Wybór drogi zawodowej - raport

Wybór szkoły i zawodu, kierunki kształcenia, zdobyte doświadczenie – to elementy, które kreują naszą drogę zawodową. W związku z tym powinny być gruntownie przemyślane. Niekiedy zdarza się, że młode osoby w momencie, gdy stają przed koniecznością wyboru kierunku dalszego kształcenia, mają problem z podjęciem decyzji. Warto wówczas zwrócić uwagę na kilka elementów, które mogą być pomocne w dokonaniu wyboru. Specjaliści wyróżniają czynniki wewnętrzne oraz zewnętrzne, które należy brać pod uwagę, decydując się na wybór przyszłego zawodu.

Z jednej strony warto sugerować się własnymi zainteresowaniami, predyspozycjami, umiejętnościami oraz zdolnościami. Warto jednak wziąć pod uwagę nie tylko to, w czym jesteśmy dobrzy, ale również fakt, jaki mamy charakter, usposobienie. Dlaczego jest to tak ważne? Przede wszystkim dlatego, że wykonywanie pewnych zawodów bardzo często narzuca określony tryb pracy, np. praca siedząca, praca w terenie, praca samodzielna lub praca z ludźmi. Wskazane jest więc, by osoby towarzyskie wybierały zajęcia, w których będą mogły realizować także swoje potrzeby społeczne – kontaktu z innymi ludźmi. Osoby, które nie są zbyt otwarte, mogą sprawdzić się np. w pracy naukowej.

Zobacz także: Aktywność w okresie poszukiwania pracy

Należy przy tym podkreślić, że poza czynnikami wewnętrznymi bardzo ważne są również zewnętrzne. To od nich bowiem w najwyższym stopniu zależy to, czy będziemy mieli w przyszłości pracę. Z jednej strony można więc iść wyłącznie „za głosem serca” wybierając zawód, który wiąże się głównie z naszymi zainteresowaniami, wierząc, że będziemy na tyle dobrymi specjalistami, że nie będziemy narzekać na brak pracy. Z racjonalnego punktu widzenia wskazane jest jednak, aby wybierając kierunek swego kształcenia, a tym samym drogę zawodową, brać pod uwagę sytuację na rynku pracy. Istotne jest bowiem to, że zawody, które obecnie są popularne lub też w przypadku których jest aktualnie popyt na pracowników, za kilka lat już nie będą pożądane na rynku pracy.

Warto zauważyć, że zdarza się, iż pomimo gruntownego wykształcenia i chęci do działania, bardzo trudno jest znaleźć pracę w pewnych branżach. Z tego względu wiele osób podejmuje decyzję o przekwalifikowaniu. Kiedy warto więc pomyśleć o całkowitej zmianie ścieżki zawodowej?

W czerwcu br. konsultanci Zielonej Linii przeprowadzili badanie ankietowe, w ramach którego weryfikowane były opinie klientów infolinii urzędu pracy odnośnie wyboru ścieżki zawodowej. W ramach przeprowadzonego badania konsultanci pytali m.in. o to, czym należy się kierować przy wyborze ścieżki zawodowej, kiedy warto podjąć decyzję odnośnie wykonywanego w przyszłości zawodu. Ponadto respondenci wypowiedzieli się także na temat tego, czy warto korzystać z pomocy doradców zawodowych.

Opracowanie składa się z następujących części:

1. Próba badawcza

• Płeć respondentów
• Wiek respondentów
• Status respondentów
• Województwo respondentów

1. Wyniki badań
2. Podsumowanie

Próba badawcza

Do badania wylosowano 60 osób, które korzystały z usług telefonicznych centrum Zielonej Linii.

Płeć respondentów

Wśród osób ankietowanych przeważały kobiety, które stanowiły 58 proc. respondentów, mężczyźni byli w nieznacznej mniejszości.

Wiek respondentów

Największa grupa osób biorących udział w badaniu, 43 proc., mieściła się w przedziale wiekowym: 26-35 lat. Na kolejnym miejscu, ze względu na liczbę uczestników badania, znaleźli się respondenci wieku 36-45 lat (32 proc.). Osoby w wieku 45+ lat stanowiły 22 proc., a najmniejszą grupę ankietowanych, zaledwie 3-procentową, stanowili rozmówcy najmłodsi, w wieku do 25. r. życia

Status respondentów

Wśród osób biorących udział w badaniu 62 proc. zadeklarowało status „inny”, pod którym należy rozumieć osoby zatrudnione lub na przykład prowadzące własną działalność. 25 proc. ankietowanych przyznało, że posiada status osoby bezrobotnej, natomiast 13 proc. respondentów to osoby poszukujące pracy.

