Czym jest urlop wychowawczy?

W prawie pracy

Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 5. roku życia. Do 6-miesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się wszystkie poprzednie okre­sy zatrudnienia.

Pracownik może skorzystać jeszcze dodatkowo z urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 mie­sięcy, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia, jeżeli z powodu stanu zdro­wia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnospraw­ności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika. Od 1 października 2013 r. 1 miesiąc urlopu wycho­wawczego jest przypisany wyłącznie do jednego z rodziców dziecka. Oznacza to, że tego 1 mie­siąca urlopu wychowawczego nie może wykorzy­stać drugi z rodziców. Od powyższej reguły prze­widziano jednak wyjątki. Rodzic dziecka ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze pełnych 36 miesięcy, jeżeli:

• drugi rodzic dziecka nie żyje,
• drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje wła­dza rodzicielska,
• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ogranicze­niu lub zawieszeniu, a także gdy
• dziecko pozostaje pod opieką jednego opie­kuna.

Zobacz również: Urlop wychowawczy i dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem

Rodzice lub opiekunowie dziecka spełniający warunki do urlopu wychowawczego mogą jedno­cześnie korzystać z takiego urlopu przez okres nieprzekraczający 4 miesięcy. Urlop wychowaw­czy jest udzielany na wniosek pracownika. Może być wykorzystany najwyżej w 5 częściach.

W wynagrodzeniach

W trakcie urlopu wychowawczego pracownik może podjąć zatrudnienie u dotychczasowego lub inne­go pracodawcy i otrzymywać z tego tytułu wyna­grodzenie.

W ubezpieczeniach

Składki emerytalne i rentowe za osoby przebywają­ce na urlopach wychowawczych rozliczają płatnicy składek. Są one natomiast finansowane z budże­tu państwa, pod warunkiem że osoba przebywa­jąca na urlopie wychowawczym nie ma ustalone­go prawa do emerytury lub renty albo nie posiada innych tytułów powodujących obowiązek oskładkowania. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy osoba przeby­wająca na urlopie wychowawczym zawarła umowę o dzieło z własnym

pracodawcą. W okresie wyko­nywania tej umowy nadal podlega ona ubezpiecze­niom społecznym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym.

Podstawę wymiaru składek za osobę przebywającą na urlopie wychowawczym stanowi kwota przecięt­nego miesięcznego wynagrodzenia za pracę liczo­na z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpo­częcia urlopu wychowawczego. Kwota podstawy wymiaru nie może być:

• wyższa niż 60% kwoty prognozowanego prze­ciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyję­tego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz
• niższa niż 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Jeżeli pracownica przebywająca na urlopie wycho­wawczym jest jednocześnie zatrudniona w kilku zakładach pracy, to każdy zakład rozlicza składki indywidualnie, z uwzględnieniem kwot granicznych. Ostatecznego rozliczenia dokona ZUS, który opła­ci składki za ubezpieczoną w łącznej kwocie (od wszystkich płatników), nie wyższej niż jest wskaza­na w art. 18 ust. 5b ustawy systemowej.

W zasiłkach

Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres niezdol­ności do pracy przypadający w czasie urlopu wycho­wawczego. Prawo do świadczenia przysługuje od pierwszego dnia po zakończeniu urlopu. Pracownica, która urodzi dziecko w okresie urlopu wychowawcze­go, nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Polecamy serwis: Urlop wychowawczy