Kiedy można zgodnie z prawem zatrudniać na podstawie umowy cywilnoprawnej

Pracodawca, który chce ograniczyć koszty zatrudnienia, powinien rozważyć, czy warto zatrudniać osoby na podstawie umów cywilnoprawnych. Taka forma zatrudnienia daje bowiem zatrudniającym sporo korzyści.

Autopromocja

Przedsiębiorcy zatrudniający osoby na umowy cywilnoprawne wybierają najczęściej umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Umowa zlecenia polega na wykonywaniu wskazanych przez zleceniodawcę czynności, które niekoniecznie muszą przynieść określony skutek (art. 734 § 1 Kodeksu cywilnego). Umowa o dzieło jest natomiast umową rezultatu, co oznacza, że praca wykonawcy musi prowadzić do osiągnięcia konkretnego materialnego lub niematerialnego efektu (art. 627 Kodeksu cywilnego), np. stworzenie programu komputerowego, utworu muzycznego itp. W tym przypadku wynagrodzenie jest wypłacane za rezultat pracy, a nie za działania wykonawcy.

Przedsiębiorca zatrudnił osobę na podstawie umowy od dzieło. Jego praca ma polegać na obsłudze informatycznej oddziału spółki przez 1 miesiąc. W takim przypadku zawarcie umowy o dzieło będzie nieprawidłowe. Jeżeli przedsiębiorca chce zatrudnić do takiej pracy osobę na umowę cywilnoprawną, powinien wybrać umowę zlecenia.

Ograniczenia w zawieraniu umów cywilnoprawnych

Pracodawca, który rozważa zatrudnienie osób na umowy cywilnoprawne, musi pamiętać, że zawarcie takiej umowy nie jest dopuszczalne, jeżeli wykonywana praca spełnia warunki właściwe dla stosunku pracy. W takim przypadku należy bezwzględnie zawrzeć z pracownikiem umowę o pracę. Pracodawca nie może też zastąpić umowy o pracę umową cywilnoprawną (art. 22 § 1² Kodeksu pracy).

Elementy decydujące o tym, że mamy do czynienia z umową o pracę, a nie z umową cywilnoprawną, to:

• stałe miejsce pracy,
• stałe godziny pracy,
• wykonywanie pracy w podporządkowaniu,
• osobiste świadczenie pracy,
• wykonywanie pracy za wynagrodzeniem.

Jeżeli te warunki są spełnione, to nie można zatrudnić danej osoby na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

Mniejsze prawa dla zatrudnionych na umowy cywilnoprawne

Osoby zatrudnione na umowy cywilnoprawne podlegają przepisom Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy. Oznacza to, że osoby pracujące na umowy cywilnoprawne nie mają takich uprawnień jak pracownicy.

Osobom tym nie przysługują zatem:

• płatny urlop wypoczynkowy,
• minimalne wynagrodzenie za pracę,
• wynagrodzenie przestojowe,
• ochrona przed zwolnieniem z pracy,
• dodatki za pracę w nocy,
• rekompensata za godziny nadliczbowe.

Pracownikom zatrudnionym na umowy cywilnoprawne trzeba jednak zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy (art. 304 Kodeksu pracy). Przepisy nie określają konkretnie, jakie obowiązki z zakresu bhp powinni realizować zatrudniający na umowy cywilnoprawne. Przyjmuje się, że to sami zleceniodawcy powinni decydować, czy skierują zleceniobiorcę np. na profilaktyczne badania lekarskie czy szkolenia bhp. Decydujące znaczenie będzie miał w tym przypadku charakter pracy i stopień zagrożenia wypadkowego. Na takim stanowisku stanął Sąd Najwyższy w wyroku z 25 września 1974 r. (II CR 493/74), stwierdzając, że pracodawca może, ale nie musi wymagać w stosunku do tych osób poddania się badaniom lekarskim. Jeżeli osoby zatrudnione na umowy cywilnoprawne pracują w warunkach niebezpiecznych, np. przy użyciu ciężkiego sprzętu, to badania i szkolenia bhp będą konieczne.

Największą korzyścią wynikającą z zatrudniania osób na umowę zlecenia i umowę o dzieło jest łatwość rozwiązania takich umów. Okres wypowiedzenia dla każdej z tych umów jest taki, jaki strony ustalą w umowie. Jeżeli w umowie nie będzie ustalonego okresu wypowiedzenia, można ją wypowiedzieć w trybie natychmiastowym.

Inną ważną korzyścią są mniejsze koszty pracy zleceniobiorców niż w przypadku pracowników, wynikające z braku konieczności zapewniania urlopów wypoczynkowych czy stosowania przepisów ochronnych dotyczących wynagrodzenia.

Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Zatrudnianie na umowę zlecenia i o dzieło - korzyści i zagrożenia

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Podstawa prawna:

• art. 627, art. 734 Kodeksu cywilnego,
• art. 22, art. 304 Kodeksu pracy,
• art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 1, ust. 1a i ust. 2a, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.),
• art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.).