Wykonywanie pracy w dwóch lub w kilku państwach członkowskich Unii Europejskiej

W odniesieniu do osób, które normalnie wykonują pracę w dwóch lub w kilku państwach członkowskich, stosuje się specjalne zasady ustanowione w art. 13 rozporządzenia

nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zasady te, podobnie jak wszystkie przepisy służące ustaleniu mającego zastosowanie ustawodawstwa, mają zagwarantować, że w danym okresie zastosowanie ma system zabezpieczenia społecznego tylko jednego państwa członkowskiego.

W sytuacji, gdy osoba normalnie wykonuje pracę najemną, pierwszym krokiem jest ustalenie, czy wykonuje ona znaczną część swojej pracy w państwie członkowskim zamieszkania. Jeżeli tak, przewiduje się, że zastosowanie ma ustawodawstwo państwa członkowskiego zamieszkania. Jeśli odpowiedź brzmi nie. Osoba, która normalnie wykonuje pracę w dwóch lub w kilku państwach członkowskich, podlega: ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa zatrudniającego jeżeli:

• osoba jest ona zatrudniona przez jedno przedsiębiorstwo lub pracodawcę.
• osoba jest ona zatrudniona przez dwa przedsiębiorstwa, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się w tym samym państwie członkowskim;
• osoba wykonuje pracę najemną w dwóch lub w kilku państwach członkowskich 
  
  w imieniu pracodawcy mającego swoją siedzibę poza terytorium Unii Europejskiej
• osoba ta mieszka w państwie członkowskim i nie wykonuje w nim znacznej części swojej pracy, taka osoba podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego zamieszkania.

Na mocy art. 11 ust. 2 rozporządzenia 883/2004 osoby otrzymujące świadczenia pieniężne z tytułu lub w rezultacie swojej działalności – pracy najemnej lub pracy na własny rachunek – uznaje się za wykonujące daną pracę.

Państwa członkowskie uzgodniły jednak, że osoby, które otrzymują zasiłek dla bezrobotnych w państwie członkowskim zamieszkania i jednocześnie wykonują pracę zawodową lub działalność handlową w niepełnym wymiarze czasu pracy w innym państwie członkowskim, powinny podlegać wyłącznie ustawodawstwu pierwszego z tych państw, zarówno w kwestii opłacania składek, jak i w kwestii przyznawania świadczeń.

Osoby, które otrzymują świadczenia długoterminowe w jednym państwie członkowskim i jednocześnie wykonują pracę w innym państwie członkowskim, nie są uznawane za wykonujące pracę w dwóch lub w kilku państwach członkowskich.

Delegowanie pracownika do innego państwa Unii Europejskiej

Kiedy można uznać, że osoba normalnie wykonuje pracę w dwóch lub w kilku państwach członkowskich

Przepis przewiduje, że osoba, która „normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich”, oznacza osobę, która równocześnie lub na zmianę wykonuje jedną lub kilka odrębnych prac w dwóch lub w kilku państwach członkowskich na rzecz tego samego przedsiębiorstwa lub pracodawcy bądź kilku przedsiębiorstw lub pracodawców.

Prace wykonywane równocześnie odnoszą się do przypadków, w których dodatkowe prace w różnych państwach członkowskich są wykonywane jednocześnie na podstawie tej samej lub różnych umów o pracę. Druga lub dodatkowa praca może być wykonywana w trakcie trwania płatnego urlopu, w weekendy lub – w przypadku pracy w niepełnym wymiarze godzin – dwie różne prace mogą być wykonywane dla dwóch różnych pracodawców tego samego dnia.

