4242 zł odszkodowania za mobbing w pracy. To nie wszystko: pokrzywdzonemu pracownikowi może przysługiwać też zadośćuczynienie

• Co to jest mobbing
• Odszkodowanie za mobbing
• Zadośćuczynienie za rozstrój zdrowia wywołany przez mobbing
• Rozwiązanie umowy o pracę wskutek mobbingu

Mobbing stał się terminem ustawowym, którym posługuje się Kodeks pracy na mocy nowelizacji tego aktu normatywnego przyjętej w listopadzie 2003 r. Nowelizacja ta weszła w życie 1 stycznia 2004 r. Przepisy Kodeksu pracy nakładają na pracodawcę obowiązek przeciwdziała mobbingowi.

Co to jest mobbing

Mobbing to słowo pochodzące od angielskiego czasownika to mob (nagabywać, napadać, zaczepiać). Co ciekawe, w stosunku do pojęcia, które po polsku określamy jako mobbing, w strefie języka angielskiego zwykle używa się nazwy bullying (dosł. zastraszanie). 

Na gruncie polskiego prawa pracy ustawową definicję pojęcia mobbing określają przepisy Kodeksu pracy, które weszły w życie na początku 2004 r. 

Zgodnie z kodeksową definicją mobbing to działania lub zachowania, które dotyczą pracownika lub są skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na nękaniu lub zastraszaniu pracownika. Takie działania i zachowania muszą przy tym – żeby można było uznać je za mobbing – charakter uporczywy, a zarazem długotrwały. 

Warto zwrócić uwagę, że Kodeks pracy nie wskazuje podmiotu działań lub zachowań, które mogą stanowić mobbing. Oznacza to, że – to częstszy przypadek – mobbing może polegać na działaniach lub zachowaniach pracodawcy (działającego bezpośrednio lub poprzez swoich przedstawicieli – przełożonych pracownika), ale także – być może rzadziej – mobbing może zaistnieć pomiędzy samymi pracownikami. Przepisy zawsze jednak obciążają pracodawcę odpowiedzialnością za wystąpienie mobbingu w jego przedsiębiorstwie.

Uporczywe i długotrwałe nękanie lub zastraszanie pracownika nie wyczerpują definicji mobbingu. Istotnym jej elementem jest skutek, jaki wywiera na pracownika takie nękanie lub zastraszania. Żeby takie działania lub zachowania zostały uznane za mobbing muszą wywoływać u pracownika zaniżoną ocenę przydatności zawodowej. Dodatkową muszą powodować poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. W przypadku, gdy działania lub zachowanie dotyczące lub skierowane przeciwko pracownikowi nie przyniosły skutku w postaci poniżenia, ośmieszenia, izolowania bądź eliminacji z zespołu, do uznania tych działań lub zachowań za mobbing wystarczy, że taki był ich cel.

Odszkodowanie za mobbing

Wystąpienie mobbingu powoduje, że pracodawca ponosi wobec pracownika odpowiedzialność odszkodowawczą. Odszkodowanie należy się każdemu pracownikowi, który doznał mobbingu. Przysługuje ono również pracownikowi, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę (patrz niżej). 

Przepisy Kodeksu pracy stanowią, że odszkodowanie za mobbing przysługuje w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Wynosi ono od 1 stycznia 2024 r. 4242 zł, a od 1 lipca 2024 r. wzrośnie do 4300 zł. 

Zadośćuczynienie za rozstrój zdrowia wywołany przez mobbing

Szersze uprawnienia przepisy przyznają pracownikowi, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia. 
W takiej sytuacji pracownikowi należy się nie tylko odszkodowanie, ale również może może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. 

Przepisy nie określają minimalnej wysokości zadośćuczynienia w takim przypadku.

Rozwiązanie umowy o pracę wskutek mobbingu

Pracownik może również wskutek mobbingu rozwiązać umowę o pracę – zarówno za wypowiedzeniem, jak i bez wypowiedzenia. 

Jeśli pracownik rozwiąże umowę za wypowiedzeniem, przysługuje mu odszkodowanie, o którym mowa powyżej. Pracownik może jednak w razie wystąpienia mobbingu rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia; takie uprawnienie przysługuje mu wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Jednym z takich obowiązków jest, jak stanowią przepisy Kodeksu pracy – przeciwdziałanie mobbingowi. W takim przypadku pracownikowi przysługuje również odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli pracownik pracował na podstawie umowy na czas określony, przysługuje mu odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa o pracę miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

W obu przypadkach oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno zawierać wskazanie działań lub zachowań stanowiących mobbing jako przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy.