Zmiany w kodeksie pracy co do BHP - dotyczą wielu branż

• Czynniki oraz procesy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników
• Czynniki rakotwórcze i mutagenne
• Czym są "warunki narażenia" na szkodliwe czynniki?
• Rejestr pracowników i prac w kontakcie z substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników
• Jakie zmiany w BHP?
• Substancje reprotoksyczne
• Kiedy zmiany w KP wchodzą w życie?

Czynniki oraz procesy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, dalej jako: KP) w jednym ze swoich działów określa prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców w zakresie bezpiecznej i higienicznej pracy (BHP). Przepisy te mają niebagatelne znaczenie w procesie pracy. Mając na uwadze, że te procesy, szczególnie technologiczne ciągle się zmieniają zaistniała również konieczność zmiany przepisów. Chodzi dokładnie o czynniki rakotwórcze i mutagenne.

Autopromocja

Czynniki rakotwórcze i mutagenne

Dotychczasowy przepis art. 222 KP określa zakres i sposób działania pracodawcy w sytuacji kontaktu z czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi. Aktualnie jest tak, że w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, pracodawca zastępuje te substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne mniej szkodliwymi dla zdrowia lub stosuje inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Czym są "warunki narażenia" na szkodliwe czynniki?

Pojęcie "narażenia" należy rozumieć jako potencjalne narażenie, które może wystąpić podczas wykonywania czynności na danym stanowisku pracy, niezależnie od tego czy wystąpiło dotychczas w kontrolowanym zakładzie, czy też w statystykach w obrębie większego obszaru. Wystarczy zatem, że rodzaj wykonywanych czynności powoduje kontakt z czynnikiem, będącym zagrożeniem dla zdrowia pracownika, aby zaktualizowały się obowiązki pracodawcy.

Rejestr pracowników i prac w kontakcie z substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników

Pracodawca ma prawny obowiązek rejestrowania wszystkich rodzajów prac w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Szczegółowo są one określone w wykazie/ w rozporządzeniu wydanym przez właściwego Ministra. Co bardzo ważne, pracodawca ma również obowiązek prowadzenia rejestru pracowników zatrudnionych przy tego rodzaju pracach, w kontakcie z substancjami. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy określają:

Autopromocja

Monitor Bezpieczeństwa
i Higieny Pracy
Wydanie cyfrowe

Sprawdź

• wykaz substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym i sposób ich rejestrowania;
• sposób prowadzenia rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym;
• sposób prowadzenia rejestru pracowników zatrudnionych przy tych pracach;
• wzory dokumentów dotyczących narażenia pracowników na substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz sposób przechowywania i przekazywania tych dokumentów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych;
• szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym;
• warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Jakie zmiany w BHP?

Do zmian w KP dochodzi na skutek konieczności wdrożenia do polskiego porządku prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/431 z dnia 9 marca 2022 r. zmieniająca dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy, PE/89/2021/REV/2.

W katalogu, o którym była mowa wyżej - dojdzie do rozszerzenia wykazu substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Celem tych zmian jest jeszcze skuteczniejsza ochrona zdrowia pracownic i pracowników. Minister Zdrowia będzie mógł wydać przepisy wykonawcze (rozporządzenie) w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym w środowisku pracy. 

Substancje reprotoksyczne

Jak podaje Ministerstwo, substancje reprotoksyczne to substancje, które mogą wywierać niekorzystny wpływ na funkcje seksualne i płodność u dorosłych mężczyzn i kobiet, a także na rozwój potomstwa. Podobnie jak w przypadku czynników rakotwórczych lub mutagenów, substancje reprotoksyczne wzbudzają szczególnie duże obawy, ponieważ mogą mieć poważne i nieodwracalne skutki dla zdrowia pracowników i ich potomstwa. Dlatego należy chronić pracowników przed substancjami o takim działaniu.

Kiedy zmiany w KP wchodzą w życie?

Proponuje się, że ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, natomiast przepisy wykonawcze wydane na podstawie aktualnego upoważnienia ustawowego art. 222 § 3 Kodeksu pracy zachowają moc przez 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.