Jakie dokumenty płacowe należy udostępnić na żądanie pracownika

RADA

Są Państwo zobowiązani okazać pracownikowi kartę ewidencji jego czasu pracy oraz imienną kartę wypłaconego mu wynagrodzenia. Natomiast jeżeli u Państwa w zakładzie karta przychodów stanowi oddzielny dokument od karty wynagrodzenia, to jej okazanie pracownikowi zależy od Państwa uznania. Nieprawidłowe będzie udostępnienie pracownikowi jakichkolwiek dokumentów wskazujących wynagrodzenia innych osób (np. zbiorczej listy płac).

UZASADNIENIE

Pracodawca ma obowiązek prowadzić ewidencję czasu pracy pracownika do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą. Ewidencję tę jest zobowiązany udostępnić pracownikowi na każde jego żądanie. Ustawodawca wymaga ewidencjonowania czasu pracy u każdego pracodawcy, bez względu na liczbę zatrudnianych przez niego pracowników, jak również bez względu na formę organizacyjną, w jakiej działa dane przedsiębiorstwo.

Pracodawca ma obowiązek prowadzić odrębnie dla każdego pracownika m.in.:

• kartę ewidencji czasu pracy w zakresie obejmującym pracę w poszczególnych dobach, w tym pracę w niedziele i w święta, w porze nocnej, w godzinach nadliczbowych oraz w dodatkowe dni wolne od pracy, a także pracę w czasie dyżurów, urlopów, zwolnień od pracy oraz innych usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych nieobecności w pracy; w stosunku do pracowników młodocianych pracodawca uwzględnia w ewidencji także czas ich pracy przy pracach wzbronionych młodocianym, których wykonywanie jest dozwolone w celu odbycia przez nich przygotowania zawodowego.

• imienną kartę (listę) wypłacanego wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą.

Obydwa te dokumenty należy okazać pracownikowi, gdy tego zażąda, są to bowiem dokumenty kluczowe do prawidłowego ustalenia należności pracowniczych.

Jeżeli zamiast kart wynagrodzeń prowadzą Państwo karty przychodów (co do zasady obejmujące swoim zakresem treść kart wynagrodzeń), to także ten dokument trzeba będzie pokazać pracownikowi. Natomiast w sytuacji, gdy prowadzą Państwo te 2 dokumenty niezależnie od siebie, to nie mają Państwo obowiązku okazania pracownikowi karty przychodów. Jest to bowiem dokument, na podstawie którego nie ustala się wynagrodzenia (w przepisach prawa pracy przez wynagrodzenie rozumiemy wynagrodzenie brutto), lecz powiela się elementy ustalone w karcie wynagrodzeń i wskazuje obowiązkowe odliczenia (podatkowo-składkowe) od wynagrodzenia. Z uwagi na fakt, że pracownikowi „coś się może nie zgadzać” z kwotą wynagrodzenia netto, jaką otrzymał przy wypłacie, to właśnie z uwagi na obowiązkowe odliczenia podatkowo-składkowe, np. „wejście” w drugi próg podatkowy, nie ma przeszkód, aby pracownikowi udostępnić także tę dokumentację. Dodatkowo pracownikowi należy okazać ewentualny tytuł wykonawczy, na podstawie którego dokonuje się potrąceń.

Nie wolno okazywać pracownikowi wszelkich zbiorczych zestawień płacowych. Wysokość wynagrodzenia pracownika stanowi jego dobro osobiste. Dlatego udostępnianie informacji o płacach pozostałych pracowników, bez ich zgody, byłoby naruszeniem tego dobra.

Do karty ewidencji czasu pracy należy dołączać wnioski pracownika o udzielenie mu dni wolnych w zamian za przepracowane godziny nadliczbowe.

Ponieważ nie istnieje jednolity wzór karty ewidencji czasu pracy, każdy pracodawca może ją sporządzać w dowolnej formie, opracowując kartę na własne potrzeby.

Pracownikom objętym systemem zadaniowego czasu pracy, pracownikom zarządzającym zakładem pracy w imieniu pracodawcy oraz pracownikom otrzymującym ryczałt za godziny nadliczbowe lub za pracę w porze nocnej nie ewidencjonuje się godzin pracy. Nie oznacza to jednak, że dla tych pracowników nie trzeba prowadzić kart ewidencji czasu pracy, na których zaznacza się m.in. dni urlopu czy zwolnień od pracy.

Pracodawca jest zobowiązany do archiwizowania dokumentacji płacowej przez okres 50 lat od dnia ustania stosunku pracy. Dotyczy to takich dokumentów, jak: lista płac, karta wynagrodzenia oraz inne dokumenty, na podstawie których następuje ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty oraz umowy i rachunki za prace zlecone ze składkami na ubezpieczenia społeczne.

Wszelka dokumentacja płacowa musi być również odpowiednio oznaczona i zabezpieczona w taki sposób i w takim miejscu, które ochroni je przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zalaniem, spaleniem, kradzieżą itp.

Podstawa prawna:

• art. 85 § 5, art. 149 § 1, art. 291 § 1 Kodeksu pracy,

• § 8-8a rozporządzenia z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU nr 62, poz. 286 ze zm.),

• art. 125a ust. 4 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.),

• rozporządzenie z 17 grudnia 2002 r. w sprawie prowadzenia kart przychodów (DzU nr 219, poz. 1839),

• art. 23 Kodeksu cywilnego.

Jakub Kaniewski

aplikant adwokacki