Jak rozliczyć wynagrodzenie przekraczające roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek

Ograniczenie podstawy składek emerytalno-rentowych za Państwa menedżera do tzw. 30-krotności należy zastosować już w grudniu, ponieważ przekroczenie przez menedżera progu 30-krotności następuje w dniu wypłaty jego wynagrodzenia. Nie ma tu znaczenia data opłacenia składek, którego – zgodnie z przepisami – płatnik dokonuje dopiero w styczniu. Niezależnie od przekroczenia 30-krotności, trzeba również zastosować ograniczenie miesięczne dla składki chorobowej (dobrowolnej dla zleceniobiorcy). Składka chorobowa nie podlega rocznemu ograniczeniu podstawy jej wymiaru do kwoty 30-krotności, dlatego należy zastosować tylko ograniczenie miesięczne – do kwoty 250% przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych (od 1 stycznia 2010 r.) w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Określa je ustawa budżetowa bądź ustawa o prowizorium budżetowym, a jeśli ich jeszcze nie ma – projekt jednej z tych ustaw. Jeżeli brakuje i tych podstaw, wynagrodzenie to ustala się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z III kwartału roku poprzedniego.

W 2011 r. roczny limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na FEP wynosi 100 770 zł. Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych należy stosować do osób podlegających tym ubezpieczeniom zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie. Do momentu osiągnięcia przez osobę podlegającą ubezpieczeniom tego limitu płatnik składek musi obliczać i opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a także – pod ustawowymi warunkami – na FEP, od pełnej podstawy ich wymiaru. Natomiast po osiągnięciu przez ubezpieczonego kwoty ograniczenia płatnik zaprzestaje do końca danego roku kalendarzowego dalszego ich opłacania. Musi jednak nadal opłacać inne składki – na ubezpieczenie wypadkowe, ubezpieczenie zdrowotne, a także na Fundusz Pracy i FGŚP. Dotyczy to również podstawy wymiaru składki chorobowej, która nie podlega ograniczeniu do 30-krotności ani przy ubezpieczeniu dobrowolnym, ani przy obowiązkowym.

Płatnik zaprzestaje opłacania składek emerytalno-rentowych z powodu osiągnięcia przez ubezpieczonego kwoty tzw. 30-krotności najczęściej na podstawie własnej dokumentacji płacowej. Zwykle przychód ubezpieczonego przekracza roczny limit w trakcie miesiąca. W takiej sytuacji składki emerytalno-rentowe (oraz FEP) trzeba opłacić od tej części podstawy ich wymiaru, która nie przekracza kwoty granicznej, pozostałe składki opłacając od pełnej podstawy składek emerytalno-rentowych, przed zastosowaniem ograniczenia. Przekroczenie kwoty granicznej wpływa również na wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne. Od podstawy wymiaru tej składki odlicza się bowiem tylko całą składkę chorobową, a składkę emerytalno-rentową w części finansowanej przez ubezpieczonego – albo od części przychodu, albo wcale.

W grudniu 2011 r. Państwa zleceniobiorca osiągnie przychód podlegający oskładkowaniu wyższy niż roczny limit podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych na ten rok Należy zastosować to ograniczenie, bo przychód został wypłacony w 2011 r. (w grudniu br.) i składki są należne za 2011 r. Nie ma znaczenia, że zostaną one rozliczone i opłacone dopiero na początku 2012 r.

---

PRZYKŁAD

Menedżer (zgłoszony jako zleceniobiorca do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego) do końca listopada 2011 r. uzyskał roczne wynagrodzenie w łącznej kwocie 100 750 zł. Wynagrodzenie należne za grudzień wynosi 13 500 zł.

Wariant 1

Zgodnie z umową wynagrodzenie zostaje wypłacone najpóźniej ostatniego roboczego dnia miesiąca za dany miesiąc (a zatem za grudzień – do 30 grudnia br.). W takiej sytuacji składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy opłacić tylko od kwoty 20 zł, składkę na ubezpieczenie wypadkowe – od całości przychodu wypłaconego w grudniu, natomiast składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – od kwoty nowego ograniczenia podstawy wymiaru tej składki, czyli od kwoty 8540 zł.

