Czas pracy pracowników delegowanych do krajów UE

Aby odpowiedzieć na pytanie, czy pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi delegowanemu do pracy w innym państwie członkowskim dnia wolnego w dni, które w tym państwie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, najpierw należy określić, kto jest pracownikiem delegowanym.

Pracownikiem delegowanym jest:

• osoba delegowana przez pracodawcę pochodzącego z jednego z państw członkowskich (zwanego dalej państwem wysyłającym) do pracy na terytorium innego państwa członkowskiego (zwanego dalej państwem delegacji) w celu wykonania umowy zawartej między tym pracodawcą a jego kontrahentem znajdującym się w państwie delegacji,
• osoba delegowana do pracy w zakładzie, np. oddziale lub przedsiębiorstwie znajdującym się w państwie delegacji oraz należącym do tej samej grupy przedsiębiorstw co pracodawca,
• osoba delegowana do pracy w państwie delegacji przez pracodawcę, będącym agencją pracy tymczasowej (art. 1 ust. 3 oraz 4 dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług - zwanej dalej dyrektywą).

Należy podkreślić, że warunkiem delegacji jest istnienie przez okres delegacji stosunku pracy między pracodawcą a delegowanym.

Jeżeli powyższe warunki są spełnione, to mamy do czynienia z delegacją pracownika. W takiej sytuacji pracodawca ma obowiązek zagwarantować delegowanemu pracownikowi warunki pracy co najmniej na takim poziomie, jaki obowiązuje w państwie delegacji. Jednocześnie do pracownika delegowanego będą miały zastosowanie przepisy państwa wysyłającego w takim zakresie, w jakim są one korzystniejsze niż przepisy państwa delegacji (art. 3 ust. 7 dyrektywy).

Dyrektywa przewiduje stosowanie do pracowników delegowanych przepisów prawa państwa delegacji (powszechnie obowiązujących oraz w przypadku budownictwa powszechnie stosowanych układów zbiorowych pracy lub orzeczeń arbitrażowych) określających m.in.:

• maksymalne okresy pracy i minimalne okresy wypoczynku,
• minimalny wymiar płatnych urlopów wypoczynkowych oraz minimalne stawki płacy, wraz ze stawką za nadgodziny (z wyjątkami w stosunku do pewnych kategorii pracowników).

Wobec powyższego, jeżeli pracodawca z innego państwa członkowskiego deleguje swojego pracownika do pracy w Polsce, to powinien zagwarantować mu wolne w niedzielę i święta (art. 151⁹ k.p.). Jednocześnie zobowiązany jest do udzielenia temu pracownikowi dnia wolnego w dni ustawowo wolne od pracy w państwie wysyłającym, które nie są dniami wolnymi od pracy w Polsce.

W przypadku delegacji na terytorium Polski trzeba jeszcze zwrócić uwagę, że w niektórych sektorach gospodarki pracownicy mają prawo do dodatkowych dni wolnych z tytułu tzw. uroczystych dni, np. Dnia Górnika. Prawo to, mimo że nie wynika z Kodeksu pracy, ale z innych przepisów prawa, przysługuje również pracownikom delegowanym na terytorium Polski (art. 67¹ § 2 k.p.).

Delegacja z Polski do kraju UE

Sytuacja polskiego pracodawcy, który deleguje pracowników do pracy w innym państwie członkowskim, przedstawia się tak samo jak pracodawcy z innego państwa członkowskiego delegującego pracowników do pracy w Polsce. Pracodawca polski powinien udzielić pracownikowi w okresie delegacji wolnego zgodnie z przepisami państwa delegacji. Dokładną informację o zasadach udzielania dni wolnych od pracy w poszczególnych państwach członkowskich można znaleźć na stronach Unii Europejskiej dotyczącej delegowania pracowników w ramach swobody świadczenia usług. Na przykład we Francji jest 11 świąt państwowych i zasadniczo, jeśli układy zbiorowe pracy nie regulują tej kwestii korzystniej dla pracownika, praca w święta, z wyjątkiem 1 maja, jest dozwolona. W przypadku pracy w zakładach, które świadczą usługi niezbędne do zapewnienia podstawowych potrzeb ludności, np. w transporcie, straży pożarnej, szpitalach czy hotelach, praca jest dozwolona również 1 maja za podwójnym wynagrodzeniem. Ponadto z uwagi na potrzebę szczególnej ochrony pracowników młodocianych nie mogą oni pracować 1 maja, jak również w pozostałe święta państwowe. Z kolei w Niemczech praca w niedzielę i święta jest co do zasady zakazana, a jakiekolwiek wyjątki w tym zakresie muszą wynikać wyraźnie z przepisów powszechnie obowiązujących lub z porozumień płacowych.

Oprócz udzielenia wolnego przewidzianego w państwie delegacji pracodawca polski powinien również udzielić pracownikom delegowanym dnia wolnego w dni ustawowo wolne od pracy według prawa polskiego, które nie są dniami wolnymi do pracy w państwie delegacji. W takim zakresie regulacja prawa polskiego będzie korzystniejsza dla pracownika od regulacji prawa państwa delegacji.

Przykład

Pracodawca polski delegował do pracy we Francji 30 pracowników na 6 miesięcy, począwszy od 1 kwietnia 2008 r. Według przepisów prawa francuskiego w okresie delegacji przypada jeden dzień ustawowo wolny od pracy, tj. 1 maja, natomiast według prawa polskiego w okresie delegacji wolne dni przypadają 1 i 3 maja, w dzień Bożego Ciała oraz 15 sierpnia. Dokonując porównania przepisów, pracodawca powinien zastosować przepisy korzystniejsze dla pracownika - w tym wypadku przepisy prawa polskiego, a więc w okresie delegacji udzielić wolnego 1 i 3 maja, w Boże Ciało oraz 15 sierpnia. Jeżeli prawo francuskie przewidywałoby wolne w inne dni niż dni ustawowo wolne od pracy według prawa polskiego, wówczas pracodawca powinien udzielić wolnego zarówno w dni ustawowo wolne od pracy we Francji, jak i w Polsce.

Na koniec warto wskazać na gwarancje prawa pracownika delegowanego z tytułu przysługujących mu dni wolnych od pracy w państwie delegacji. Pracownik delegowany powinien mieć możliwość dochodzenia warunków pracy gwarantowanych w art. 3 dyrektywy bezpośrednio przed sądami państwa delegacji. Oznacza to, że pracodawca, który wysyła pracowników do pracy w innym państwie członkowskim, musi się liczyć z ryzykiem bycia pozwanym przed sądami państwa delegacji, jak i państwa, w którym znajduje się jego siedziba (art. 6 dyrektywy).

Podstawa prawna:

• dyrektywa 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (DzUrz WE L 18 z 21.01.1997 r., s. 1-6).