Zaświadczenie o wysokości osiągniętych przez pracownika dochodów

Pracownik nie ma obowiązku udzielania informacji o wysokości osiągniętego dochodu u poprzedniego pracodawcy, a jeżeli obecny stosunek pracy jest jego jedynym tytułem do ubezpieczeń, nie ma także obowiązku składania oświadczenia o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek. Pracodawca w żadnym przypadku nie może żądać informacji o osiągniętym przychodzie od poprzedniego pracodawcy swojego pracownika.

Pracodawca powinien zaprzestać obliczać i przekazywać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po przekroczeniu przez ubezpieczonego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek (art. 19 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Kwota ta jest ustalana corocznie przez ministra pracy i polityki społecznej i jest równa 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej. W 2011 r. roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych wynosi 100 770 zł. Przekroczenie tej kwoty powoduje, że pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie netto w wyższej wysokości, pomniejszone jedynie o zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składki chorobową i zdrowotną (pracodawca będzie musiał oprócz tego sfinansować składkę wypadkową oraz składki na FP i FGŚP). Gdy pracownik w danym roku kalendarzowym posiada tylko jedno źródło dochodów, od którego są odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, jego pracodawca może ustalić datę przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek na podstawie własnej dokumentacji płacowej. Jeżeli natomiast do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik, to obowiązek zawiadomienia wszystkich płatników o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek spoczywa na ubezpieczonym. W związku z tym pracownik powinien złożyć każdemu płatnikowi pisemne oświadczenie i to on będzie odpowiadał za skutki błędnego zawiadomienia (a więc także braku zawiadomienia) powodującego nieopłacenie należnych składek.

Obowiązek składania oświadczenia dotyczy jednak tylko sytuacji, gdy pracownik osiąga przychody jednocześnie u dwóch lub więcej płatników składek. Nowy pracodawca nie może więc żądać takiego oświadczenia w sytuacji, gdy pracownik po zmianie pracodawcy jest zatrudniony tylko u niego i nie osiąga przychodów z dodatkowych źródeł. Kiedy pracodawca nie może uzyskać od pracownika takich informacji, może zwrócić się w tej sprawie do ZUS.

Na podstawie § 6 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe płatnik zaprzestaje opłacania składek z powodu osiągnięcia przez ubezpieczonego w danym roku kalendarzowym kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składki na podstawie:

• własnej dokumentacji płacowej albo
• informacji uzyskanej z ZUS, że kwota ograniczenia została osiągnięta.

ZUS wysyła płatnikowi taką informację albo z własnej inicjatywy (jeżeli w wyniku sprawdzenia wysokości rocznej podstawy wymiaru składek stwierdzi opłacenie składek od nadwyżki ponad kwotę przekroczenia), albo na wniosek płatnika składek.

Wniosek do ZUS w tej sprawie można złożyć bez konieczności udawania się do jednostki terenowej ZUS lub za pośrednictwem poczty. Składa się go na stronie Elektronicznego Urzędu Podawczego ZUS http://eup.zus.com.pl – wniosek o ustalenie przekroczenia rocznej granicy podstawy wymiaru składek (EPW).

WAŻNE!

W celu sprawdzenia, czy pracownik przekroczył roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, pracodawca powinien wystąpić do ZUS o udzielenie takiej informacji.

Jeżeli pracownik posiada tylko jeden tytuł do ubezpieczeń społecznych, pracodawca nie może żądać od niego informacji o fakcie przekroczenia przez niego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych. Bez względu na liczbę posiadanych tytułów do ubezpieczeń pracownik nie musi także informować o wysokości osiągniętego dotychczas przychodu. Obowiązek ujawnienia takich informacji nie wynika też z przepisów prawa pracy (art. 221 Kodeksu pracy). Odmowa pracownika nie może być podstawą do nałożenia na niego jakichkolwiek sankcji dyscyplinarno-porządkowych. Pracodawca nie ma prawa zwracać się w tej sprawie również do poprzedniego pracodawcy zatrudnionej osoby. Udzielenie przez były zakład pracy takich informacji o pracowniku stanowi naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych i może skutkować nie tylko odpowiedzialnością karną, ale także cywilną odszkodowawczą.

Podstawa prawna:

• art. 22¹ Kodeksu pracy,
• art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15 grudnia 2010 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2011 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (M.P. Nr 99, poz. 1173),
• § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Orzecznictwo uzupełniające:

• Dane o stanie majątku podlegają ochronie na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r., Nr 101, poz. 926). Ustawa ta nie zawiera odrębnych regulacji dotyczących odpowiedzialności cywilnej w razie ujawnienia danych osobowych w sposób sprzeczny z ustawą i dlatego należy się odwołać do przepisu art. 415 k.c., który wyraża ogólną regułę odpowiedzialności deliktowej. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 14 listopada 2003 r.; I ACa 1062/03; OSA 2005/2/6)