Wariant 2

Zgodnie z umową wynagrodzenie zostaje wypłacone najpóźniej do 10. dnia następnego miesiąca (a zatem za grudzień br. zostanie wypłacone do 10 stycznia 2012 r.). Wskutek przesunięcia wypłaty wynagrodzenia za grudzień na kolejny miesiąc, w 2011 r. nie dojdzie do przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wszystkie obowiązkowe składki należy zatem rozliczyć i opłacić od całego wynagrodzenia wypłaconego zleceniobiorcy za grudzień 2011 r., w styczniu 2012 r. Płatnik musi nadal pamiętać o zastosowaniu miesięcznego ograniczenia podstawy dobrowolnej składki chorobowej.

Niezależnie od zastosowania ograniczenia podstawy składek emerytalno-rentowych do limitu 30-krotności muszą Państwo również zastosować miesięczne ograniczenie podstawy wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Zasadniczo składkę na to ubezpieczenie należy opłacać od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Od tej zasady są dwa odstępstwa:

• ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych nie ma zastosowania do składki chorobowej (zarówno obowiązkowej, jak i dobrowolnej);
• kwota składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe podlega miesięcznemu ograniczeniu do limitu 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału (obowiązkowa składka chorobowa nie podlega żadnym ograniczeniom).

Od 1 grudnia 2011 r. do 29 lutego 2012 r. podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może być wyższa niż 250% przeciętnego wynagrodzenia z III kwartału 2011 r. Przeciętne wynagrodzenie w III kwartale br. wyniosło 3416 zł. W przypadku zatrudnianego przez Państwa menedżera składkę chorobową za grudzień br. należy opłacić od podstawy ograniczonej do 2,5-krotności tej kwoty, tj. do 8540 zł.

Jeśli w grudniu 2011 r. zleceniodawca wypłaci zleceniobiorcy podlegające oskładkowaniu wynagrodzenie w kwocie 9000 zł, to wówczas składkę chorobową powinien ustalić od podstawy wymiaru równej kwocie 8540 zł. Taki limit w podstawie składki chorobowej należy zastosować również w przypadku, gdy wynagrodzenie wypłacone w grudniu br. będzie należne za poprzedni miesiąc (w listopadzie br. ograniczenie podstawy dobrowolnej składki chorobowej wynosiło 8415,28 zł). Do ustalenia podstawy wymiaru składki nie ma bowiem znaczenia, za jaki okres jest należny przychód – decydująca jest data jego wypłaty lub pozostawienia ubezpieczonemu do dyspozycji.

---

Rozliczenie wynagrodzenia Państwa zleceniobiorcy za grudzień br. powinno wyglądać następująco:

Kwota brutto	9000,00 zł
Podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych za grudzień 2011 r. (z zastosowaniem ograniczenia do 30-krotności)	108 000 zł – 100 770 zł = 7230 zł, 9000 zł – 7230 zł = 1770 zł
Składki na ubezpieczenie społeczne:
● emerytalna (9,76%) ● rentowa (1,5%) ● chorobowa (2,45% – z zastosowaniem miesięcznego ograniczenia podstawy wymiaru) Razem	1770 zł x 9,76% = 172,75 zł, 1770 zł x 1,5% = 26,55 zł, 8540 zł x 2,45% = 209,23 zł 408,53 zł
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej	9000 zł – 408,53 zł = 8591,47 zł
Koszty uzyskania przychodu (20%)	8591,47 zł x 20% = 1718,29 zł
Podstawa opodatkowania	8591,47 zł – 1718,29 zł = 6873,18 zł; po zaokrągleniu 6873 zł
Naliczony podatek (18%)	6873 zł x 18% = 1237,14 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne (9%)	8591,47 zł x 9% = 773,23 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu (7,75%)	8591,47 zł x 7,75% = 665,84 zł
Podatek do US	1237,14 zł – 665,84 zł = 571,30 zł; po zaokrągleniu 571 zł
Do wypłaty	9000 zł – 408,53 zł – 773,23 zł – 571 zł = 7247,24 zł

Podstawa prawna:

• art. 19 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• § 2 ust. 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 78, poz. 465 ze zm.),
• obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15 grudnia 2010 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2011 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (M.P. Nr 99, poz. 1173),
• komunikat Prezesa GUS z 10 listopada 2011 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w trzecim kwartale 2011 r. (w dniu oddania numeru do druku komunikat oczekiwał na publikację w Monitorze Polskim).