Przełom w świadczeniu pielęgnacyjnym! NSA: nie ma podstaw do pozbawiania świadczenia pielęgnacyjnego z tego powodu, że żyją inne dzieci, które również mają obowiązek alimentacyjny
REKLAMA
REKLAMA
- Kto ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego?
- Odmowa świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekuna matki, bo brat żyje i ma obowiązek alimentacyjny wobec matki
- Związek przyczynowo-skutkowy między rezygnacją wnioskodawcy z zatrudnienia a koniecznością opieki
- Grupa alimentacyjna a świadczenie pielęgnacyjne. Argumentacja NSA
Kto ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego?
Przedstawiamy rzeczywisty opis sprawy, która toczyła się o świadczenie pielęgnacyjne. Sprawa była głośna, bo przyłączył się do niej nawet Rzecznik Praw Obywatelskich. Chodziło o to, że obywatel wystąpił do Ośrodka Pomocy Społecznej o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego - w związku z koniecznością opieki nad matką, mającą orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (której daty nie da się ustalić). Dyrektor Ośrodka odmówił, gdyż niepełnosprawność "powstała po ukończeniu 18. lub 25. roku życia". Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Uznano brak wymaganego przez art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych związku pomiędzy rezygnacją z zatrudnienia przez stronę a koniecznością sprawowania opieki nad matką. Wskazano ponadto, że wraz z wnioskodawcą i matką mieszka też jego brat, który również ma obowiązek podjąć opiekę wobec matki. Obywatel zaskarżył to rozstrzygnięcie do WSA. Argumentował, że stan zdrowia matki i potrzeba zapewnienia jej opieki były powodem, że przez ostatnie 3 lata był zatrudniony tylko na część etatu. Choroba matki nie była jeszcze aż tak posunięta i umożliwiała pracę na 1/4 etatu i możliwość zarobkowania. Potem jej zdrowie bardzo się pogorszyło, co spowodowało wystąpienie o ustalenie niepełnosprawności. Brat pracuje zawodowo na pełny etat i nie jest w stanie zapewnić matce stałej opieki. Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę. Wskazał, że organy prawidłowo oceniły, iż rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy i niepodejmowanie kolejnego zatrudnienia nie miało bezpośredniego związku z koniecznością sprawowania opieki. Dodał, że art. 17 ust. 1 u.ś.r., należy stosować wyłącznie do takich stanów faktycznych, gdzie zakres opieki wyklucza możliwość podjęcia jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Sąd podzielił pogląd, że nawet wykonywanie zatrudnienia przez dzieci osoby wymagającej opieki nie stanowi obiektywnej okoliczności przesądzającej o tym, że nie są one w stanie sprawować opieki nad rodzicem. Mimo niekwestionowanego złego stanu zdrowia matki i konieczności pomocy syna, samo sprawowanie opieki nie stanowi w świetle art. 17 ust. 1 samodzielnej podstawy do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego - wskazał.
Odmowa świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekuna matki, bo brat żyje i ma obowiązek alimentacyjny wobec matki
Obywatelowi udało się wygrać sprawę, bo Naczelny Sąd Administracyjny nakazał uchylić zaskarżony przez opiekuna matki wyrok, jak i nakazał uchylić dwie niekorzystne dla niego decyzje administracyjne. Sprawiedliwość zwyciężyła.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 19 września 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Rzecznika Praw Obywatelskich od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 26 kwietnia 2023 r. sygn. akt III SA/Kr 167/23 w sprawie ze skargi K. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie z dnia 29 grudnia 2022 r. Nr SKO.ŚR/4111/1445/2022 w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Burmistrza Miasta Chrzanowa z 15 listopada 2022 r. Nr: OPS.27207.DŚR.5211.62.2022.
Związek przyczynowo-skutkowy między rezygnacją wnioskodawcy z zatrudnienia a koniecznością opieki
Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził w sprawie brak związku przyczynowo-skutkowego między rezygnacją wnioskodawcy z zatrudnienia a koniecznością opieki. W rzeczywistości było jednak tak, że przy prawidłowej wykładni przepisów wnioskodawca byłby uprawniony do wsparcia, bo sam fakt brak gotowości lub możliwości opieki nad matką przez rodzeństwo nie rzutuje na prawo osoby do świadczenia pielęgnacyjnego. Co zresztą w sprawie podnosił Rzecznik Praw Obywatelskich w skardze kasacyjnej na korzyść obywatela. RPO wnosił o uchylenie wyroku WSA oraz decyzji SKO i organu administracji. Ustawodawca nie przewidział bowiem takiej negatywnej przesłanki przyznania świadczenia.
NSA wskazał, że gdy jedno z rodzeństwa, które sprawuje pełną opiekę nad rodzicem i z tego tytułu zrezygnowało z pracy, ubiega się o świadczenie pielęgnacyjne, nie ma podstaw do pozbawiania go tego prawa z tego powodu, że żyją inne dzieci, które również taki obowiązek alimentacyjny mogą wypełniać, ale nie zwróciły się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Taki pogląd jest w zasadzie jednolity w najnowszym orzecznictwie NSA.
Grupa alimentacyjna a świadczenie pielęgnacyjne. Argumentacja NSA
W orzecznictwie NSA ukształtowało się stanowisko, że przepis art. 17 ust. 1 u.ś.r. nie określa tego, która z osób, tj. czy wnioskodawca, czy może ktoś z rodzeństwa, winna sprawować opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny i jakimi kryteriami należy się kierować przy wskazaniu takiej osoby. W takiej sytuacji nie powinno być podważane, iż rozstrzygnięcie tej kwestii należy pozostawić samej rodzinie. W sytuacji zatem, gdy jedno z uprawnionych w pierwszej kolejności dzieci podopiecznego zwraca się o przyznanie takiego świadczenia, to nie ma podstaw pozbawienia go tego prawa z tego powodu, że żyją inne dzieci osoby wymagającej opieki. Ustawodawca takiego wymogu nie przewidział w stosunku do osób należących do tej samej grupy alimentacyjnej. Wymóg ten dotyczy jedynie osób z różnych grup alimentacyjnych. W stosunku do pozostałych sytuacji znajdą zastosowanie ogólne zasady i przesłanki przyznawania tego świadczenia, a wśród nich przesłanka faktycznego sprawowania opieki. NSA wskazał, że nie można zgodzić się również ze stanowiskiem sądu I instancji, iż w kontekście świadczenia pielęgnacyjnego, pomoc jest możliwa jedynie wówczas, gdy wnioskodawca wykaże w sposób niebudzący wątpliwości, że wyczerpał wszystkie inne możliwości zapewnienia opieki osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji (w tym m. in. możliwości oparte na współdziałaniu wszystkich dzieci osoby potrzebującej, ewentualnie z możliwości zatrudnienia opiekuna, czy skorzystanie z usług opiekuńczych sfinansowanych przez osoby zobowiązane do alimentacji). Przepis art. 17 ust. 1 u.ś.r. takiego wymogu nie ustanawia, natomiast wyraźnie określa podmiotowe i przedmiotowe oraz pozytywne i negatywne przesłanki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Jest to zatem wymóg pozaustawowy i słusznie podniosła strona skarżąca kasacyjnie, iż niedopuszczalne jest wprowadzanie przez sąd administracyjny, dodatkowych, nieprzewidzianych w u.ś.r., negatywnych przesłanek przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.
REKLAMA
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat