Renta socjalna 2023

• Gdzie jest uregulowana renta socjalna?
• Co to jest renta socjalna?
• Czym jest niezdolność do pracy?
• Kto ustala niezdolność do pracy?
• Czy od decyzji lekarza w sprawie renty socjalnej można się odwołać?
• Co trzeba zrobić żeby dostać rentę socjalną? 
• Komu przysługuje prawo do renty socjalnej? 
• Osoby uprawnione do renty socjalnej
• Ile wynosi renta socjalna w 2023 roku?

Gdzie jest uregulowana renta socjalna?

Zagadnienie renty socjalnej zostało uregulowane w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 240, dalej: ustawa). To właśnie w ustawie wskazane są przesłanki, tryb i szczegółowe zasady przyznawania oraz wypłaty renty socjalnej.

Co to jest renta socjalna?

Renta socjalna jest świadczeniem pieniężnym przyznawanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS), w sytuacji całkowitej niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu.

Renta socjalna może mieć charakter:

• renty socjalnej stałej - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;
• renty socjalnej okresowej - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa, wówczas przysługuje przez okres wskazany w decyzji jednostki organizacyjnej ZUS.

Czym jest niezdolność do pracy?

Niezdolną do pracy jest osoba, która:

• całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i
• nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Kto ustala niezdolność do pracy?

Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik ZUS. Ustalając całkowitą niezdolność do pracy, lekarz orzecznik, za zgodą osoby ubiegającej się o rentę socjalną lub jej przedstawiciela ustawowego, zgłoszoną nie później niż w trakcie badania tej osoby, ustala niezdolność tej osoby do samodzielnej egzystencji.

Czy od decyzji lekarza w sprawie renty socjalnej można się odwołać?

Tak, ZUS ma obowiązek wydać decyzję o przyznaniu lub odmówieniu prawa do renty socjalnej w ciągu 30 dni od daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności, która miałaby wpływ na przyznanie tego świadczenia. Jeżeli osoba starająca się o rentę socjalną nie zgadza się z orzeczeniem lekarza orzecznika może złożyć sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS. Termin na złożenie sprzeciwu to 14 dni kalendarzowych od dnia, w którym otrzyma się orzeczenie.

Jeżeli ZUS ponownie odmówi prawa do renty socjalnej, można odwołać się od takiej decyzji do Sądu Okręgowego — Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Termin to miesiąc od dnia otrzymania decyzji.

Co trzeba zrobić żeby dostać rentę socjalną? 

ZUS będzie mógł ustalić prawo do renty socjalnej, jeżeli zostanie złożony:

• wniosek o rentę socjalną, 
• zaświadczenie ze szkoły lub uczelni, które potwierdzi okres nauki;
• zaświadczenie o stanie zdrowia (zaświadczenie OL-9)  wypełnione przez lekarza, pod którego opieką znajduje się osoba starająca się o rentę. Lekarz powinien to zaświadczenie wystawić nie wcześniej niż miesiąc przed datą złożenia wniosku o ustalenie prawa do renty;
• inna dokumentacja medyczna, która może potwierdzić stan zdrowia (np. wyniki badań albo karty z leczenia szpitalnego);
• dokumenty przygotowane przez pracodawcę (jeżeli ma miejsce zatrudnienie);
• oświadczenie czy jest się właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości rolnej, która przekracza 5 hektarów.

Komu przysługuje prawo do renty socjalnej? 

Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1. przed ukończeniem 18. roku życia;
2. w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;
3. w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osoby uprawnione do renty socjalnej

• osobom posiadającym obywatelstwo polskie zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• cudzoziemcom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt czasowy (w zw. ze szczególnymi okolicznościami zastrzeżonymi ustawowo) lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy albo ochrony uzupełniającej;
• cudzoziemcom posiadającym kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy” (z pewnymi zastrzeżeniami);
• mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ile wynosi renta socjalna w 2023 roku?

Od 1 marca 2023 r. wysokość renty socjalnej wynosi 1588,44 zł brutto. Wysokość świadczenia netto wynosi: 1445 zł. Tak więc, renta socjalna jest równa kwocie najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

O czym należy informować ZUS jeżeli pobiera się rentę socjalną?

Jeżeli pobiera się rentę socjalną należy niezwłocznie powiadomić ZUS o:

• podjęciu zatrudnienia,
• wysokości osiąganego przychodu (również o każdej jego zmianie),
• zmianie danych (np. miejsca zamieszkania, nazwiska, numeru rachunku bankowego) – na wniosku EZP,
• tym, że jest się w areszcie albo zakładzie karnym;
• tym, że zostało się właścicielem gospodarstwa rolnego.