Prace wykonywane na zmianę odnoszą się do sytuacji, w których prace nie są wykonywane równocześnie na terytorium kilku państw członkowskich, lecz składają się z następujących po sobie prac wykonywanych jedna po drugiej w różnych państwach członkowskich. Nie ma znaczenia, jak często następują zmiany pracy, natomiast wymagana jest pewna regularność działalności

Dla rozróżnienia między przypadkami wykonywania pracy w kilku państwach, a delegowaniem, rozstrzygające znaczenie ma czas trwania i charakter pracy wykonywanej w jednym lub w kilku państwach członkowskich (czy ma ona charakter stały, jednorazowy, incydentalny lub tymczasowy)

Aby uniknąć przypadków manipulowania zasadami określającymi mające zastosowanie ustawodawstwo, praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę przy określaniu mającego zastosowanie ustawodawstwa na podstawie art.13 rozporządzenia 883/2004. Praca o charakterze marginalnym to praca, która jest stała, ale ma niewielkie znaczenie pod względem czasu i zysku ekonomicznego. Zaleca się jako wskazówkę uznanie za pracę o charakterze marginalnym działalności, która zajmuje mniej niż 5 proc. regularnego czasu pracy28 lub stanowi mniej niż 5 proc. całkowitego wynagrodzenia pracownika.

Procedura określona w art. 16 rozporządzenia 987/2009 ma w dalszym ciągu zastosowanie we wszystkich przypadkach, w których osoba pracuje w jednym państwie członkowskim i  wykonuje pracę o charakterze marginalnym w innym państwie. Wynika to z treści art. 16, który ma zastosowanie do wszystkich przypadków , w których dana osoba wykonuje jakąś pracę w dwóch lub w kilku państwach członkowskich bez względu na schemat pracy.

Definicja pojęcia znacznej części pracy

„ Znaczna część pracy ” wykonywana w państwie członkowskim oznacza, że znaczna pod względem ilościowym część pracy danego pracownika jest wykonywana w tym państwie członkowskim, przy czym nie musi to być koniecznie największa część tej pracy.

W celu określenia, czy znaczna część pracy danego pracownika najemnego jest wykonywana w państwie członkowskim, należy uwzględnić następujące kryteria orientacyjne:

- czas pracy lub

- wynagrodzenie.

Jeżeli podczas przeprowadzania ogólnej oceny okaże się, że co najmniej 25 proc. czasu pracy danej osoby przypada na państwo członkowskie zamieszkania lub, że zarabia ona w tym państwie co najmniej 25 proc. swojego wynagrodzenia, będzie to oznaczało, że znaczna część pracy tej osoby jest wykonywana w tym państwie członkowskim.

Pojęcie „znacznej części pracy” w przypadku pracowników transportu Międzynarodowego

Przepisy szczegółowe mające zastosowanie do pracowników transportu międzynarodowego zawarte w rozporządzeniu 1408/71 nie zostały przeniesione do nowych rozporządzeń. W związku z tym w odniesieniu do pracowników transportu międzynarodowego zastosowanie mają te same ogólne przepisy, które stosuje się wobec osób pracujących w dwóch lub w kilku państwach członkowskich. Wyjątek stanowią marynarze oraz członkowie załóg lotniczych i personelu pokładowe.

Przy ocenie „znacznej części pracy” w przypadku tej grupy pracowników za najbardziej odpowiednie kryterium służące podjęciu decyzji uznaje się czas pracy. W sytuacjach,

w których trudno jest oszacować liczbę godzin pracy w państwie członkowskim zamieszkania, do ustalenia mającego zastosowanie ustawodawstwa konieczne może się okazać przeprowadzenie bardziej szczegółowej analizy rozwiązań w zakresie organizacji pracy.

Świadczenie usług przez agencje zatrudnienia w zakresie pośrednictwa pracy pomiędzy obcokrajowcami a pracodawcami zagranicznymi

Ustawodawstwo mające zastosowanie do członków załóg lotniczych i personelu pokładowego po dniu 28 czerwca 2012 r.

