Zwolnienie z przyczyn niedotyczących pracownika

W zależności od okoliczności, wypowiadając umowę o pracę, pracodawca może wskazać na przyczyny leżące po stronie pracownika, oraz na te o charakterze obiektywnym – przede wszystkim umotywowane względami ekonomicznymi.

Ogłoszenie upadłości i likwidacja pracodawcy

Klasycznym przykładem, w którym pracodawca może skrócić okres wypowiedzenia, z trzech miesięcy do minimum jednego, jest ogłoszenie upadłości i likwidacja zakładu pracy. Pociąga to za sobą konieczność wypłaty odszkodowania pieniężnego za pozostałą część okresu wypowiedzenia oraz zalicza się ją do okresu zatrudnienia pracownika (o ile pozostawał w tym czasie bez pracy).

Ponadto art. 361 k. p. rozciąga te skutki na sytuację zwolnienia z „innych przyczyn niedotyczących pracowników”. Tak zgeneralizowana klauzula w praktyce oznacza relatywnie dużą dowolność po stronie pracodawcy przy formułowaniu katalogu przyczyn uzasadniających wcześniejsze rozwiązanie umowy. Mowa tu w szczególności o czynnikach natury ekonomicznej i organizacyjnej.

Zobacz również serwis: Zatrudnianie i zwalnianie

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13.10.1999 r., IPKN 290/99, OSNAPiUS Nr 4/2001, poz. 110 orzekł, iż wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę spowodowane zmianami organizacyjnymi, ograniczeniem zatrudnienia czy likwidacją stanowiska nie musi zbiegać się w czasie z chwilą faktycznego ich przeprowadzenia.

Sąd pracy nie może w oparciu o nie oceniać zasadności działań pracodawcy. Ten natomiast musi wykazać, iż zastosował obiektywne i sprawiedliwe kryteria kwalifikacji osób do zwolnienia oraz wziął pod uwagę wszystkich pracowników. 

Należy podkreślić, że pracownikowi, który skorzystał z możliwości rozwiązania umowy o pracę za 7-dniowym uprzedzeniem w związku z przejściem zakładu pracy na innego pracodawcę nie przysługuje odszkodowanie przewidziane w art. 361 k. p. (Uchwała SN z dnia 10 października 2000 r. sygn. III ZP 24/00).

Kodeks pracy w art. 411 stanowi, że w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy nie stosuje się przepisów:

• ustanawiających obowiązek konsultacji zamiaru wypowiedzenia z zakładową organizacją związkową (art. 38 k. p.),
• obejmujących specjalną ochroną pracowników w wieku przedemerytalnym (art. 39),
• zakazujących wypowiadanie umowy o pracę w czasie urlopu pracownika (lub innej usprawiedliwionej nieobecności),
• szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.

Polecamy także: Likwidacja stanowiska jako przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę