Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.
KP
Shutterstock
REKLAMA
REKLAMA
Niespełna 50 lat temu uchwalono Kodeks Pracy. To niezwykle ważny akt prawny, który reguluje prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców. Kodeks był wielokrotnie nowelizowany, ponieważ realia życia społeczno-gospodarczego ciągle się zmieniają. Aktualny rynek pracy nie jest już tym samym rynkiem pracy co 10 czy 20 lat temu, a tym tym bardziej 50! Jednak na ten moment nie będzie rewolucyjnych zmian w KP, ponieważ rząd postanowił znieść funkcjonowanie Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy. Szkoda, tym bardziej, że powołano nowe Komisje: Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego (KKPC), Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego (KKPK), Komisje, tj: Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego oraz Komisja Kodyfikacyjna Ustroju Sądownictwa i Prokuratury.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1465, dalej jako: KP) - powstała niespełna 50 lat temu. To niezwykle ważny akt prawny, który reguluje stosunek pracy oraz prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców. Kodeks był wielokrotnie nowelizowany, ponieważ realia życia społeczno-gospodarczego ciągle się zmieniają. Aktualny rynek pracy nie jest już tym samym rynkiem pracy co 10 czy 20 lat temu, a tym tym bardziej 50! Mając na uwadze konieczność udoskonalania prawa oraz wprowadzanie pewnych zmian systemowych dwa razy została powołana Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy.
REKLAMA
Autopromocja
Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy z 2002 r.
Komisja była zespołem niezależnych ekspertów realizującym własną wizję kodyfikacji stosunków pracy. W skład Komisji wchodzili wybitni przedstawiciele prawa pracy, profesorowie, sędziowie, urzędnicy, praktycy, prawnicy. Kadencja Komisji trwała 4 lata i zakończyła się w październiku 2006 r. Komisja przekazała projekt Kodeksu pracy oraz projekt Zbiorowego kodeksu pracy ówczesnemu Prezesowi Rady Ministrów. Pomimo wielu ciekawych rozwiązań systemowych w projektach prace nad nimi nie były kontynuowane ani poddawane analizie przez komisje sejmowe czy rząd. Być może polskie społeczeństwo, pracownicy, pracodawcy, przedsiębiorcy nie byli jeszcze gotowi na takie zmiany.
Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy z 2016 r.
Po 10 latach od zakończenia istnienia Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy (KKPP), powołano kolejną taką Komisję w 2016 r. Jej celem było wypracowanie projektów kodeksów: indywidualnego i zbiorowego prawa pracy. Składała się już z innych członków zespołu, ale wciąż byli to najwybitniejsi reprezentanci świata nauki, sądu czy praktyki prawniczej. Powołano 14 członków nowej Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy. Uszczegóławiając Komisję tworzą: przewodniczący, dwóch zastępców przewodniczącego (powoływanych spośród osób wskazanych przez organizacje wchodzące w skład Rady Dialogu Społecznego), a także członkowie - powoływani spośród przedstawicieli nauki i praktyki indywidualnego i zbiorowego prawa pracy. Udział w pracach Komisji brali także sekretarze powoływani przez ministra w porozumieniu z przewodniczącym Komisji, spośród pracowników obsługującego urzędu. Komisja pracowała w dwóch zespołach: Zespole do spraw opracowania projektu ustawy - Kodeks pracy oraz w Zespole do spraw opracowania projektu ustawy - Kodeks zbiorowego prawa pracy.
Ważne
KP WYMAGA ZMIAN
Jak podkreślała KKPP: Zmieniająca się sytuacja na rynku pracy sprawia, że normy prawne tworzące indywidualne prawo pracy wymagają rekodyfikacji. Natomiast regulacje ustawowe składające się na zbiorowe prawo pracy powinny zostać skodyfikowane. Zadaniem Komisji jest opracowanie projektu nowych ustaw: Kodeks pracy oraz Kodeks zbiorowego prawa pracy. KKP przedstawiła: uchwałę nr 7 Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy z dnia 14 marca 2018 r. w sprawie projektu ustawy - Kodeks pracy oraz projektu ustawy - Kodeks zbiorowego prawa pracy; projekt Kodeksu pracy wraz z uzasadnieniem; projekt Kodeksu zbiorowego prawa pracy wraz z uzasadnieniem.
Nie będzie rewolucyjnych zmian w prawie pracy - koniec z KKPP
Podobnie jak z poprzednią wersją projektu nowego KP oraz zbiorowego KP - tak i tym razem pomysły wybitnych przedstawicieli nie zostały wdrożone, a szkoda! Jednym z ciekawszych postulatów była koncepcja domniemania istnienia stosunku pracy. Mając na uwadze wciąż ogromny problem z nadużywaniem umów cywilnoprawnych w miejsce umów o pracę - takie domniemanie mogłoby mieć rację bytu. W uzasadnieniu do projektu zmian podkreślono:
Projekt Kodeksu proponuje bardzo silną promocję zatrudnienia pracowniczego, w kontekście powszechnego nadużywania tzw. zatrudnienia na umowach prawa cywilnego. Powyższe polega na mechanizmie domniemania stosunku pracy, w przypadku prac wykonywanych w ramach struktur organizacyjnych, na tzw. przerzuceniu ciężaru dowodu na pracodawcę w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy oraz na domniemaniu zatrudnienia pracowniczego, w przypadku wątpliwości co do tego, czy osoba świadczy usługi czy jest zatrudniona. Projekt Kodeksu moderuje jednak skutki domniemania poprzez wprowadzenie katalogu form zatrudnienia, które według wyboru stron będą mogły być wykonywane bądź w postaci zatrudnienia pracowniczego bądź samozatrudnienia. Komisja zakłada, że katalog ten winien być przedmiotem konsultacji społecznych, albowiem rozstrzygnięcie w tym zakresie jest jednym z kluczowych elementów uszanowania wolności człowieka. Komisja zwraca uwagę, że w tej niezmiernie ważnej dla praw jednostki kwestii nie odbyła się w Polsce pogłębiona debata społeczna, co w praktyce jest źródłem trudności dla wymiaru sprawiedliwości w kontekście tzw. zatrudnienia cywilnego. Brak powyższej debaty ma ten skutek, że bardzo liberalna wykładnia sądów w tej sprawie może być w każdym czasie zastąpiona wykładnią antywolnościową. Na gruncie obowiązującego stanu prawnego możliwe jest uznanie przez judykaturę, że umowy określane jako cywilnoprawne są de facto umowami o pracę, z wszystkimi konsekwencjami takiego stanu rzeczy Powyższe wprowadza stan niepewności prawnej tak dla pracującego, jak i dla pracodawcy.
Prawdopodobnie KKPP zostanie zniesiona i przestanie obowiązywać. Według projektu rozporządzenia (RD67) ma dojść do zniesienia Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy oraz uchylenia rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 sierpnia 2016 r. w sprawie Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy (Dz. U. poz. 1366). Planowany termin przyjęcia projektu przez RM: II kwartał 2024 r.
Nie będzie nowego Kodeksu Pracy, nie będzie rewolucyjnych zmian w prawie pracy
Rząd znosi aktualną Komisję Kodyfikacyjną Prawa Pracy i raczej nie powoła kolejnej. Wydaje się więc, że nie będzie nowego Kodeksu Pracy, nie będzie rewolucyjnych zmian w prawie pracy.
Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego (KKPC), Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego (KKPK), Komisje Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego oraz Komisja Kodyfikacyjna Ustroju Sądownictwa i Prokuratury.
W dniu 5 marca 2024 r. posiedzeniu Rada Ministrów przyjęła projekty Ministra Sprawiedliwości, które wznawiają działalność Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego (KKPC) i Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego (KKPK), a także tworzą dwie nowe Komisje – Kodyfikacyjną Prawa Rodzinnego oraz Kodyfikacyjną Ustroju Sądownictwa i Prokuratury.
