ZUS i podatek od wynagrodzenia po przekroczeniu limitów 2021

ZUS i podatek z wynagrodzenia - przekroczenie limitów 2021

Problem: Pod koniec września 2021 r. niektórzy nasi pracownicy przekroczą roczny limit podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowej oraz podstawy opodatkowania. Jak w takiej sytuacji prawidłowo obliczyć składki i podatek?

Rada: W 2021 r. limit przychodów, po którego przekroczeniu nie należy obliczać i przekazywać składek emerytalnej i rentowej - finansowanych zarówno przez pracownika, jak i przez pracodawcę - wynosi narastająco 157 770 zł. Zatem po przekroczeniu tej kwoty powinni Państwo zaprzestać naliczania ww. składek. Limit obowiązuje też przy ustalaniu stawki podatku. Podstawę opodatkowania, od której należy naliczyć podatek w odpowiedniej wysokości (17% lub 32%), również ustala się narastająco, czyli po przekroczeniu podstawy opodatkowania wynoszącej 85 528 zł, co do zasady należy zastosować stawkę 32%.

Podstawa wymiaru składek - limit 30-krotności

Uzasadnienie: Ograniczenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i FEP. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jest nim zasadniczo każde przysporzenie uzyskane przez osobę zatrudnioną, z wyjątkiem:

1. wynagrodzenia chorobowego (art. 92 Kodeksu pracy),
2. zasiłków z ubezpieczeń społecznych,
3. przychodów zwolnionych z tych składek i wymienionych w § 2 rozporządzenia składkowego.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz Fundusz Emerytur Pomostowych, w odróżnieniu od pozostałych składek ubezpieczeniowych, tj.: chorobowej, wypadkowej oraz funduszy pozaubezpieczeniowych (FP i FS oraz FGŚP), jest ograniczona w danym roku do 30-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia. W 2021 r. graniczna podstawa wynosi 157 770 zł. Powyżej tej kwoty nie są pobierane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - finansowane zarówno przez ubezpieczonego, jak i przez podmiot zatrudniający. Limit jest roczny, ale składki ZUS są obliczane za każdy miesiąc oddzielnie. Aby prawidłowo wypełnić obowiązek pobierania składek emerytalnej i rentowej tylko do określonego limitu, należy sprawdzać narastająco w każdym miesiącu wysokość przychodów będących podstawą wymiaru tych składek.

PRZYKŁAD

Pracownik otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 14 000 brutto miesięcznie. Dodatkowo, po spełnieniu określonych warunków, może otrzymać premie kwartalne do wysokości miesięcznego wynagrodzenia brutto. Pracownik ma do dyspozycji samochód służbowy o pojemności silnika powyżej 1600 cm3, który użytkuje także prywatnie (z tego tytułu osiąga przychód w wysokości 400 zł miesięcznie). Ponadto pracodawca finansuje mu prywatną opiekę medyczną o wartości 421 zł miesięcznie oraz współfinansuje w 50% kartę sportową, której wartość wynosi 120 zł miesięcznie.

Pracownik we wrześniu 2021 r. przekroczył roczną podstawę składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jego kartoteka przychodów zawiera następujące informacje:

Miesiąc	Wynagrodzenie zasadnicze (zł) Autopromocja Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych Sprawdź	Premia kwartalna (zł)	Używanie samochodu służbowego do celów prywatnych (zł)	Opieka medyczna (zł)	Pakiet sportowy (zł)	Przychód brutto (zł)	Podstawa składek emerytalno-rentowych (zł): miesięcznie	Podstawa składek emerytalno-rentowych (zł): rocznie narastająco	Podstawa składki chorobowej i wypadkowej (zł): miesięcznie	Podstawa składki chorobowej i wypadkowej (zł): rocznie narastająco Autopromocja Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia Sprawdź
1	14 000	0	400	421	60	14 881	14 821	14 821	14 821	14 821
2	14 000	0	400	421	60	14 881	14 821	29 642	14 821	29 642
3	14 000	14 000	400	421	60	28 881	28 821	58 463	28 821	58 463
4	14 000	0	400	421	60	14 881	14 821	73 284	14 821	73 284
5	14 000	0	400	421	60	14 881	14 821	88 105	14 821	88 105
6	14 000	14 000	400	421	60	28 881	28 821	116 926	28 821	116 926
7	14 000	0	400	421	60	14 881	14 821	131 747	14 821	131 747
8	14 000	0	400	421	60	14 881	14 821	146 568	14 821	146 568
9	14 000	7960	400	421	60	22 841	11 202	157 770	22 781	169 349
10	14 000	0	400	421	60	14 881	0	157 770	14 821	184 170
11	14 000	0	400	421	60	14 881	0	157 770	14 821	198 991
12	14 000	0	400	421	60	14 881	0	157 770	14 821	213 812
SUMA	168 000	35 960	4800	5052	720	214 532	157 770	157 770	213 812	213 812

We wrześniu 2021 r. składki emerytalna i rentowa zostały obliczone tylko od różnicy między rocznym limitem podstawy a sumą podstawy wymiaru tych składek w okresie od stycznia do sierpnia 2021 r.:

157 770 zł - 146 568 zł = 11 202 zł.

Natomiast w okresie od września do grudnia 2021 r. nie będą już obliczane składki emerytalna i rentowa. Składki na pozostałe ubezpieczenia należy pobierać bez stosowania ograniczenia ich podstawy.

Pracownik, który w bieżącym roku osiągnął przychody z innych tytułów (np. wynagrodzenie od innego pracodawcy czy z tytułu zasiadania w radzie nadzorczej) lub prowadził działalność gospodarczą i podlegał z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym, powinien złożyć pracodawcy oświadczenie o wysokości przychodów będących podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić takie oświadczenie. Limit podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowej dotyczy bowiem sumy podstawy wymiaru tych składek ze wszystkich tytułów w danym roku. Jeśli pracownik nie zna dokładnie tej podstawy z innych tytułów, istnieje możliwość wystąpienia do ZUS o jej ustalenie. Taki wniosek (ZUS RRP) można złożyć w formie papierowej lub przez PUE ZUS. Funkcję informacyjną w tym zakresie pełni też program Płatnik. Jeżeli doszło już do przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowej u danej osoby, przy weryfikacji dokumentów rozliczeniowych, w których jest zawarta pełna podstawa wymiaru składek na wskazane ubezpieczenia, program wyświetla komunikat o jej przekroczeniu.

W przypadku gdy pracownik nie poinformuje, że miał lub ma inny tytuł do ubezpieczeń społecznych, i pracodawca odprowadzi składki emerytalną i rentową także po przekroczeniu 30-krotności, należy się spodziewać, że ZUS poinformuje o tym płatnika i nakaże skorygowanie podstawy wymiaru. Zdarza się, że ZUS z urzędu koryguje podstawę składek emerytalnej i rentowej. Należy jednak dokładnie sprawdzić skorygowane wartości, ponieważ podstawa składki zdrowotnej i jej wysokość pozostają bez korekty. Trzeba podkreślić, że niższe składki emerytalna i rentowa powodują, że podstawa składki zdrowotnej ulega zwiększeniu, a co się z tym wiąże - składka zdrowotna jest wyższa.

Niezależnie od tego, czy korekty podstawy składek dokonuje ZUS czy płatnik składek, osobie ubezpieczonej należy zwrócić powstałą nadpłatę. Zwrot nadpłaconych składek jest przychodem pracownika w miesiącu, w którym pracodawca dokonuje zwrotu. To oznacza, że należy od zwrotu obliczyć i potrącić zaliczkę na podatek, która ulega pomniejszeniu o część składki zdrowotnej odliczanej od podatku.

Roczne rozliczenie podatku dochodowego

Opodatkowanie przychodów po przekroczeniu I progu podatkowego. Wynagrodzenie i inne przychody ze stosunku pracy są, z nielicznymi wyjątkami, opodatkowane. O ile w przypadku składek ZUS, przy wysokich przychodach, zaprzestaje się opłacania składek emerytalnej i rentowej, o tyle wysokość podatku wzrasta wraz ze zwiększeniem przychodów. Przychody ze stosunku pracy są opodatkowane według skali progresywnej.

Skala podatkowa 2021 [TABELA]

Podstawa opodatkowania	Wysokość podatku
do 85 528 zł	17% podstawy opodatkowania minus kwota zmniejszająca podatek
ponad 85 528 zł	14 539 zł 76 gr + 32% nadwyżki ponad 85 528 zł

Wysokość kwoty zmniejszającej podatek jest uzależniona od rocznej wysokości dochodów, maleje wraz ze wzrostem dochodów i jest rozliczana w zeznaniu rocznym. Natomiast na etapie poboru zaliczki przez płatnika (pracodawcę) od przychodów ze stosunku pracy kwota zmniejszająca podatek wynosi 43,76 zł miesięcznie.

Kwotę zmniejszającą podatek można uwzględniać do miesiąca włącznie, w którym pracownik przekroczy I próg podatkowy. Niezależnie od tego, w którym przedziale skali podatkowej mieszczą się dochody pracownika, dla celów obliczenia podstawy opodatkowania należy uwzględniać koszty uzyskania przychodów w wysokości:

250 zł miesięcznie - w przypadku pracowników mieszkających w miejscowości, w której znajduje się zakład pracy,

300 zł miesięcznie - w przypadku pracowników, którzy złożyli oświadczenie, że zamieszkują poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy.

Do końca 2019 r. wyższa, 32% zaliczka na podatek była pobierana w miesiącu następującym po przekroczeniu I progu podatkowego. Od 1 stycznia 2020 r. wyższa zaliczka na podatek jest pobierana już w miesiącu przekroczenia progu podatkowego. To oznacza, że w jednym miesiącu część dochodu jest opodatkowana stawką 17%, a pozostała część dochodu - stawką 32%.

PRZYKŁAD

Pracownik w wieku powyżej 26 lat otrzymuje stałe wynagrodzenie w wysokości 10 000 zł brutto. W niektórych miesiącach wypłacono mu wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. W lipcu 2021 r. otrzymał świadczenie urlopowe i nagrodę jubileuszową w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia. Karta wynagrodzeń za 2021 r. zawiera następujące informacje:

Miesiąc		Wynagrodzenie zasadnicze (zł)		Wynagrodzenie i dodatek za nadgodziny (zł)		Świadczenie urlopowe (zł)	Nagroda jubileuszowa (zł)	Przychód brutto (zł)	Podstawa składek emerytalnej (zł): miesięcznie	Podstawa składki rentowej (zł): miesięcznie	Podstawa składki chorobowej (zł): miesięcznie	Podstawa składki wypadkowej (zł): miesięcznie		Składka emerytalna pracownika (zł)
1		10 000						10 000	10 000	10 000	10 000	10 000		976
2		10 000		823				10 823	10 823	10 823	10 823	10 823		1056,32
3		10 000						10 000	10 000	10 000	10 000	10 000		976
4		10 000						10 000	10 000	10 000	10 000	10 000		976
5		10 000		1120				11 120	11 120	11 120	11 120	11 120		1085,31
6		10 000						10 000	10 000	10 000	10 000	10 000		976
7		10 000				1550,26	10 000	21 550,30	10 000	10 000	10 000	10 000		976
8		10 000		1950				11 950	11 950	11 950	11 950	11 950		1166,32
9		10 000						10 000	10 000	10 000	10 000	10 000		976
10		10 000						10 000	10 000	10 000	10 000	10 000		976
11		10 000						10 000	10 000	10 000	10 000	10 000		976
12		10 000						10 000	10 000	10 000	10 000	10 000		976
SUMA		120 000		3893		1550,26	10 000	135 443,30	123 893	123 893	123 893	123 893		12 091,95
	Składka rentowa pracownika (zł)		Składka chorobowa pracownika (zł)		Koszty uzyskania przychodu (zł)		Podstawa składki zdrowotnej (zł)	Składka zdrowotna 7,75% (zł)	Składka zdrowotna 1,25% (zł)	Podstawa opodatkowania (zł)	Podstawa opodatkowania narastająco (zł)		Zaliczka na podatek obliczona (zł)		Kwota zmniejszająca podatek (zł)	Zaliczka na podatek do US (zł)	Kwota netto (zł)
	150		245		250		8629	668,75	107,86	8379	8379		1424,43		43,76	712	7140,39
	162,35		265,16		250		9339,17	723,79	116,74	9089	17 468		1545,13		43,76	778	7720,64
	150		245		250		8629	668,75	107,86	8379	25 847		1424,43		43,76	712	7140,39
	150		245		250		8629	668,75	107,86	8379	34 226		1424,43		43,76	712	7140,39
	166,80		272,44		250		9595,45	743,65	119,94	9345	43 571		1588,65		43,76	801	7930,86
	150		245		250		8629	668,75	107,86	8379	51 950		1424,43		43,76	712	7140,39
	150		245		250		8629	668,75	107,86	19 929	71 879		3387,93		43,76	2675	16 727,65
	179,25		292,78		250		10 311,66	799,15	128,90	10 062	81 941		1710,54		43,76	868	8515,60
	150		245		250		8629	668,75	107,86	8379	90 320		2143,23		43,76	1431	6421,39
	150		245		250		8629	668,75	107,86	8379	98 699		2681,28		0	2013	5839,39
	150		245		250		8629	668,75	107,86	8379	107 078		2681,28		0	2013	5839,39
	150		245		250		8629	668,75	107,86	8379	115 457		2681,28		0	2013	5839,39
	1858,40		3035,38		3000		106 907,70	8285,34	1336,32	115 457			24 117,04		393,84	15 440	93 395,87

