Jakie nowe dokumenty muszą składać ubiegający się o świadczenia rodzinne

Od 1 stycznia 2013 r. zmienione zostały zasady przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka, tzw. becikowego oraz wprowadzone zostało nowe świadczenie – specjalny zasiłek opiekuńczy. W związku z tym również od 4 stycznia 2013 r. wprowadzone zostały nowe wzory:

• wniosku o ustalenie prawa do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka oraz
• wniosku o ustalenie prawa do nowego świadczenia opiekuńczego – specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Osoby, które od 1 stycznia 2013 r. ubiegają się o tzw. becikowe i o specjalny zasiłek opiekuńczy, są zobowiązane do złożenia oświadczeń lub zaświadczeń (np. z zakładu pracy, urzędu skarbowego) dokumentujących ich dochody (art. 1 ustawy z 12 października 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych, art. 1 ustawy z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw). O tym, jakie dokumenty dana osoba jest zobowiązana dołączyć do wniosku, decyduje jej indywidualna sytuacja rodzinna i dochodowa.

W przypadku jednak, gdy okoliczności sprawy mające wpływ na prawo do świadczeń (specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego oraz „becikowego”) wymagają potwierdzenia innym dokumentem niż wymienione w rozporządzeniu MPiPS z 3 stycznia 2013 r., podmiot realizujący świadczenia rodzinne może domagać się takiego innego dokumentu.

Zmiany w „becikowym”

Wprowadzony został sformalizowany wzór wniosku o jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka. A zatem osoby ubiegające się o jednorazową zapomogę na dzieci urodzone po 31 grudnia 2012 r. będą musiały złożyć wniosek o to świadczenie według wzoru określonego w załączniku nr 15 do rozporządzenia MPiPS z 3 stycznia 2013 r., a nie tak jak dotychczas na dowolnym wzorze wniosku.

WAŻNE!

Osoby ubiegające się o „becikowe” na dzieci urodzone po 31 grudnia 2012 r. będą musiały złożyć wniosek o to świadczenie według nowego wzoru.

Od 1 stycznia 2013 r. osoby ubiegające się o „becikowe” (na dzieci urodzone po 31 grudnia 2012 r.) są zobowiązane do złożenia oświadczeń lub zaświadczeń dokumentujących ich dochody (w związku z wprowadzeniem kryterium dochodowego w wysokości 1922 zł netto na osobę w rodzinie). Wysokość dochodu na potrzeby ustalenia prawa do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka będzie ustalana na podstawie zasad określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych (analogicznie jak do zasiłku rodzinnego). A zatem będzie brany pod uwagę dochód z roku poprzedzającego okres zasiłkowy, na który osoba ubiega się o to świadczenie.

Dokumenty potwierdzające wysokość dochodu rodziny to:

• zaświadczenie wydane przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego lub oświadczenie o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, uzyskanym w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy,
• oświadczenia członków rodziny o wysokości uzyskanego dochodu w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, jeżeli członkowie rodziny rozliczają się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
• oświadczenia członków rodziny o wysokości uzyskanego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy innego dochodu niepodlegającego opodatkowaniu (np. dochód z gospodarstwa rolnego, alimenty na rzecz dzieci, stypendia),
• zaświadczenie lub oświadczenie o wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne,
• oświadczenie lub zaświadczenie właściwego organu gminy o wielkości gospodarstwa rolnego wyrażonej w hektarach przeliczeniowych ogólnej powierzchni w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy albo nakaz płatniczy za ten rok,
• przekazy lub przelewy pieniężne dokumentujące wysokość alimentów, jeżeli członkowie rodziny są zobowiązani wyrokiem sądu lub ugodą sądową do ich płacenia na rzecz osoby spoza rodziny,
• dokument określający datę utraty dochodu oraz miesięczną wysokość utraconego dochodu,
• dokument określający wysokość dochodu uzyskanego przez członka rodziny oraz liczbę miesięcy, w których dochód był osiągany – w przypadku uzyskania dochodu w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy,
• kopia odpisu wyroku sądu zasądzającego alimenty na rzecz osób w rodzinie lub kopia odpisu protokołu posiedzenia zawierającego treść ugody sądowej, przekazy lub przelewy pieniężne dokumentujące faktyczną wysokość otrzymanych alimentów, w przypadku uzyskania alimentów niższych niż zasądzone w wyroku lub ugodzie sądowej, oraz zaświadczenie komornika o całkowitej lub częściowej bezskuteczności egzekucji alimentów, a także o wysokości wyegzekwowanych alimentów.

Oprócz dokumentów stwierdzających wysokość dochodów członków rodziny, do wniosku o „becikowe” (tak jak dotychczas) należy dołączyć:

• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka oraz
• zaświadczenie o pozostawaniu kobiety pod opieką medyczną od 10. tygodnia ciąży do porodu (wymóg ten nie dotyczy opiekuna prawnego dziecka, opiekuna faktycznego dziecka, tj. osoby, która faktycznie opiekuje się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka, a także osoby, która przysposobiła dziecko).

W przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko do wniosku należy dołączyć odpis prawomocnego orzeczenia sądu orzekającego rozwód lub separację albo odpis zupełny lub skrócony aktu zgonu małżonka lub rodzica dziecka.

Zmiany w świadczeniu pielęgnacyjnym

Od 1 stycznia 2013 r. świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobom uprawnionym, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:

• nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
• w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

Od nowego roku osoby, które będą się ubiegać o świadczenie pielęgnacyjne na dziecko, którego niepełnosprawność powstała między 18. a 25. rokiem życia (w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej), będą zobowiązane udokumentować fakt, że niepełnosprawność dziecka powstała w trakcie nauki.

WAŻNE!

Osoby ubiegające się o świadczenie pielęgnacyjne na dziecko, którego niepełnosprawność powstała w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, są zobowiązane udokumentować ten fakt.

Na potwierdzenie nauki w szkole lub w szkole wyższej osoba składająca wniosek o świadczenie może dołączyć np.:

• oświadczenie,
• zaświadczenie ze szkoły lub szkoły wyższej,
• dyplom ukończenia szkoły wyższej lub
• świadectwo ukończenia szkoły.

Rozporządzenie nie wprowadza regulacji w tym zakresie, a zatem osoba będzie mogła przedstawić dowolny dokument, potwierdzający naukę w szkole lub w szkole wyższej.

WAŻNE!

Osoba ubiegająca się o świadczenie będzie mogła przedstawić dowolny dokument, potwierdzający fakt nauki w szkole lub w szkole wyższej.

Ponadto, jak dotychczas, do wniosku o świadczenie pielęgnacyjne należy dołączyć:

• orzeczenie o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• zaświadczenie placówki zapewniającej całodobową opiekę, w przypadku umieszczenia w niej dziecka, o liczbie dni w tygodniu, w których korzysta w niej z całodobowej opieki, albo oświadczenie o niekorzystaniu przez więcej niż 5 dni w tygodniu z całodobowej opieki nad dzieckiem umieszczonym w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym.

Osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne będzie musiała wykazać fakt niepodejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku koniecznością opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Na tę okoliczność strona może złożyć stosowne oświadczenie lub zaświadczenie. Jednocześnie o tym, jakie dokumenty strona jest zobowiązana dołączyć do wniosku, decyduje indywidualna sytuacja rodzinna wnioskodawcy.

PRZYKŁAD

O świadczenie pielęgnacyjne ubiega się babka z tytułu sprawowania opieki nad wnukiem. Do wniosku będzie zobowiązana dołączyć oświadczenia lub zaświadczenia potwierdzające, że:

• rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją (odpis zupełny lub skrócony aktów zgonu rodziców), zostali pozbawieni praw rodzicielskich (odpis prawomocnego wyroku sądu o odebraniu władzy rodzicielskiej), są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności),
• nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz
• nie ma opiekuna faktycznego dziecka wymagającego opieki ani osoby będącej rodziną zastępczą spokrewnioną dla dziecka wymagającego opieki lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Specjalny zasiłek opiekuńczy

W związku z wprowadzeniem do ustawy o świadczeniach rodzinnych nowego świadczenia – specjalnego zasiłku opiekuńczego, określony został wzór wniosku o uzyskanie specjalnego zasiłku opiekuńczego (załącznik nr 17 do rozporządzenia MPiPS z 3 stycznia 2013 r.). Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, gdy łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekroczy obowiązującego kryterium dochodowego wynoszącego 623 zł netto.

WAŻNE!

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekroczy kryterium dochodowego wynoszącego 623 zł netto.

Specjalny zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem przyznawanym na podstawie progu dochodowego. Oznacza to, że osoba ubiegająca się o to świadczenie ma obowiązek udokumentowania sytuacji dochodowej dwóch rodzin, tj.

• rodziny osoby wymagającej opieki oraz
• rodziny osoby sprawującej opiekę.

Katalog podstawowych dokumentów dochodowych jest taki sam, jak w przypadku zasiłku rodzinnego oraz jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka.

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny.

Osoba ubiegająca się o to świadczenie będzie zobowiązana dołączyć do wniosku dokument potwierdzający faktyczną rezygnację z pracy, czyli np.:

• świadectwo pracy,
• dokument potwierdzający zawieszenie lub wyrejestrowanie pozarolniczej działalności gospodarczej (w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą).

Ponadto, analogicznie jak przy ubieganiu się o świadczenie pielęgnacyjne, osoba powinna dołączyć następujące dokumenty:

• orzeczenie o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• zaświadczenie placówki zapewniającej całodobową opiekę, w przypadku umieszczenia w niej dziecka, o liczbie dni w tygodniu, w których korzysta w niej z całodobowej opieki, albo oświadczenie o niekorzystaniu przez więcej niż 5 dni w tygodniu z całodobowej opieki nad dzieckiem umieszczonym w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym.

Podstawa prawna:

• art. 1, art. 2 ust. 1 ustawy z 12 października 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1255),
• ustawa z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 1548),
• uchylone rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 27 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 298, poz. 1769),
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 3 stycznia 2013 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. z 2013 r. poz. 3).