Na podstawie rozporządzenia 465/201232, obowiązującego od dnia 28 czerwca 2012r.,

„port macierzysty” jest jedynym decydującym kryterium dla określenia ustawodawstwa dotyczącego zabezpieczenia społecznego, mającego zastosowanie do członków załóg lotniczych i personelu pokładowego. Nowe przepisy nie dotyczą członków załóg lotniczych i personelu pokładowego, zatrudnionych przez dniem 28 czerwca 2012 r., jeśli ich sytuacja pozostaje niezmieniona i oni sami nie wystąpią o objęcie ich nowymi przepisami

W przypadku gdy członkowie załóg lotniczych lub personelu pokładowego mają dwa lub więcej portów macierzystych w różnych państwach członkowskich, wyznaczona instytucja w państwie członkowskim zamieszkania określa właściwe państwo. To samo dotyczy członków załóg lotniczych i personelu pokładowego, którzy są zatrudniani na krótkie, następujące po sobie, kilkumiesięczne okresy w różnych państwach członkowskich (na przykład za pośrednictwem agencji pracy).

Czasowa zmiana portu macierzystego, na przykład z powodu zapotrzebowania sezonowego na określonych lotniskach, lub otwarcie przez operatora nowego „portu macierzystego” w innym państwie nie prowadzi do automatycznej zmiany mającego zastosowanie ustawodawstwa dla danej osoby. W przypadku krótkich okresów zatrudnienia można stosować przepisy dotyczące delegowania, które umożliwiają wysłanie pracownika na okres maksymalnie 24 miesięcy bez konieczności zmiany mającego zastosowanie ustawodawstwa, pod warunkiem że spełnione są warunki delegowania.

W przypadku gdy obywatel UE mieszka w państwie trzecim, ale pracuje jako członek załogi lotniczej lub personelu pokładowego portu macierzystego położonego w państwie członkowskim, państwo to będzie właściwe dla całej działalności tej osoby w obrębie UE.

Co należy robić, jeśli harmonogramy pracy lub schematy zatrudnienia ulegają zmianie

Rozwiązania w zakresie organizacji pracy, np. pracowników transportu międzynarodowego, mogą ulegać częstym zmianom. W związku z tym, po podjęciu decyzji w sprawie mającego

zastosowanie ustawodawstwa, decyzja ta - nie powinna być zmieniana przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy. Postanowienie to nie narusza przysługującego instytucji prawa do zmiany wydanej przez nią decyzji

w przypadku, gdy uzna ona, że taka zmiana jest uzasadniona.

Ustalenie gdzie znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności

W przypadku, gdy osoba pracująca w więcej niż jednym państwie członkowskim nie wykonuje znacznej części swojej pracy w państwie członkowskim zamieszkania, zastosowanie ma ustawodawstwo państwa członkowskiego, w którym pracodawca lub przedsiębiorstwo zatrudniające tę osobę ma swoją siedzibę lub miejsce wykonywania działalności.

W sprawie związanej z dziedziną podatków (sprawa C-73/06, Planzer Luxemburg Sarl) Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że termin „miejsce prowadzenia działalności" oznacza miejsce, w którym podejmuje się kluczowe decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem i w którym pełnione są funkcje związane z centralnym administrowaniem.

Nowy europejski paszport umiejętności

Procedury do których powinna zastosować się osoba pracująca w dwóch lub w kilku państwach członkowskich

Osoba normalnie zatrudniona w dwóch lub w kilku państwach członkowskich musi zgłosić ten fakt wyznaczonej instytucji w państwie członkowskim zamieszkania.

Instytucja miejsca zamieszkania musi następnie poinformować wyznaczone instytucje we wszystkich państwach członkowskich, w których wykonywana jest praca i w których znajduje się siedziba lub miejsce prowadzenia działalności pracodawcy, o podjętej przez siebie decyzji za pomocą odpowiednich standardowych dokumentów elektronicznych. Ustalenie to dokonywane jest niezwłocznie i początkowo ma charakter tymczasowy.

Instytucja właściwa w państwie członkowskim, którego ustawodawstwo uznano za mające zastosowanie, niezwłocznie informuje zainteresowaną osobę o tym fakcie. Instytucja może również zdecydować o wystawieniu od razu ostatecznego dokumentu w celu poinformowania zainteresowanej osoby.