Aby ustalić podstawę opodatkowania, należy od sumy przychodów brutto odjąć sumę składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez pracownika oraz koszty uzyskania przychodów. Podstawę opodatkowania trzeba zaokrąglić do pełnych złotych. We wrześniu 2021 r. podstawa opodatkowania wyniosła 90 320 zł. To oznacza, że od części tej podstawy opodatkowania należy obliczyć zaliczkę na podatek w wysokości 17%, a od pozostałej - 32%, tj.:

85 528 zł - 81 941 zł (podstawa opodatkowania narastająco do sierpnia 2021 r. włącznie) = 3587 zł (podstawa opodatkowania we wrześniu 2021 r., od której należy obliczyć 17% podatek),

3587 zł x 17% = 609,79 (podatek),

90 320 zł - 85 528 zł = 4792 zł (podstawa opodatkowania we wrześniu 2021 r. przekraczająca I próg podatkowy i objęta 32% podatkiem),

4792 zł x 32% = 1533,44 zł (podatek),

609,79 zł + 1533,44 zł = 2143,23 zł (suma obliczonego podatku 17% i 32%).

Sumę podatku należy pomniejszyć o kwotę zmniejszającą podatek oraz składkę zdrowotną w wysokości 7,75% podstawy wymiaru:

2143,23 zł - 43,76 zł - 668,76 = 1430,71 zł, po zaokrągleniu - 1431 zł (zaliczka na podatek, którą należy przekazać do urzędu skarbowego).

Obliczając zaliczkę na podatek od przychodu wypłaconego we wrześniu 2021 r., należy jeszcze uwzględnić kwotę zmniejszającą podatek, ponieważ od części tego dochodu obliczana jest zaliczka 17%. Natomiast w październiku 2021 r. kwoty zmniejszającej się nie stosuje.

Osoba zatrudniona, która przewiduje, że jej dochody przekroczą I próg podatkowy, a wychowuje samotnie dziecko lub będzie rozliczać się w zeznaniu rocznym ze współmałżonkiem, który nie osiąga przychodów lub jego przychody mieszczą się w pierwszym przedziale skali podatkowej, może złożyć oświadczenie o pobieraniu zaliczki na podatek w wysokości 17%. Zobowiązuje to pracodawcę do poboru zaliczki w tej wysokości we wszystkich miesiącach danego roku, nawet po przekroczeniu przez pracownika I progu podatkowego. Pracodawca powinien uwzględnić oświadczenie pracownika od miesiąca następującego po złożeniu oświadczenia. Zachowuje ono ważność tylko w danym roku, co oznacza, że w każdym kolejnym pracownik musi złożyć nowe oświadczenie, aby korzystać z tej preferencji podatkowej.

Podstawa prawna:

art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 1 i 2, art. 19 ust. 1, ust. 3 i 5, art. 22 ust. 1-2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621

art. 12 ust. 1, ust. 2a, art. 22 ust. 2, art. 27 ust. 1-1b, art. 27b ust. 1 pkt 1 lit. b, ust. 2, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1574

§ 1-2, § 6-7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1949

obwieszczenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 18 listopada 2020 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2021 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia - M.P. z 2020 r. poz. 1061