Immunitet odprawy emerytalnej lub rentowej

Pracownicy odchodzący na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy mają prawo do otrzymania odprawy pieniężnej w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia za pracę (art. 92¹ k.p.).

WaŻne!

Pracownik, który raz otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa (art. 92¹§ 2 k.p.).

Zgodnie z art. 84 k.p. pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Zakaz ten ma charakter bezwarunkowy i nie może być uchylony porozumieniem stron stosunku pracy. Bezwzględnie obowiązująca norma zawarta w art. 84 k.p. dotyczy każdego pracownika bez względu na podstawę nawiązania stosunku pracy (czyli niezależnie od tego, czy jest on zatrudniony na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru czy spółdzielczej umowy o pracę). Nie obejmuje ona natomiast osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenia, o dzieło czy kontraktu menedżerskiego).

Przepis art. 84 k.p. stanowi wprawdzie wprost tylko o wynagrodzeniu, lecz w orzecznictwie sądowym jest on rozumiany bardzo szeroko i obejmuje także i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy. Tak wynika m.in. z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 17 lutego 2005 r. (II PK 235/04, OSNP 2005/18/286), gdzie wskazano, że „jakkolwiek odprawy nie zostały zakwalifikowane normatywnie jako wypłaty wynagrodzeniowe, lecz jako , zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie Sądu Najwyższego akceptowany jest pogląd, że podlegają one ochronie na równi z wynagrodzeniem za pracę”. Podobnie wypowiadał się Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 29 sierpnia 1994 r. (III APr 44/94, OSA 1994/10/79), stwierdzając, że takie świadczenia jak odprawa emerytalna i rentowa nie są wyłączone spod działania przepisów o ochronie wynagrodzenia. Oznacza to, że do odprawy emerytalnej lub rentowej znajduje w pełni zastosowanie zakaz zawarty w art. 84 k.p.

Przykład

Alicja W. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie X. na podstawie umowy o pracę. Strony rozwiązały umowę o pracę za porozumieniem stron w związku z przejściem Alicji W. na emeryturę. Ponieważ Przedsiębiorstwo X. znajdowało się w trudnej sytuacji ekonomicznej, strony zapisały w porozumieniu o rozwiązaniu umowy o pracę, że Alicja W. zrzeka się odprawy emerytalnej, natomiast w zamian za to Przedsiębiorstwo X. wyda jej natychmiast świadectwo pracy i pomoże w skompletowaniu dokumentów do wniosku o emeryturę. Alicja W. po kilku tygodniach od rozwiązania umowy o pracę zażądała jednak wypłaty należnej jej odprawy emerytalnej. Gdy Przedsiębiorstwo X. odmówiło, wystąpiła z pozwem do sądu pracy, dochodząc zasądzenia tej odprawy. Wskazywała, że zapisy zawarte w porozumieniu stron są sprzeczne z prawem pracy. Sąd uwzględnił jej żądania, gdyż oświadczenie o zrzeczeniu się odprawy jako sprzeczne z art. 84 k.p. było nieważne.