144 godzin) odlicza się 20 godzin.

Podstawa prawna:

• ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 ze zm.).