Przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu - zasady, wzór pisma

Umowa o pracę na czas określony, zawarta z pracownicą w ciąży, podlega przedłużeniu do dnia porodu, jeżeli rozwiązałaby się po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Jeżeli w wyniku przedłużenia tej umowy do dnia porodu zostanie przekroczony limit 33 miesięcy, to nie przekształca się ona w umowę bezterminową.

Umowa o pracę zawarta na czas określony, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży pracownicy ulega przedłużeniu do dnia porodu (art. 177 § 3 ustawy - Kodeks pracy, dalej: k.p.). Nie jest do tego konieczne jakiekolwiek działanie ze strony pracodawcy. Do przedłużenia umowy dochodzi bowiem automatycznie - z mocy prawa.

Tak więc w związku z przedłużeniem umowy o pracę do dnia porodu pracodawca jest zwolniony ze sporządzenia jakichkolwiek dokumentów, z których wynika fakt przedłużenia umowy. Okres umowy przedłużonej jest kontynuowaniem zatrudnienia w oparciu o umowę zawartą wcześniej. Modyfikacji z mocy prawa ulega jedynie termin zakończenia umowy.

Pracodawca zatrudnia na czas określony pracownicę, która przyniosła zaświadczenie stwierdzające stan ciąży. Umowa łącząca strony w normalnych warunkach uległaby rozwiązaniu za miesiąc - w czwartym miesiącu ciąży. Pracodawca postanowił, że po rozwiązaniu dotychczasowej umowy zawrze z pracownicą nową umowę na czas określony, wpisując jako końcową datę jej obowiązywania - przewidywaną datę porodu. Postępowanie pracodawcy jest nieprawidłowe. Umowa terminowa ulegnie bowiem automatycznemu przedłużeniu do dnia porodu - niezależnie od tego, kiedy poród nastąpi. Pracodawca nie powinien zawierać kolejnej umowy i tym bardziej wskazywać w niej jako datę końcową obowiązywania prognozowaną na podstawie wyniku badania datę porodu, która ma charakter przybliżony, gdyż normalnych przypadkach poród przypada między 38 a 42 tygodniem ciąży.

Chociaż przedłużenie umowy do dnia porodu następuje z mocy prawa i pracodawca nie ma obowiązku informowania pracownicy o przedłużeniu umowy, można uznać, że dobrą praktyką jest przedstawienie jej sytuacji prawnej dotyczącej umowy. Kopia powyższej informacji może być przechowywana w części B akt osobowych pracownika.

Polecamy książkę: Kodeks pracy 2017 Praktyczny komentarz z przykładami

Przykładowy wzór zawiadomienia o przedłużeniu umowy

Wrocław, 3 lipca 2017 r. "FATUM" Sp. z o.o. ul. Odkryta 1 54-142 Wrocław Pani Katarzyna Malinowska ul. Warszawska 1 54-242 Wrocław Informacja o przedłużeniu umowy na czas określony W związku z przedłożonym 3 lipca 2017 r. zaświadczeniem lekarskim stwierdzającym stan ciąży, umowa o pracę na czas określony zawarta 1 marca 2017 r. mająca rozwiązać się 31 sierpnia 2017 r. ulega (na mocy art. 177 § 3 Kodeksu pracy) przedłużeniu do dnia porodu. Jan Zaleski (pracodawca)

Co do zasady okres ciąży kończący się porodem trwa 9 miesięcy. Spotykane są oczywiście wyjątki od powyższej sytuacji. W praktyce nie można wykluczyć przypadku, w którym dziecko urodzi się np. 2 miesiące wcześniej. W takiej sytuacji z punktu widzenia przedłużenia umowy nie ma znaczenia fakt, iż poród nastąpił z dużym wyprzedzeniem. Pracownica w takim przypadku oczywiście nie ma roszczenia do pracodawcy o przedłużenie umowy o okres, który przypada między porodem a planowanym pierwotnie terminem narodzin dziecka.

