Rozliczanie składek za okres urlopu wychowawczego, w przypadku gdy pracownica wykonuje umowę o dzieło dla swojego pracodawcy

Nadal powinni Państwo rozliczać za pracownicę składki z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, tj. na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne. Od przychodów z umowy o dzieło, którą pracownica będzie wykonywać w czasie urlopu wychowawczego, nie należy opłacać żadnych składek.

UZASADNIENIE

Osoba, która przebywa na urlopie wychowawczym, podlega z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pod warunkiem, że nie ma ustalonego prawa do emerytury ani renty i nie ma innych tytułów do objęcia tymi ubezpieczeniami. Korzystanie z urlopu wychowawczego jest również tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli urlop ten jest jedynym tytułem do tego ubezpieczenia.

Składki na ubezpieczenia osoby przebywającej na urlopie wychowawczym wykazuje pracodawca, który udzielił urlopu wychowawczego, a finansuje je budżet państwa. Pracodawca musi rozliczać te składki w raporcie ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 11 xx. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nalicza od kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2011 r. – 1386 zł), a składkę na ubezpieczenie zdrowotne od kwoty świadczenia pielęgnacyjnego (obecnie – 520 zł). Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna, co oznacza, że bez względu na to, czy pracownik jest na urlopie wychowawczym przez cały miesiąc czy przez część miesiąca, składkę trzeba naliczyć od pełnej podstawy. Natomiast podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe trzeba proporcjonalnie pomniejszać za miesiące, w których pracownik nie podlegał ubezpieczeniom przez cały miesiąc z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym – czyli jeżeli urlop wychowawczy rozpoczął się lub zakończył w trakcie miesiąca lub gdy pracownik przebywający na urlopie wychowawczym przez miesiąc tylko przez jego część spełniał warunki do podlegania ubezpieczeniom (ponieważ miał prawo do emerytury lub renty albo inny tytuł do podlegania ubezpieczeniom).

WAŻNE!

Składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy naliczać w pełnej wysokości za każdy miesiąc, w którym pracownik przebywający na urlopie wychowawczym spełniał warunki do podlegania temu ubezpieczeniu przynajmniej 1 dzień.

Oznacza to, że pracownik, który w okresie urlopu wychowawczego podejmie pracę zarobkową, przestaje podlegać ubezpieczeniom z tytułu przebywania na tym urlopie. Jednak chodzi wyłącznie o taką pracę zarobkową, która stanowi tytuł do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi oraz ubezpieczeniem zdrowotnym.

Umowa o dzieło z zasady nie jest tytułem do ubezpieczeń. Jednak do celów ubezpieczeń społecznych osoba wykonująca umowę o dzieło może zostać uznana za pracownika i wówczas jest obejmowana ubezpieczeniami jako pracownik. W polskim systemie ubezpieczeń społecznych obowiązuje bowiem szersza definicja pracownika, niż wynika to z przepisów Kodeksu pracy. Za pracownika uważana jest nie tylko osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy, ale również taka, która zawarła z własnym pracodawcą dodatkową umowę zlecenia bądź inną umowę o świadczenie usług, do której zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia albo umowy o dzieło. Za pracownika uważa się również osoby wykonujące pracę na podstawie jednej z cywilnych umów na rzecz swojego pracodawcy, mimo że umowy tej nie podpisały ze swoim pracodawcą (art. 8 ust. 2a ustawy systemowej). Wówczas od wynagrodzenia wypłacanego z umowy cywilnej – np. z umowy o dzieło – istnieje obowiązek naliczania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Jednak nie ma to zastosowania w sytuacji, gdy umowa o dzieło została zawarta między pracodawcą a pracownikiem, który przebywa na urlopie wychowawczym, jeśli umowa ma być wykonywana w czasie tego urlopu. Urlop wychowawczy jest odrębnym od stosunku pracy tytułem do ubezpieczeń. W tym czasie ubezpieczenia ze stosunku pracy są zawieszone, a pracodawca składa za pracownika raport ZUS RSA wykazując w nim przerwę w ubezpieczeniach pracowniczych z kodem świadczenia/przerwy – 121 (urlop wychowawczy). Jeśli w tym czasie pracownik podejmie pracę na podstawie umowy o dzieło na rzecz swojego pracodawcy, nie będzie miał statusu „własnego pracownika” w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

Oznacza to, że zawierając umowę o dzieło z pracownicą, której został udzielony urlop wychowawczy, od wypłacanego jej wynagrodzenia nie powinni Państwo naliczać składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W dalszym ciągu należy rozliczać za nią składki z tytułu urlopu wychowawczego w raporcie ZUS RCA z kodem 12 11 xx.

Podstawa prawna

• art. 6 ust. 1 pkt 19, art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• art. 66 ust. 1 pkt 32 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.).