14 zasad prawa pracy [LISTA]. Jeśli pracujesz lub zatrudniasz, musisz znać je wszystkie

• 1.    Prawo do pracy
• 2.    Nawiązanie stosunku pracy wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.
• 3.    Pracodawca szanuje dobra osobiste pracownika
• 4.    Pracownicy mają równe prawa
• 5.    Dyskryminacja w zatrudnieniu jest niedopuszczalna
• 6.    Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia
• 7.    Pracownik ma prawo do wypoczynku
• 8.    Pracodawca zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pracy
• 9.    Pracodawca zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników
• 10.     Pracodawca ułatwia podnoszenie kwalifikacji zawodowych
• 11.    Postanowienia umów o pracę i innych aktów tworzących stosunek pracy nie mogą być mniej korzystne dla pracownika od przepisów prawa pracy
• 12.    Pracownicy mają prawo do tworzenia organizacji
• 13.    Pracownicy uczestniczą w zarządzaniu zakładem pracy
• 14.    Pracodawcy i organu administracji umożliwiają tworzenie organizacji pracowników oraz uczestnictwo w zarządzaniu zakładem pracy

Podstawowe zasady prawa pracy znajdują się w Dziale I Kodeksu pracy „Przepisy ogólne” w Rozdziale II od art. 10 do art. 18³. Oto pełna lista zasad z tego rozdziału: 

Autopromocja

1.    Prawo do pracy

Art. 10. [Prawo do pracy] § 1. Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, nie można zabronić wykonywania zawodu.
§ 2. Państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę.
§ 3. Państwo prowadzi politykę zmierzającą do pełnego produktywnego zatrudnienia.

2.    Nawiązanie stosunku pracy wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.

Art. 11. [Nawiązanie stosunku pracy] Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.

3.    Pracodawca szanuje dobra osobiste pracownika

Art. 11¹. [Poszanowanie dóbr osobistych pracownika] Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.

4.    Pracownicy mają równe prawa

Art. 11². [Równe prawa pracowników] Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków; dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu.

5.    Dyskryminacja w zatrudnieniu jest niedopuszczalna

Art. 11³. [Zakaz dyskryminacji] Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy – jest niedopuszczalna.

6.    Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia

Art. 13. [Prawo do godziwego wynagrodzenia] Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę.

7.    Pracownik ma prawo do wypoczynku

Art. 14. [Prawo do wypoczynku] Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.

8.    Pracodawca zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pracy

Art. 15. [Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy] Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

9.    Pracodawca zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników

Art. 16. [Zaspokajanie bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników] Pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników.

10.     Pracodawca ułatwia podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Art. 17. [Podnoszenie kwalifikacji zawodowych] Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

11.    Postanowienia umów o pracę i innych aktów tworzących stosunek pracy nie mogą być mniej korzystne dla pracownika od przepisów prawa pracy

Art. 18. [Zgodność postanowień umów z prawem] § 1. Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.
§ 2. Postanowienia umów i aktów, o których mowa w § 1, mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy.
§ 3. Postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne. Zamiast takich postanowień stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów – postanowienia te należy zastąpić odpowiednimi postanowieniami niemającymi charakteru dyskryminacyjnego.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

To bardzo ważna zasada, zgodnie z którą postanowienia umowne pomiędzy stronami stosunku pracy są nieważne, jeśli działają na niekorzyść pracownika w stosunku do przepisów prawa pracy. Przykładem może być ustalenie krótszego okresu wypowiedzenia niż 3-miesięczny dla pracownika z 5-letnim stażem pracy.

12.    Pracownicy mają prawo do tworzenia organizacji

Art. 18¹. [Tworzenie organizacji] § 1. Pracownicy i pracodawcy, w celu reprezentacji i obrony swoich praw i interesów, mają prawo tworzyć organizacje i przystępować do tych organizacji.
§ 2. Zasady tworzenia i działania organizacji, o których mowa w § 1, określa ustawa o związkach zawodowych, ustawa o organizacjach pracodawców oraz inne przepisy prawa.

13.    Pracownicy uczestniczą w zarządzaniu zakładem pracy

Art. 182. [Partycypacja w zarządzaniu] Pracownicy uczestniczą w zarządzaniu zakładem pracy w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

14.    Pracodawcy i organu administracji umożliwiają tworzenie organizacji pracowników oraz uczestnictwo w zarządzaniu zakładem pracy

Art. 183. [Obowiązki pracodawcy i organów administracji] Pracodawcy oraz organy administracji są obowiązani tworzyć warunki umożliwiające korzystanie z uprawnień określonych w przepisach, o których mowa w art. 181 i 182.