Kiedy przechodząc na emeryturę trzeba rozwiązać umowę o pracę

Warunkiem przyznania prawa do niektórych rodzajów emerytur jest również rozwiązanie stosunku pracy. Gdy prawo do emerytury jest uzależnione od rozwiązania stosunku pracy, ZUS przyzna prawo do emerytury nie wcześniej niż od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy. Jeżeli warunkiem przyznania prawa do emerytury jest rozwiązanie stosunku pracy, to w przypadku nierozwiązania stosunku pracy ZUS wyda decyzję odmawiającą prawa do emerytury.

Jeżeli pracownik jest zatrudniony u dwóch (lub więcej) pracodawców, ZUS przyzna prawo do emerytury od dnia przypadającego po dniu rozwiązania ostatniego stosunku pracy.

WAŻNE!

W przypadku zatrudnienia u więcej niż jednego pracodawcy pracownik uzyska prawo do emerytury po rozwiązaniu wszystkich stosunków pracy.

Wcześniejsza emerytura z art. 184 ustawy emerytalnej

Prawo do wcześniejszej emerytury mają wyłącznie osoby ubezpieczone urodzone po 31 grudnia 1948 r., które warunki dotyczące ogólnego stażu pracy i pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze spełniły do 31 grudnia 1998 r. (art. 184 ustawy emerytalnej).

Prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej ZUS przyzna nie wcześniej niż od dnia ukończenia wymaganego wieku (w tym przypadku jest on niższy niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) oraz od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy.

WAŻNE!

Warunkiem przyznania prawa do wcześniejszej emerytury z art. 184 ustawy emerytalnej jest rozwiązanie stosunku pracy; nie ma znaczenia podstawa prawna rozwiązania tego stosunku — wypowiedzenie, porozumienie stron itp.

Wcześniejsza emerytura dla pracowników urzędów państwowych

Wcześniejszą emeryturę dla pracowników urzędów państwowych mogą uzyskać już tylko mężczyźni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. Kobiety, które urodziły się przed 1 stycznia 1949 r., powszechny wiek emerytalny ukończyły najpóźniej 31 grudnia 2008 r.

Prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje niektórym grupom urzędników państwowych. ZUS przyzna prawo do wcześniejszej emerytury, jeżeli stosunek pracy tych osób został rozwiązany z powodu likwidacji urzędu albo jego reorganizacji, która uniemożliwia dalsze zatrudnienie. Jeżeli urzędnik państwowy był zatrudniony na podstawie mianowania — emerytura przysługuje również wówczas, gdy stosunek pracy ustał z powodu (art. 27 ustawy o urzędnikach państwowych):

• niezawinionej utraty uprawnień wymaganych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, jeżeli urząd nie dysponuje innym stanowiskiem odpowiadającym kwalifikacjom urzędnika albo
• trwałej utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku, stwierdzonej orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia urzędnika na innym stanowisku, odpowiednim do jego stanu zdrowia i kwalifikacji, z wyłączeniem przypadku, gdy odmówił on zatrudnienia na innym zaproponowanym stanowisku.

Wcześniejszą emeryturę na zasadach przewidzianych dla urzędników państwowych mogą uzyskać również osoby zatrudnione w jednym z urzędów wymienionych w ustawie o pracownikach urzędów państwowych, które nie są urzędnikami, pod warunkiem rozwiązania stosunku pracy z powodu likwidacji urzędu albo jego reorganizacji uniemożliwiającej dalsze zatrudnienie albo w razie niezawinionej utraty uprawnień wymaganych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku (jeżeli urząd nie dysponuje innym stanowiskiem odpowiadającym kwalifikacjom posiadanym przez pracownika).

Pracownicy służby cywilnej

Pracownikom służby cywilnej urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. ZUS przyzna prawo do wcześniejszej emerytury, jeżeli ich stosunek pracy został rozwiązany z powodu likwidacji urzędu (art. 98 ustawy o służbie cywilnej).

Kuratorzy sądowi

Prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje kuratorom sądowym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., z którymi stosunek pracy rozwiązano z powodu (art. 25 ustawy o kuratorach sądowych):

• likwidacji sądu albo jego reorganizacji uniemożliwiającej dalsze zatrudnienie albo
• trwałej utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku, jeżeli nie ma możliwości przeniesienia kuratora do innej pracy, odpowiedniej do jego stanu zdrowia i kwalifikacji zawodowych, z wyłączeniem przypadku, gdy kurator odmówił przejścia do takiej pracy.

Pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy

Pracownik Państwowej Inspekcji Pracy urodzony przed 1 stycznia 1949 r. uzyska prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku rozwiązania z nim stosunku pracy z powodu likwidacji jednostki organizacyjnej albo jej reorganizacji uniemożliwiającej dalsze zatrudnienie pracownika. Jeżeli stosunek pracy pracownika PIP nie ustał z powodu likwidacji i reorganizacji, a nadzoruje on lub wykonuje czynności kontrolne, przysługuje mu wcześniejsza emerytura także w przypadku rozwiązania stosunku pracy z powodu (art. 57 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy):

• niezawinionej utraty uprawnień wymaganych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, jeżeli nie ma możliwości zaproponowania pracownikowi podjęcia pracy na innym stanowisku odpowiadającym posiadanym kwalifikacjom albo
• utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku, stwierdzonej orzeczeniem lekarza orzecznika (lub komisji lekarskiej) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia pracownika na innym stanowisku, odpowiednim do jego stanu zdrowia i kwalifikacji zawodowych, z wyłączeniem przypadku, gdy pracownik odmówi zatrudnienia na zaproponowanym stanowisku.

---

Emerytura nauczycielska i nauczycielskie świadczenia kompensacyjne

Nauczycielska emerytura z Karty Nauczyciela, a także nauczycielskie świadczenie kompensacyjne przysługuje pod warunkiem rozwiązania — na wniosek nauczyciela — stosunku pracy nauczycielskiej (art. 88 Karty Nauczyciela oraz ustawa o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych).

Warunek rozwiązania stosunku pracy na wniosek nauczyciela jest również spełniony, gdy stosunek ten ustał z inicjatywy dyrektora szkoły z powodu całkowitej lub częściowej jej likwidacji albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania, które uniemożliwiają dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć.

Prawo do emerytury i świadczenia kompensacyjnego przysługuje również w razie wygaśnięcia stosunku pracy wskutek upływu okresu pozostawania w tzw. stanie nieczynnym (np. z powodu częściowej likwidacji lub zmian organizacyjnych w szkole) lub w razie wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy przed upływem stanu nieczynnego.

Emerytura pomostowa

Prawo do emerytury pomostowej jest uzależnione m.in. od rozwiązania stosunku pracy (art. 4 pkt 7 ustawy o emeryturach pomostowych). Prawo do emerytury pomostowej zostanie przyznane od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy (niezależnie od podstawy prawnej zatrudniania).

WAŻNE!

Jeżeli pracownik jest zatrudniony u dwóch (lub więcej) pracodawców, ZUS przyzna prawo do emerytury pomostowej od dnia przypadającego po dniu rozwiązania ostatniego stosunku pracy.

Podstawa prawna:

• art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, 1227 ze zm.),
• art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. Nr 237, poz. 1656),
• art. 27 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.),
• art. 98 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 227, poz. 1505 ze zm.),
• art. 25 ustawy z 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.),
• art. 57 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589 ze zm.),
• art. 88 Karty Nauczyciela,
• ustawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U. Nr 97, poz. 800).