Sytuacja osób, które wykonują pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach członkowskich

W odniesieniu do osób normalnie wykonujących pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach członkowskich zastosowanie ma szczególny przepis, zgodnie z którym osoba normalnie wykonująca pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach członkowskich podlega:

• ustawodawstwu państwa członkowskiego zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część swojej pracy w tym państwie członkowskim;
• ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla działalności danej osoby, jeżeli nie mieszka ona w żadnym
  
  z państw członkowskich, w których wykonuje znaczną część swojej pracy.

Kiedy można uznać, że osoba normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach członkowskich

Osoba, która „normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach członkowskich”, to w szczególności osoba, która równocześnie lub na zmianę wykonuje jedną pracę lub kilka różnych rodzajów prac na własny rachunek na terytorium dwóch lub większej liczby państw członkowskich. Charakter wykonywanej pracy nie ma znaczenia dla stosowania tego określenia.

Praca o charakterze marginalnym oraz praca pomocnicza, które mają niewielkie znaczenie pod względem czasu oraz zysku ekonomicznego, nie są jednak brane pod uwagę.  Tego rodzaju praca pozostaje jednak istotna dla stosowania krajowego ustawodawstwa dotyczącego zabezpieczenia społecznego; jeżeli praca o charakterze marginalnym jest podstawą włączenia do systemu zabezpieczenia społecznego, składki powinny być opłacane we właściwym państwie członkowskim z tytułu całości dochodu ze wszystkich rodzajów pracy.

Zasady zatrudniania pracowników sezonowych spoza Unii Europejskiej

Jak definiuje się pojęcie znacznej części pracy wykonywanej na własny rachunek

„Znaczna część pracy wykonywanej na własny rachunek” w państwie członkowskim zamieszkania oznacza, że znaczna pod względem ilościowym część pracy danej osoby pracującej na własny rachunek jest wykonywana w tym państwie członkowskim, przy czym nie musi to być koniecznie największa część tej pracy.

W celu ustalenia, czy znaczna część pracy osoby pracującej na własny rachunek jest wykonywana w danym państwie członkowskim, należy wziąć pod uwagę:

• obrót,
• czas pracy,
• liczbę świadczonych usług lub
• dochód.

Jeżeli w trakcie przeprowadzania ogólnej oceny okaże się, że w przypadku wymienionych powyżej kryteriów wyniki wynoszą co najmniej 25 proc., oznacza to, że znaczna część pracy danej osoby jest wykonywana

w państwie członkowskim zamieszkania.

Do jakich procedur powinna się zastosować osoba wykonująca pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach członkowskich

Procedury stosowane w celu ustalenia ustawodawstwa mającego zastosowanie w przypadku osoby wykonującej pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach członkowskich są takie same jak procedury obowiązujące w przypadku osób wykonujących pracę najemną. Osoba wykonująca pracę na własny rachunek powinna w swoim imieniu skontaktować się z instytucją w państwie członkowskim zamieszkania.

Jeżeli osoba nie mieszka w żadnym z państw członkowskich, w których wykonuje znaczną część swojej pracy, podlega ona ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się jej centrum zainteresowania dla działalności. Centrum zainteresowania dla działalności powinno zostać określone po uwzględnieniu wszystkich aspektów działalności zawodowej danej osoby.

Jak wygląda sytuacja osoby, która wykonuje zarówno pracę najemną, jak i pracę na własny rachunek w różnych państwach członkowskich

Osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną oraz pracę na własny rachunek w różnych państwach członkowskich, podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym wykonuje pracę najemną.

Jeżeli poza pracą na własny rachunek osoba wykonuje również pracę najemną w więcej niż jednym państwie członkowskim, do ustalenia państwa członkowskiego właściwego ze względu na pracę najemną stosuje się kryteria opisane na początku artykułu.

Forum Kadry