Wyjątki od zasady przedłużania umowy

Zasada przedłużania umowy na czas określony do dnia porodu nie ma charakteru bezwzględnego w każdej sytuacji. Skutek w postaci przedłużonej umowy nie dotyczy pracownicy:

• która została zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
• zatrudnionej na podstawie umowy na czas określony albo na okres próbny nieprzekraczający 1 miesiąca,
• jeżeli z pracownicą zawarto umowę próbną lub na czas określony na okres dłuższy niż miesiąc - ale rozwiązanie umowy wynikające z treści umowy przypada przed upływem 3 miesiąca ciąży.

Pracownica przebywa na zwolnieniu lekarskim. Pracodawca zdecydował się zatrudnić inną pracownicę na czas określony w celu zastępstwa chorej pracownicy w czasie jej usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Umowa w celu zastępstwa została zawarta na okres 2 miesięcy. Pracownica zatrudniona w celu zastępstwa przedstawiła zaświadczenie, że jest w piątym miesiącu ciąży. W takim przypadku jej umowa nie ulegnie przedłużeniu do dnia porodu, ponieważ przepisy nie przewidują takiego skutku w stosunku do umów zawieranych w celu zastępstwa.

Pełna ochrona umowy przedłużonej

Przedłużenie do dnia porodu umowy na czas określony, która w normalnych warunkach uległaby rozwiązaniu po upływie 3 miesiąca ciąży, oznacza, że okres przedłużenia jest czasem szczególnym w zakresie ochrony trwałości zatrudnienia (w stosunku do wcześniejszego okresu trwania umowy w trakcie ciąży). Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę podczas przedłużonego okresu, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy i reprezentująca ją zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca ma wówczas obowiązek uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę.

W okresie, o jaki umowa została przedłużona, obowiązują wszelkie obostrzenia dotyczące organizacji pracy dotyczące pracownicy w ciąży. W szczególności obejmuje to:

• zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych,
• zakaz zatrudniania w porze nocnej,
• 10-minutowe przerwy w przypadku zatrudniania pracownicy w ciąży przy pracy związanej z obsługą monitora ekranowego.

---

Upływ 3. miesiąca ciąży

Przepis regulujący zagadnienie przedłużenia umowy na czas określony do dnia porodu nie odnosi się do kluczowej kwestii, jaką jest sposób liczenia trzeciego miesiąca ciąży. Lukę tę wypełniło orzecznictwo sądowe. Sąd Najwyższy w wyroku z 5 grudnia 2012 r. (I PK 33/02, OSNP 2004/12/204) wskazał, że: Upływ trzeciego miesiąca ciąży oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni). Oznacza to, że jeden miesiąc odpowiada czterem tygodniom. Obowiązek przedłużenia umowy do dnia porodu następuje zatem po upływie 12 tygodni ciąży.

Pracodawca przedłuża umowę na czas określony do dnia porodu wraz z upływem 12 tygodnia ciąży.

Pracownica zatrudniona jest do 30 czerwca 2017 r. na podstawie umowy na czas określony zawartej 1 marca 2017 r. Pracownica przedstawiła 29 czerwca 2017 r. zaświadczenie lekarskie, z którego wynika, że jest w 13 tygodniu ciąży. Umowa zostanie przedłużona do dnia porodu.

Co do zasady stan ciąży powinien być stwierdzony orzeczeniem lekarskim. W przeciwnym razie nie ma możliwości zarówno wykazania, że pracownica faktycznie jest w ciąży, jak również ustalenia stanu jej zaawansowania. Przepisy nie przewidują wyjątku w kwestii przedstawienia zaświadczenia lekarskiego - obowiązek ten dotyczy zarówno pracownicy w początkowym okresie ciąży, jak i w czasie, gdy ciąża jest widoczna.

Przedłużenie umowy a limity umów

Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech (art. 25¹ § 1 k.p.). Ponadto, jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony jest dłuższy niż okres 33 miesięcy lub jeżeli liczba zawartych umów jest większa niż trzy - wówczas uważa się, że pracownik, odpowiednio od dnia następującego po upływie okresu 33 miesięcy lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony, jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 25¹ § 3 k.p.).

Powyższe regulacje do niedawna budziły wątpliwości w zakresie ich relacji z przepisem przedłużającym umowę terminową pracownicy w ciąży do dnia porodu. Pojawiało się pytanie - co w przypadku gdy ciężarna pracownica ma planowany poród przypadający po 33 miesiącach trwania zatrudnienia na podstawie umów na czas określony - czy w takim przypadku umowa terminowa w związku z jej przedłużeniem ulegnie przekształceniu w umowę na czas nieokreślony?

