Czy kierownikowi przysługuje wynagrodzenie za godziny nadliczbowe?

• Wynagrodzenie i dodatek za godziny nadliczbowe kadry zarządzającej
• Praca kierownika w niedziele i święta w godzinach nadliczbowych
• Czy kierownikowi przysługuje wynagrodzenie za godziny nadliczbowe?
• Co oznacza czas ponadnormatywny?
• Zła organizacja czasu pracy przez pracodawcę
• Brak autonomii dysponowania swoim czasem

Wynagrodzenie i dodatek za godziny nadliczbowe kadry zarządzającej

Zagadnienie wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych zostało uregulowane w ustawie  z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm., dalej jako: KP). 

Przepis art. 151⁴ § 1 KP wskazuje, że pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Zwrot "wykonują w razie konieczności" oznacza, że przepis ten wprowadza samodzielną przesłankę obowiązku wykonywania pracy poza normalnymi godzinami pracy.

Istotą tej regulacji jest zmotywowanie osoby kierującej wyodrębnioną komórką organizacyjną i posiadającej wymaganą na takim stanowisku samodzielność w zarządzaniu tą komórką oraz organizowaniem czasu pracy załogi, aby wyznaczone tej komórce zadania były realizowane z zachowaniem obowiązujących norm w przyjętym u pracodawcy systemie (systemach) czasu pracy. Kierownik nie może tak zarządzać swoim czasem ani czasem swoich podwładnych, aby powstawały zaległości w pracy i aby istniała konieczność pozostania po godzinach.

Praca kierownika w niedziele i święta w godzinach nadliczbowych

Jest jednak co do powyższego pewne zastrzeżenie i wyjątek, ponieważ kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 KP, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.

Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
1) 100% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
a) w nocy,
b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
2) 50% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1.

Czy kierownikowi przysługuje wynagrodzenie za godziny nadliczbowe?

Pracownicy należący do kadry zarządzającej zakładem pracy zachowują prawo do wynagrodzenia i dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, jeżeli wykażą, że poza normalnymi godzinami pracy pracowali stale i systematycznie w czasie ponadnormatywnym.

Co oznacza czas ponadnormatywny?

Czas ponadnormatywny w przypadku pracowników będących kadrą zarządzającą, czyli np. kierownicy, który ma charakter doraźnej pracy, niewyrównanej czasem wolnym, jest generalnie bezpłatny, jest jednak wyjątek - wadliwa organizacja pracy przez pracodawcę.

Zasadą jest, że to na pracowniku należącym do kadry zarządzającej spoczywa ciężar wykazania wadliwej organizacji pracy przez pracodawcę, wymuszającej konieczność wykonywania przez niego pracy w godzinach nadliczbowych. Jest to bowiem okoliczność, z której pracownik wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne - prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

Zła organizacja czasu pracy przez pracodawcę

Generalnie w orzecznictwie sądów polskich (zob. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 kwietnia 2021 r., sygn. I PSK 71/21) da się zauważyć taki kierunek, że kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych czy inne  osoby zarządzające w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz mają prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, jednak tylko wtedy, gdy pracę tę wykonują stale i z powodu złego zorganizowania czasu pracy przez pracodawcę. 

Trzeba jeszcze pamiętać, że czym innym jest sposób prawidłowy sposób organizacji pracy przez pracodawcę, a czym innym nakładanie zadań na pracowników czy kierowników, w ilości niemożliwej do wykonania w podstawowym wymiarze czasu pracy - co samo generuje godziny nadliczbowe i jest wadliwe.

Brak autonomii dysponowania swoim czasem