Czy pracodawca ma prawo przyznać pracownikom premie za niepalenie tytoniu

RADA

Pracodawca ma prawo przyznać pracownikom premie za niepalenie tytoniu w miejscu pracy lub za „niechorowanie”. Jest to zgodne z prawem.

UZASADNIENIE

Uprawnienia płacowe pracownika są powszechnie kształtowane obowiązującymi przepisami prawa pracy, postanowieniami ponadzakładowych lub zakładowych układów zbiorowych, regulaminów wynagradzania oraz umów o pracę.

Pracownikowi w związku z łączącą go z pracodawcą umową o pracę przysługuje przede wszystkim wynagrodzenie uzależnione od wykonanej przez niego pracy, czyli tzw. wynagrodzenie podstawowe. Co do zasady, takie wynagrodzenie jest przyznawane w formie wynagrodzenia zasadniczego określonego stawką miesięczną lub godzinową (którego wysokość zależy od liczby godzin przepracowanych w miesiącu).

System czasowy nie jest jedynym dopuszczalnym systemem wynagradzania. Zamiast niego możliwe jest określenie wynagrodzenia w systemie prowizyjnym, który uzależnia wysokość wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w danym okresie od efektów jego pracy, np. od obrotu.

PRZYKŁAD

Pracownik jest przedstawicielem handlowym przedsiębiorstwa. Do jego obowiązków należy podpisywanie umów kredytowych z klientami przedsiębiorstwa. Pracodawca określił w umowie o pracę tego pracownika wynagrodzenie w wysokości 3% wartości podpisanych w danym miesiącu kalendarzowym umów kredytowych z klientami, czyli ustalił tzw. wynagrodzenie prowizyjne.

Możliwie jest również wynagradzanie pracownika w systemie akordowym, który kształtuje wysokość wynagrodzenia w zależności od ilości wykonanej w danym czasie pracy.

PRZYKŁAD

Pracownik jest zatrudniony przy wprowadzaniu danych do komputera. Na tym stanowisku pracodawca określił w umowie o pracę wynagrodzenie w wysokości 5 zł za jedną wprowadzoną do systemu informatycznego umowę, czyli tzw. wynagrodzenie akordowe.

Składniki wynagrodzenia, określane jako podstawowe, zawsze są związane z faktem wykonywania przez pracownika pracy. Pracodawca może jednak obok podstawowego wynagrodzenia przyznać pracownikowi również prawo do innych dodatkowych składników wynagrodzenia, takich jak np. premie, określając zasady ich przyznawania. Warunki nabycia przez pracownika prawa do takich składników mogą być ukształtowane przez pracodawcę w sposób dowolny. Nie mogą jednak naruszać powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy.

Nie ma prawnych przeciwwskazań, aby pracodawca w ramach dodatkowych premii wprowadził świadczenia pieniężne, do których prawo przysługuje jedynie pracownikom, którzy nie palą w miejscu pracy papierosów. Takie wyróżnienie jest tym bardziej uzasadnione, że pracownicy palący papierosy w miejscu pracy poświęcają zdecydowanie mniej czasu na pracę niż pracownicy, którzy tego nie robią. Dodatkowa premia jest w tym przypadku uzasadniona i nie narusza żadnych zasad związanych z przyznawaniem i wypłacaniem wynagrodzenia za pracę. Ponadto przyznanie premii pracownikowi i przez to zachęcanie innych pracowników do niepalenia wpływa pozytywnie na ich zdrowie.

To samo dotyczy premii za niechorowanie. Nie ma przeciwwskazań, aby pracodawca wprowadził dodatkowy składnik wynagrodzenia przyznawany pracownikom, którzy nie korzystają ze zwolnień lekarskich, albo składnik, którego wysokość maleje wraz z korzystaniem przez pracownika z takich zwolnień. Pracodawca ma dużo większy pożytek z pracowników, którzy wykonują pracę nie chorując, niż z tych, którzy systematycznie korzystają ze zwolnień lekarskich.

WAŻNE!

Warunki nabycia przez pracownika prawa do dodatkowych składników wynagrodzenia mogą być ukształtowane przez pracodawcę w sposób dowolny, ale nie mogą naruszać powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy.

Premia za niepalenie mobilizuje pracowników do porzucenia nałogu tytoniowego w pracy. Natomiast premia za niechorowanie wynagradza pracowników za przepracowanie pełnego czasu pracy bez nieobecności w pracy.

Podstawa prawna:

• art. 18^3a § 1, art. 29 § 1 pkt 3 Kodeksu pracy.

Monika Wacikowska

specjalista w zakresie prawa pracy, były pracownik Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy