Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.
Rejestr umów
ShutterStock
REKLAMA
REKLAMA
Uwaga: trwają kontrole ZUS co do umów o dzieło. ZUS ewidencjonuje takie umowy. Dlaczego? Ponieważ ZUS jak i PIP chcą przeciwdziałać zatrudnianiu w formie cywilnoprawnej (zlecenie czy dzieło) w miejsce umów o pracę. Na płatnikach składek ciąży obowiązek zgłaszania do ZUS umów o dzieło zawieranych od 1 stycznia 2021 r. Od momentu zawarcia umowy o dzieło masz 7 dni na poinformowanie o tym fakcie ZUS.
Trwają kontrole ZUS co do umów o dzieło. ZUS ewidencjonuje takie umowy. Dlaczego? Ponieważ ZUS jak i PIP chcą przeciwdziałać zatrudnianiu w formie cywilnoprawnej (zlecenie czy dzieło) w miejsce umów o pracę. Na płatnikach składek ciąży obowiązek zgłaszania do ZUS umów o dzieło zawieranych od 1 stycznia 2021 r. Umowa o dzieło i samo dzieło powinno być wyrazem kreatywności i umiejętności autora, a rezultat, który powstanie w ramach umowy o dzieło powinien mieć byt samoistny, obiektywnie osiągalny i pewny. Wykonawca umowy o dzieło zobowiązuje się nie do samego działania, lecz do uzyskania określonego dzieła jako rezultatu tego działania.Nie powinno być uznane za dzieło coś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy, gdyż wówczas zatraciłoby swój indywidualny charakter dzieła
Pomimo tego, że taki system funkcjonuje już ponad 3 lata - wcale to nie odstrasza do ich zawierania. ZUS podkreśla, że:
REKLAMA
Autopromocja
„Dzięki rejestrowi wreszcie wiemy, ile w Polsce zawarto umów o dzieło, z kim oraz w jakich branżach. To nieocenione informacje dla państwa. Na pewno będą one pomocne do budowania polityki gospodarczej i tej związanej z rynkiem pracy.”. Zdaniem większości ekspertów dane są potrzebne ZUS, ponieważ rozważa czy nie oskładkować całkowicie umów cywilnoprawnych, w tym o dzieło. Niewątpliwie byłby to zysk dla państwa. Ponadto ZUS może dokonywać kontroli i sprawdzać czy dana umowa o dzieło nie powinna być np. umową zlecenia czy o pracę. ZUS może wówczas je przekwalifikować i zażądać zaległych składek.
Liczba formularzy co do umów o dzieło rośnie! Paradoks systemu rejestru umów o dzieło
W pierwszych trzech kwartałach 2022 r. zgłoszono do ZUS około 1,3 mln umów o dzieło, czyli o 6,5% więcej niż w podobnym okresie 2021 r. Z kolei w 2023 r. przekazano do ZUS 1,2 mln formularzy RUD, na których zgłoszono 1,6 mln umów o dzieło. W 2023 r. złożono do ZUS nieco więcej formularzy RUD niż w 2022 r. (o 50,5 tys.).
Kto ma obowiązek informowania ZUS o zawarciu umowy o dzieło?
Obowiązek informacyjny spoczywa na podmiocie, który od 1 stycznia 2021 r. zawarł umowę o dzieło. Kto musi zgłosić umowę:
płatnik składek
osoba fizyczna (bez względu na to, czy osoba ta jest zarejestrowana w ZUS jako płatnik składek czy też nie).
Ważne
Jakich umów o dzieło nie trzeba zgłaszać do ZUS? Kto nie musi informować o umowie o dzieło?
Podmiot, który zawiera umowę o dzieło ale w praktyce nie jest płatnikiem składek (nie zgłasza do ubezpieczeń społecznych co najmniej jednego ubezpieczonego), będzie to np. stowarzyszenie fundacja, spółka prawa handlowego.
Podmiot, czyli pracodawca, który zawiera umowę o dzieło z własnym pracownikiem.
Podmiot, czyli pracodawca na rzecz którego wykonywana jest umowa o dzieło, ale w rzeczywistości umowa zawarta jest z innym podmiotem.
Podmiot, który zawiera umowę o dzieło z osobą prowadzącą działalność gospodarczą na wykonanie przez nią usług, które wchodzą w zakres prowadzonej działalności.
Ile jest dni na zgłoszenie umowy umowy o dzieło?
Od momentu zawarcia umowy podmiot zobowiązany ma 7 dni na zgłoszenie umowy o dzieło do ZUS.
Jak zgłosić umowę o dzieło?
Informację o zawartej umowie o dzieło składa się na formularzu RUD (zgłoszenie umowy o dzieło). Dokument można złożyć elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE). Za 2023 r. umowy o dzieło zgłaszano przede wszystkim na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. W ten sposób przekazano 1,1 mln formularzy RUD. Jest to 89,95 proc. ogółu zgłoszeń.
W formularzu RUD należy podać: w bloku I - swoje dane, czyli zamawiającego wykonanie umowy o dzieło - dane identyfikacyjne oraz adresowe; w bloku II - dane wykonawcy umowy o dzieło - dane identyfikacyjne oraz adresowe osoby, z którą zawarłeś umowę o dzieło; w bloku III - informację o zawartych umowach o dzieło - daty zawarcia, daty wykonywania (od-do), przedmiot umowy oraz liczbę zawartych umów. W jednym formularzu RUD można przekazać informację o maksymalnie 10 umowach o dzieło zawartych z danym wykonawcą.
1,6 ml umów o dzieło - z kim najczęściej sa zawierane i w jakich sektorach?
Jak podaje ZUS: w 2023 r. przekazano do ZUS 1,2 mln formularzy RUD, na których zgłoszono 1,6 mln umów o dzieło. Nie odnotowano dużych zmian w strukturze podmiotów zgłaszających umowy o dzieło oraz ich wykonawców. W przypadku liczby złożonych formularzy w 2023 r. ich liczba była największa w miesiącu październiku wynosząc 114,7 tys. RUD. Nie miało to przełożenia na liczbę zgłaszanych umów gdyż, największa liczba zgłoszonych umów była w kwietniu 2023 r. (162,3 tys.). Najmniejsza liczba formularzy wpłynęła natomiast w miesiącu lutym wynosząc 86,0 tys. RUD, co było spójne w zakresie liczby zgłoszonych umów (117,8 tys.). Największą grupę zgłaszających stanowili płatnicy składek zarejestrowani w ZUS – 97 proc. wszystkich podmiotów. Osób fizycznych, które zgłosiły do ZUS umowę o dzieło, a nie są płatnikami składek, było 1,4 tys. Jest to 1,79 proc. ogółu zgłaszających.
Mężczyźni częściej pracują na podstawie umowy o dzieło
W 2023 r. na formularzach RUD częściej zgłaszane były umowy o dzieło zawierane z mężczyznami – stanowili oni 52,21 proc. wykonawców. Co czwarty wykonawca umowy o dzieło to osoba w wieku 30-39 lat – 84,1 tys. Umowy o dzieło zawierano najczęściej na jeden i osiem dni.
W jakich sektorach najwięcej umów o dzieło?
Najwięcej osób wykonujących umowy o dzieło zostało wykazanych w sekcji:
J – informacja i komunikacja 87,6 tys. wykonawców (20,37 proc.). M – działalność profesjonalna, naukowa i techniczna – 79,1 tys. wykonawców (18,38 proc.), R – działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją – 57,2 tys. wykonawców (13,30 proc.), P – edukacja – 53,8 tys. wykonawców (12,51 proc.), S – pozostała działalność usługowa – 48,2 tys. wykonawców (11,21proc.).
Umowy o dzieło z cudzoziemcami
Umowy o dzieło zawierano również z cudzoziemcami. Liczba cudzoziemców wykazanych w formularzach RUD wyniosła prawie 23,1 tys., co stanowi 6,69 proc. wszystkich wykonujących umowy o dzieło. Najczęściej podpisywano umowy z obywatelami Ukrainy – 39,56 proc. Dalej znaleźli się obywatele Białorusi – 21,31 proc., Niemiec – 3,87 proc., Wielkiej Brytanii – 2,65, Rosji – 2,57 proc proc., Hiszpanii – 2,06 proc, Włoch – 1,98 proc., Francji – 1,96 proc.
