Kręgosłup a orzeczenie o niepełnosprawności. Kod 05-R i symbol 10-N [Przykłady]

• Czy choroby kręgosłupa uprawniają do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności?
• Co oznaczają symbole w orzeczeniu?
• Czym są wskazania w orzeczeniu?
• Co przysługuje osobie z orzeczeniem na kręgosłup? [Przykłady 2025]
• Podsumowanie

Czy choroby kręgosłupa uprawniają do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Tak naprawdę wszystko zależy od konkretnego przypadku.

Zgodnie z przepisami, niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

Aktualnie wyróżniamy trzy stopnie niepełnosprawności:

• znaczny (dla osoby z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnej do pracy albo zdolnej do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającej, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji

• umiarkowany (w przypadku osoby z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnej do pracy albo zdolnej do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającej czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych);

• lekki (zalicza się tu osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne).

Dzieci, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

O niepełnosprawności orzekają powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (jako pierwsza instancja) i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (jako druga instancja). Osobie z niepełnosprawnością służy też odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Co oznaczają symbole w orzeczeniu?

Jeżeli zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności wyda orzeczenie, to zostaną w nim zamieszczone m.in. takie elementy jak wskazania i symbole przyczyn niepełnosprawności np. 05-R czy 10-N.

Kod 05-R w orzeczeniu oznacza upośledzenie narządu ruchu, w tym:

• wady wrodzone i rozwojowe narządu ruchu,

• układowe choroby tkanki łącznej w zależności od okresu choroby i stopnia wydolności czynnościowej,

• zapalenie stawów z towarzyszącym zapaleniem stawów kręgosłupa w zależności od stopnia wydolności czynnościowej,

• choroby zwyrodnieniowe stawów w zależności od stopnia uszkodzenia stawu,

• choroby kości i chrząstek z upośledzeniem wydolności czynnościowej,

• nowotwory narządu ruchu,

• zmiany pourazowe w zależności od stopnia uszkodzenia i możliwości kompensacyjnych.

Symbol 10-N to choroby neurologiczne, w tym:

• naczyniopochodny udar mózgu przemijający, odwracalny, dokonany, prowadzący do okresowych lub trwałych deficytów neurologicznych o różnym stopniu nasilenia,

• guzy centralnego układu nerwowego w zależności od typu, stopnia złośliwości, lokalizacji i powstałych deficytów neurologicznych,

• pourazowa cerebrastenia i encefalopatia,

• choroby zapalne ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego prowadzące do trwałych deficytów neurologicznych,

• choroby układu pozapiramidowego w zależności od stwierdzanych objawów neurologicznych,

• choroby rdzenia kręgowego,

• uszkodzenia nerwów czaszkowych i obwodowych o różnej etiologii.

Jak zatem widać symbole oznaczają całe „grupy” schorzeń. W orzeczeniu może ich być więcej niż jedna, ale maksymalnie trzy.

Czym są wskazania w orzeczeniu?

Równie ważnym elementem są wskazania. W zależności od konkretnej sytuacji orzeczenie o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności może zawierać wskazanie dotyczące:

1. odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby;

2. szkolenia, w tym specjalistycznego;

3. zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej;

4. uczestnictwa w terapii zajęciowej;

5. konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby;

6. korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki;

7. konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;

8. konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji;

9. spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w ustawie Prawo o ruchu drogowym (karta parkingowa), przy czym w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności spełnienie tych przesłanek może zostać stwierdzone jedynie w przypadku ustalenia przyczyny niepełnosprawności oznaczonej symbolem 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu), 10-N (choroba neurologiczna) lub 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia);

10. prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

Punkty 1-4 wskazań nie dotyczą orzeczeń wydawanych dzieciom. Z kolei punk 8 wskazań odnosi się tylko do nich.

Co przysługuje osobie z orzeczeniem na kręgosłup? [Przykłady 2025]

W pracy:

Poza wyjątkami osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mogą pracować nie więcej niż czas 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Mają też prawo do dodatkowych 10 dni urlopu, a także do zwolnienia z pracy na turnus rehabilitacyjny. Bez względu na stopień niepełnosprawności osobom niepełnosprawnym przysługuje w pracy prawo do dodatkowej 15-minutowej przerwy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.

Z PFRON:

Pracodawca może starać się o dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika z niepełnosprawnością. W 2025 r. dla całego etatu dopłata wynosi 2760 zł (stopień znaczny); 1550 zł (stopień umiarkowany) i 575 zł (stopień lekki). Warto pamiętać, iż kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć 90% faktycznie poniesionych miesięcznych kosztów płacy, a w przypadku pracodawcy, który wykonuje działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej - 75% takich kosztów.

Ponadto w ramach programu „Aktywny samorząd” osoby niepełnosprawne mogą ubiegać się m.in. o pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do samochodu, w uzyskaniu prawa jazdy, zakupie wózka inwalidzkiego. Szczegóły dostępnej pomocy znajdziemy na stronie internetowej Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Z MOPS:

Osobie z niepełnosprawnością, gmina może przyznać usługi opiekuńcze (lub specjalistyczne usługi opiekuńcze). Zakres takiej pomocy zależy od konkretnej sytuacji, a odpłatność od kryterium dochodowego. Do dostępnych form pomocy można też zaliczyć zasiłek stały (dla osób niezdolnych do pracy), okresowy i celowy. Te formy wparcia również zależą od sytuacji dochodowej. Gminy wypłacają też zasiłki pielęgnacyjne i świadczenia pielęgnacyjne. Kryteria uzyskania tych świadczeń określa ustawa o świadczeniach rodzinnych.

Z ZUS:

Osoby chore i niepełnosprawne mogą ubiegać się o rentę czy świadczenie wspierające z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednak trzeba podkreślić, iż system orzekania do celów rentowych jest odrębny. Samo orzeczenie wydane przez PZON nie wystarczy też do uzyskania świadczenia wspierającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (trzeba uzyskać decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia).

Karta parkingowa

Kartę parkingowa wydawana jest się osobie niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, mającej znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się. Orzeczenie powinno zawierać odpowiednie wskazanie. W przypadku umiarkowanego stopnia niepełnosprawności orzeczenie musi zawierać jeden z symboli: 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu), 10-N (choroba neurologiczna) i 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia).

Podsumowanie

Uzyskanie orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności daje osobom wiele uprawnień. W artykule przedstawiono tylko wybrane. To na jaki rodzaj pomocy można liczyć zależy m.in. od stopnia niepełnosprawności i wskazań w orzeczeniu. Aktualnie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pracuje nad przebudową modelu orzekania o niepełnosprawności, który zakłada m.in. skrócenie procesu orzeczniczego. O postępach prac nad projektem będziemy informowali na bieżąco.