Województwo respondentów

Największą grupę uczestników badania stanowili mieszkańcy woj. mazowieckiego – 47 proc. Na kolejnym miejscu znalazło się województwo lubelskie, skąd pochodziło 15 proc. respondentów. Wśród osób biorących udział w ankiecie 13 proc. stanowili mieszkańcy woj. podlaskiego, a co dziesiąty uczestnik badania był mieszkańcem woj. dolnośląskiego. 7 proc respondentów pochodziło z woj. łódzkiego. Najmniej ankietowanych osób, zaledwie po 2 proc., pochodziło z województw: małopolskiego, śląskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego.

Wyniki badań

Czy ważne decyzje odnośnie naszej przyszłości zawodowej powinniśmy podejmować w młodym wieku? A może lepiej jest wstrzymać się z decyzją aż do momentu ukończenia studiów? Konsultanci Zielonej Linii zapytali klientów infolinii urzędu pracy o to, kiedy młodzi ludzie powinni zacząć planować swoją karierę zawodową.

Niemal połowa respondentów (47 proc.) uznała, że tego rodzaju decyzję należy podjąć przed wyborem szkoły ponadgimnazjalnej. Może to być spowodowane faktem, iż w momencie ukończenia gimnazjum należy wybrać odpowiednią szkołę średnią, w przypadku których do wyboru jest obecnie liceum ogólnokształcące, technikum lub szkoła zawodowa. Nieco mniej wskazań ankietowanych uzyskała opinia, iż decyzję o wyborze ścieżki zawodowej należy podjąć przed wyborem studiów. W ten sposób odpowiedziało bowiem 43 proc. respondentów. Duża liczba odpowiedzi może wskazywać na fakt, iż w związku z wysokim wskaźnikiem liczby osób z wykształceniem wyższym, również i ankietowani mogli zaliczać się do tej grupy, ukończyć liceum ogólnokształcące i dopiero wówczas decydować o wyborze kierunku studiów. 7 proc. ankietowanych stwierdziło natomiast, że tak ważną decyzję, jaką jest wybór ścieżki kariery, należy podjąć jak najwcześniej, czyli jeszcze przed wyborem gimnazjum. Najmniejszą liczbę głosów uzyskała odpowiedź, iż tego rodzaju decyzję należy podjąć dopiero po ukończeniu studiów. Tak bowiem stwierdziło 3 proc. ankietowanych.

Podejmując decyzję na temat swojej przyszłości zawodowej, należy brać pod uwagę wiele czynników. Konsultanci Zielonej Linii zapytali więc ankietowanych, które z nich, ich zdaniem, są najważniejsze. Można było wybrać maksymalnie trzy z zaproponowanych odpowiedzi.

Zdaniem respondentów najważniejszymi czynnikami, którymi powinniśmy się kierować przy wyborze zawodu są własne zainteresowania (80 proc. odpowiedzi) i predyspozycje (67 proc.). Rzeczywiście jest to bardzo popularny powód wyboru konkretnej szkoły lub uczelni wśród młodych osób. Ponadto jest on stosunkowo łatwo weryfikowalny na podstawie własnych odczuć. Tymczasem zdaniem 53 proc. respondentów, poza wspomnianymi wyżej czynnikami wewnętrznymi, młodzi ludzie powinni sugerować się także zapotrzebowaniem na rynku pracy (53 proc.). Dzięki różnorodnych opiniom i wskaźnikom tego rodzaju informacje są coraz powszechniejsze oraz łatwo dostępne, np. w Internecie. 22 proc. ankietowanych w odpowiedzi na zadane pytanie wskazało taki czynnik wyboru jak przewidywane zarobki. Ponadto wśród wybieranych odpowiedzi pojawiły się też opinie oraz rady nauczycieli i doradców zawodowych (10 proc.), prestiż społeczny (3 proc.) oraz opinie i rady rodziców, według 2 proc. uczestników badania.

Polecamy serwis: Rekrutacja

Niekiedy zdarzają się sytuacje, iż w związku ze zmianami na rynku pracy lub też własnymi odczuciami, musimy zmienić zawód. Konieczność przekwalifikowania może dotyczyć wielu osób. Konsultanci Zielonej Linii zapytali więc ankietowanych o to, kiedy młody człowiek powinien zmienić swój wybór drogi zawodowej.

