Aneks do umowy o pracę a porozumienie zmieniające - czy pracownik może odmówić?

• Zmiana warunków umowy o pracę w trakcie jej trwania
• Aneks czy porozumienie zmieniające?
• Jakie warunki można zmienić na mocy aneksu?
• Aneks - jakich warunków umowy nie można zmienić?
• Odmowa przyjęcia nowych warunków przez pracownika

Zmiana warunków umowy o pracę w trakcie jej trwania

Zmiana warunków umowy o pracę to sytuacja, do której może dojść z różnych przyczyn m.in. zmiany organizacyjne w firmie bądź potrzeby pracodawcy. Modyfikacja umowy może dotyczyć wielu aspektów w tym wynagrodzenia, stanowiska, miejsca wykonywania pracy, wymiaru etatu, czy czasu pracy. Wprowadzenie zmian wymaga przestrzegania określonych procedur prawnych i uzyskania zgody obu stron umowy. W niniejszym artykule omówimy jakie kroki należy podjąć, aby skutecznie i zgodnie z prawem zmienić warunki umowy o pracę, jakie dokumenty należy przygotować dla pracownika oraz co się stanie, gdy pracownik nie zaakceptuje nowych warunków.

Autopromocja

Aneks czy porozumienie zmieniające?

Aneks jest terminem występującym bardzo często w terminologii pracowniczej. Zgodnie z definicją oznacza on dodatek uzupełniający lub pismo dodatkowe do głównego dokumentu. Inaczej jest z porozumieniem zmieniającym, które jak sama nazwa wskazuje, jest obopólną zgodną uzyskaną w procesie porozumienia się ze sobą stron. Z w/w terminologii wynika, że są to dwa odrębne terminy, jednak przyjęło się w nomenklaturze, że zmiana warunków umowy o pracę na mocy porozumienia stron potocznie jest zwana aneksem. Aneks i porozumienie zmieniające to dwa terminy, które nie zostały uregulowane w Kodeksie pracy, jednak są wiążące zarówno dla pracownika jak i pracodawcy. Porozumienie zmieniające zostało uregulowane w art. 353¹ Kodeksu cywilnego i jest tzw. zasadą swobody umów. Oznacza to, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Jakie warunki można zmienić na mocy aneksu?

Porozumienie może się odnosić do każdego rodzaju umów i wszystkich jej postanowień. Nie ma tu znaczenia na jaki okres została zawarta umowa, a zmiany w nim zawarte mogą być zarówno korzystne jak i niekorzystne dla pracownika. Aby porozumienie zmieniające było ważne, obie strony muszą wyrazić na nie zgodę i zaakceptować nowe warunki. Dodatkowo porozumienie zmieniające co do zasady powinno być zawarte w formie pisemnej, zgodnie z art. 29 § 3 pkt 33. Kodeksu pracy. Zachowanie formy pisemnej pomoże uniknąć ewentualnych nieporozumień związanych np.: z datą wejścia w życie zmienionych warunków, co jest istotne w przypadku zmiany warunków na mniej korzystne dla pracownika, ponieważ w przypadku porozumienia zmieniającego nie obowiązuje okres wypowiedzenia dla wcześniejszych warunków. W przypadku braku zgodny pracownika na przyjęcie nowych warunków zaproponowanych w porozumieniu zmieniającym, porozumienie zmieniające nie ma mocy prawnej, a to oznacza, że nie dochodzi do zmiany na nowe warunki pracy.

Aneks - jakich warunków umowy nie można zmienić?

Wydawać by się mogło, że po przygotowaniu dokumentów i zaakceptowaniu ich przez pracownika mogą zostać zmodyfikowane wszystkie warunki dotychczasowej umowy o pracę łączącej pracownika z pracodawcą, jednak trzeba mieć na uwadze, że żaden z w/w dokumentów pracowniczych nie może wprowadzać zmian umowy o pracę na warunkach gorszych, niż przewidziane przepisami prawa pracy. Oznacza to, że porozumienie zmieniające nie może prowadzić do pogorszenia się sytuacji pracownika w porównaniu do przepisów prawa pracy, np.: ustalenie innego, krótszego okresu wypowiedzenia umowy o pracę niż ten, wynikający z Kodeksu pracy, zrzeczenia się prawa do urlopu pracowniczego, czy zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Ta sama sytuacja tyczy się przedłużania umowy o pracę za pomocą aneksu, aby uchylić się od obowiązku przekształcenia umowy na czas nieokreślony po osiągnięciu limitu 33 miesięcy, bądź 4 umów.

Odmowa przyjęcia nowych warunków przez pracownika

W sytuacji gdy dochodzi do odmowy przyjęcia nowych warunków pracy przez pracownika, porozumienie zmieniające bądź aneks (w zależności od wybranego nazewnictwa) jest nieskuteczne i nie niesie za sobą żadnych skutków prawnych. Oznacza to, że dotychczasowe warunki zatrudnienia nadal obowiązują. Jeśli pracodawcy nadal zależy na zmianie warunków to alternatywą w takim przypadku jest zastosowanie wypowiedzenia zmieniającego uregulowanego w art. 42 § 1 Kodeksu pracy. Umożliwia ono pracodawcy jednostronne wprowadzenie zmian w warunkach pracy lub płacy i wymaga formy pisemnej. Dodatkowo należy w nim wskazać przyczynę uzasadniającą wprowadzenie zmian, które mogą leżeć zarówno po stronie pracownika jak i pracodawcy. Pracownik może się zgodzić na nowe warunki pracy lub je odrzucić. Jednak należy pamiętać, że pracownik jest zobowiązany do poinformowania pracodawcy o podjętej decyzji do końca połowy przysługującego mu okresu wypowiedzenia w formie dowolnej (ustna, pisemna). W przypadku braku informacji zwrotnej od pracownika dochodzi do domniemania zgody ze strony pracownika na nowe warunki pracy. Oznacza to, że zgodnie z art. 42 § 3 Kodeksu pracy pracownik wyraził zgodę na przyjęcie nowych warunków określonych w wypowiedzeniu zmieniającym. W przypadku odmowy przyjęcia nowych warunków pracy lub płacy przez pracownika umowa o pracę ulega rozwiązaniu po upływie obowiązującego okresu wypowiedzenia.