Powyższe wątpliwości ostatecznie rozwiązała nowelizacja Kodeksu pracy obowiązująca od 1 czerwca 2017 r. Wprowadziła ona do Kodeksu pracy jednoznacznie brzmiący przepis (art. 25¹ § 4¹ k.p.) z którego wynika, że art. 25¹ § 1 i 3 k.p. nie mają zastosowania w przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu zgodnie z art. 177 § 3 k.p. Oznacza to, że w przypadku, gdy w związku z przedłużeniem umowy na czas określony do dnia porodu nastąpi przekroczenie limitu 33 miesięcy terminowego zatrudnienia na podstawie tego rodzaju umowy lub pracodawca zawrze więcej niż 3 takie umowy, to przekształcenie umowy terminowej w umowę na czas nieokreślony nie będzie miało miejsca.

Obowiązek wydania świadectwa pracy

W przypadku gdy umowa na czas określony uległa przedłużeniu, ostatnim dniem zatrudnienia jest dzień porodu. Pracodawca ma wówczas obowiązek sporządzenia i wydania świadectwa pracy. W jego treści nie ma potrzeby wykazywać, że umowa terminowa, która zgodnie z pierwotnymi założeniami miała rozwiązać się wcześniej, uległa rozwiązaniu w terminie późniejszym w związku z jej przedłużeniem. Jako podstawę prawną ustania umowy wskazuje się art. 30 § 1 pkt 4 w związku z art. 177 § 3 k.p.

Pracownice tymczasowe

Od 1 czerwca 2017 r. wprowadzone zostały zmiany w zakresie zasad zatrudniania pracowników tymczasowych. Uchylony został przepis, według którego do umowy o pracę zawartej z pracownicą tymczasową nie stosuje się przedłużania umowy terminowej do dnia porodu. Zatem od 1 czerwca 2017 r. przedłużenie umowy do dnia porodu dotyczy również pracownicy tymczasowej mającej łączny co najmniej 2-miesięczny okres skierowania do wykonywania pracy tymczasowej przez daną agencję pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę. Ten co najmniej 2-miesięczny okres powinien obejmować:

• okres lub okresy skierowania do wykonywania pracy tymczasowej przypadające w okresie obejmującym 36 kolejnych miesięcy, poprzedzającym zawarcie umowy o pracę, która miałaby być przedłużona do dnia porodu, lub
• okres przypadający od dnia zawarcia umowy o pracę z agencją pracy tymczasowej do dnia, w którym pracownica tymczasowa osiągnęła łączny, co najmniej 2-miesięczny okres skierowania do wykonywania pracy tymczasowej.

Agencja pracy tymczasowej zawarła 1 czerwca 2017 r. umowę o pracę z pracownicą na okres 3 miesięcy. Zatrudniona osoba nie świadczyła wcześniej pracy tymczasowej. W treści umowy wskazano okres wykonywania pracy na rzecz pracodawcy użytkownika od 1 czerwca 2017 r. do 31 sierpnia 2017 r. Załóżmy, że 7 sierpnia 2017 r. pracownica przedstawiła zaświadczenie lekarskie, z którego wynika, że jest w 10 tygodniu ciąży. W związku z faktem, że pracownica tymczasowa 1 sierpnia 2017 r. osiągnęła łączny okres skierowania do wykonywania pracy tymczasowej wynoszący 2 miesiące, umowa ulegnie przedłużeniu do dnia porodu (przed 31 sierpnia, który jest ustalony jako ostatni dzień umowy, upłynie trzeci miesiąc ciąży).

Przy ustalaniu łącznego co najmniej 2-miesięcznego okresu skierowania do wykonywania pracy tymczasowej uwzględnia się okres takiego skierowania przypadający od 1 czerwca 2017 r.

Podstawa prawna:

- art. 25¹, art. 177 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U z 2016 r. poz. 1666; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 962),

- art. 13 ust. 3 i 3a ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 360; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 962),

- art. 10 ustawy z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 2017 r. poz. 962),

- załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (Dz.U. z 2017 r. poz. 796).