Zdaniem 63 proc. uczestników badania, trzeba zmienić pracę, gdy nie daje ona poczucia satysfakcji. Tak wysoki wynik dowodzi, że Polacy wysoko cenią sobie pracę, która daje korzyści w szerszym zakresie niż tylko materialny. Kolejnym czynnikiem, który może mobilizować młodego człowieka do zmiany pracy, jest brak zatrudnienia w wybranym zawodzie, jak uznało 60 proc. ankietowanych. Zdaniem natomiast 33 proc. respondentów na konieczność przekwalifikowania mogą znacząco wpływać zmiany na rynku pracy. Osoby biorące udział w ankiecie stwierdziły ponadto, że warto zmienić kierunek kształcenia, jeśli dotychczasowy sprawia trudności młodemu człowiekowi. Tego zdania było 28 proc. respondentów. Czynnikiem, który również może wpłynąć na konieczność zmiany kwalifikacji jest sytuacja osobista lub rodzinna (17 proc.).

Przemyślana decyzja odnośnie wyboru drogi zawodowej z pewnością może zminimalizować konieczność przekwalifikowania. Ze względu na fakt, iż niektórzy ankietowani wskazali opinie doradców zawodowych jako pomocne przy podjęciu decyzji, konsultanci zapytali respondentów o to, czy ich zdaniem warto korzystać z pomocy doradców zawodowych.

Zdecydowana większość uczestników badania uznała, że warto jest skorzystać z tego rodzaju doradztwa, podkreślając przy tym, że wiele zależy też od osobowości i doświadczenia samego doradcy. Przeciwnego zdania było natomiast 18 proc. respondentów, zaś 5 proc. osób biorących udział w badaniu nie miało zdania w tym temacie.

Konsultanci Zielonej Linii postanowili sprawdzić, na ile ankietowani są usatysfakcjonowani z dokonanego przez siebie wyboru drogi zawodowej. W związku z tym zapytali respondentów o to, czy gdyby ponownie mieli wybierać zawód, pozostaliby przy tym samym.

Analiza uzyskanych odpowiedzi wskazuje, że większość uczestników badania jest zadowolona z podjętego przez siebie wyboru drogi zawodowej – tak deklarowało 62 proc. ankietowanych. Swój dotychczasowy zawód natomiast chętnie by zmieniło 37 proc. uczestników ankiety. Zaledwie 1 proc. uzyskanych odpowiedzi pochodził od osób niezdecydowanych, które nie są pewne, czy chciałyby zmienić swoją drogę zawodową.

Podsumowanie

Wybór drogi zawodowej to jedna z najtrudniejszych decyzji w życiu. Od niej bowiem zależy to, jak będzie wyglądała nasza przyszłość. Jak pokazują wyniki badania Zielonej Linii, warto pomyśleć o tym wyborze możliwie najwcześniej. Dla jednych osób ważne jest to już na etapie wyboru gimnazjum (7 proc.) dla innych przed wyborem szkoły ponadgimnazjalnej (47 proc.) i studiów wyższych (43 proc.). Duży odsetek odpowiedzi wskazujących moment wyboru szkoły ponadgimnazjalnej i studiów wskazuje na fakt, iż najczęściej to właśnie etap wyboru profilu dalszego kształcenia, zdaniem ankietowanych, decyduje o tym, jak będzie wyglądała nasza kariera zawodowa. Wybór liceum ogólnokształcącego pozwala odciągnąć w czasie decyzję o wyborze zawodu, a pójście do określonego technikum może sugerować zawód w przyszłości. Jednak warto podkreślić, że takie wybory nigdy nie są ostateczne i mogą być weryfikowane na różnych etapach naszego życia.

Zobacz również: Jakie błędy popełniają młodzi na rynku pracy?

Aby móc sukcesywnie rozwijać swoją ścieżkę kariery, nabywając nowe kompetencje, warto gruntownie przemyśleć decyzję odnośnie swojej przyszłości zawodowej. W tym celu należy brać pod uwagę wiele czynników, które w odpowiednich proporcjach powinny nam wskazać optymalne dla nas rozwiązanie. Własne zainteresowania (80 proc.) i predyspozycje (67 proc.) to czynniki wewnętrzne, które najczęściej są wymieniane jako te, które należy brać pod uwagę przy wyborze swojej drogi zawodowej. Warto jednak podkreślić, że bardzo ważne jest także aktualne zapotrzebowanie na rynku pracy, to je bowiem wskazało 53 proc. respondentów. Jeżeli młodzi ludzie nie będą weryfikować sytuacji na rynku, a podążać jedynie za głosem swoich zainteresowań, może to skutkować w przyszłości problemem ze znalezieniem pracy. Z tego względu warto zapoznawać się z różnymi raportami, danymi statystycznymi oraz słuchać rad i opinii ekspertów z dziedziny rynku pracy. Wspomniane wcześniej czynniki powinny być brane pod uwagę łącznie przy wyborze ścieżki kariery. Elementy takie jak prestiż społeczny czy wysokie zarobki mogą być wypadkową dokonanego wyboru, lepiej jednak, aby nie stanowiły one głównej determinanty przy wyborze kierunku kształcenia. Może się bowiem okazać, że osoby, które chciałby w przyszłości dużo zarabiać, wybierają zawód, w którym źle się czują, gdzie w bardzo krótkim czasie grozi im wypalenie zawodowe, a dodatkowo, nie lubiąc swojej pracy, mogą też negatywnie wpływać na społeczne postrzeganie zawodu, który sami wykonują.

Czasami jednak zdarzają się sytuacje, gdy jesteśmy zmuszeni zmienić zawód. Co jest najczęstszą przyczyną tego rodzaju decyzji? Zdaniem 63 proc. uczestników ankiety Zielonej Linii pracę należy zmienić wówczas, gdy nie daje nam ona satysfakcji. Tak jak było wspomniane wcześniej, niechętne wypełnianie obowiązków służbowych może negatywnie oddziaływać zarówno na nasze środowisko pracy, jak również na nas samych, co grozi nie tylko wypaleniem zawodowym, ale też różnymi chorobami, np. nerwicą czy depresją. Warto pomyśleć o przekwalifikowaniu w sytuacji, kiedy nie możemy znaleźć pracy w swoim zawodzie (tak uważa 60 proc. respondentów), co wydaje się oczywistym faktem i motywatorem do dalszego kształcenia, zmiany kwalifikacji. Osoby, które miały już styczność z rynkiem pracy i dostrzegły pewne mechanizmy, jakie nim rządzą, mając określone doświadczenie, mogą świadomie kreować swoją ścieżkę kariery, np. decydując się na zmianę kwalifikacji. To właśnie zmiany na rynku pracy zazwyczaj determinują podjęcie tego rodzaju decyzji, zdaniem 33 proc. uczestników ankiety. Warto też zwrócić uwagę na inne sygnały, które mogą być impulsem do zmiany kwalifikacji. Są nimi zarówno trudności z nauką w danej dziedzinie (28 proc.) jak też zmiana sytuacji osobistej czy rodzinnej (17 proc.).

Ryzyko pomyłki przy wyborze ścieżki kariery minimalizują konsultacje ze specjalistami ds. rozwoju kariery zawodowej, doradcami zawodowymi. Potwierdzają to opinie uczestników ankiety Zielonej Linii. Zdaniem zdecydowanej większości respondentów (77 proc) warto korzystać z pomocy doradców zawodowych. Przede wszystkim mają oni do dyspozycji szereg narzędzi, za pomocą których mogą zbadać naturalne predyspozycje danej osoby do wykonywania konkretnych zawodów, z drugiej strony mają szerokie spojrzenie na problematykę rynku pracy, dostęp do badań, na podstawie których mogą skutecznie podpowiedzieć, jaką ścieżkę kariery warto wziąć pod uwagę.

Ciekawym wydaje się pytanie dotyczące naszego własnego poziomu satysfakcji z wcześniej dokonanych wyborów zawodowych. Czy uczestnicy telefonicznej ankiety, gdyby ponownie mieli wybierać zawód, pozostaliby przy tym samym? Okazuje się, że większość respondentów odpowiada, że tak (62 proc.). Warto jednak podkreślić, że w wielu wypadkach wykształcenie, które wybieramy, jest często tylko punktem wyjścia do budowania ścieżki kariery. Do tego bowiem dochodzą kolejne szkolenia, studia uzupełniające, podyplomowe, warsztaty. Łącznie ze zdobytym doświadczeniem zawodowym, doświadczeniem z praktyk czy wolontariatu budujemy w ten sposób swoją zawodową przyszłość.

Nawet najlepsza uczelnia czy szkoła zawodowa nie zagwarantuje nam sukcesu na rynku pracy, jeżeli przy jej wyborze nie będziemy brali pod uwag przynajmniej kilku czynników. Warto też dodać, że żyjemy w erze kształcenia ustawicznego i tak naprawdę uczymy się (i budujemy swoją karierę zawodową) przez całe życie.

Zadaj pytanie na: Forum Kadry