REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy pracodawca może żądać informacji o niekaralności

Ewa Podgórska-Rakiel
Doktor nauk prawnych, specjalizująca się w prawie pracy. Zajmuje się również ochroną danych osobowych w stosunkach pracy, także w problematyce monitoringu wizyjnego w zakładzie. Wykładowca na Studiach Podyplomowych Prawa Pracy i Polityki Społecznej Uczelni Łazarskiego w Warszawie oraz trener licznych szkoleń. Posiada wieloletnie doświadczenie we współpracy ze związkami zawodowymi na poziomie krajowym i międzynarodowym. Ekspert zespołu ds. międzynarodowych Rady Dialogu Społecznego. Autorka licznych publikacji, wypowiedzi medialnych, w tym debat na temat aktualnych problemów prawa pracy.

REKLAMA

Zaświadczenia z KRK można żądać wyłącznie od kandydata do pracy, a nie zatrudnionego już pracownika i tylko wtedy, gdy ustawa stawia wymóg niekaralności na stanowisku pracy, o które ubiega się kandydat.

Informacje, których może żądać każdy pracodawca w procesie rekrutacji, zawarte zostały w art. 221 Kodeksu pracy. Ponadto pracodawca, prowadząc dokumentację pracowniczą, posługuje się przepisami rozporządzenia w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika. W pozostałym zakresie stosuje się najczęściej tzw. pragmatyki służbowe oraz przepisy ustawy o ochronie danych osobowych (postanowienie SN z 16 marca 2000 r., I PKN 672/99). W związku z powyższym żądanie przedstawienia zaświadczenia z KRK może w niektórych sytuacjach zostać zakwalifikowane jako bezpodstawne.

REKLAMA

Autopromocja

Krajowy Rejestr Karny

Podstawowym przepisem regulującym zasadę pozyskiwania informacji o niekaralności osoby ubiegającej się o zatrudnienie jest art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym. Stanowi on, że prawo do uzyskania informacji o osobach, których dane osobowe zgromadzone zostały w rejestrze, przysługuje pracodawcom w zakresie niezbędnym do zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności, korzystania z pełni praw publicznych, a także ustalenia uprawnienia do zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Z przepisu wynika, że zaświadczenia z KRK można żądać wyłącznie od kandydata do pracy, a nie zatrudnionego już pracownika i wyłącznie wtedy, gdy ustawa stawia wymóg niekaralności na stanowisku pracy, o które ubiega się kandydat.

Jakich informacji można żądać od kandydata do pracy>>

Należy zwrócić uwagę, że Kodeks pracy nie daje podstawy do wysuwania takiego żądania. Pozwala jedynie na uzyskanie kilku danych osobowych od osoby:

  • ubiegającej się o zatrudnienie (art. 221 § 1 k.p.),
  • już zatrudnionej (art. 221 § 2 k.p.).

Kodeks pracy potwierdza generalną zasadę wynikającą z art. 51 Konstytucji RP, że nikt nie może być zobowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

WAŻNE!

Pracownik może, nie będąc do tego zobowiązany, sam wystąpić do KRK o wydanie zaświadczenia o niekaralności, jeżeli uważa, że zwiększy to jego szanse zatrudnienia. W tym wypadku pracodawca musi pamiętać, aby do zaświadczenia dołączona była zgoda osoby, której informacja dotyczy. W przeciwnym wypadku pracodawca może mieć kłopot, ponieważ przetwarzanie danych z zaświadczenia bez tej zgody naruszy ustawę o ochronie danych osobowych.


Kiedy pracodawca zapyta o kryminalną przeszłość

Zazwyczaj to pragmatyki służbowe pozwalają dowiedzieć się od przyszłych pracowników mających pełnić funkcje publiczne, kto był w przeszłości karany. Zapytanie należy skierować do osób ubiegających się o stanowiska w urzędach państwowych, samorządowych oraz w inspekcji kontroli skarbowej.

Ponadto wymóg niekaralności istnieje w stosunku do:

  • ochroniarza,
  • konwojenta,
  • detektywa,
  • taksówkarza,
  • przewodnika,
  • pilota wycieczek.

Pewne warunki w tym zakresie stawia także Kodeks spółek handlowych.

Dostęp do akt osobowych>>

Osoba skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo (art. 18 § 2 k.s.h.) nie może być:

  • członkiem zarządu,
  • rady nadzorczej,
  • komisji rewizyjnej albo
  • likwidatorem.

Wspomniane funkcje i zawody nie są jedynymi, gdzie stawia się wymóg nieskazitelnego charakteru.

Przykład

Pracodawca zażądał od kandydata do pracy w ochronie zaświadczenia o niekaralności, ten jednak odmówił zarówno złożenia oświadczenia, jak i dostarczenia zaświadczenia z KRK, motywując to tym, że przyszły pracodawca nie uzasadnił w sposób należyty takiego wymogu.

W tym wypadku uzasadnianie zapytania nie było konieczne, ponieważ wymóg niekaralności to jedno z podstawowych wymagań kwalifikacyjnych przyszłych pracowników ochrony (art. 26 ust. 2 pkt 5 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia; DzU z 2005 r. nr 145, poz. 1221 ze zm.). Uzasadnieniem jest przepis tej ustawy.


Kiedy pracownik może zarzucić pracodawcy dyskryminację

Bardzo często zdarza się, że zaświadczenia z KRK wymaga pracodawca niemogący powołać się na wymóg ustawy. Powstaje wtedy pytanie, czy odmowa pracownika nie będzie skutkowała odmową jego zatrudnienia. Pracodawca, którego ustawa nie upoważnia do tego, by sam zwrócił się do KRK o stwierdzenie niekaralności przyszłego pracownika, nie może liczyć na to, że takie zaświadczenie otrzyma. To z kolei może wzbudzać nieufność ze strony przyszłego pracodawcy, że przeszłość kryminalna kandydata do pracy nie jest jasna. Jeśli odmowa udzielenia odpowiedzi w zakresie karalności może wpłynąć na zatrudnienie, to niedoszły pracownik ma prawo zgłosić roszczenia w związku z dyskryminującą praktyką tego pracodawcy. Podstawą ewentualnych roszczeń są przepisy Kodeksu pracy odnoszące się do dyskryminacji, a nie przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym, bo te nie zawierają samodzielnej podstawy w tym zakresie.

Dyskryminacja - przegląd orzecznictwa>>

Przykład

Sprzedawczyni, zamierzając podjąć zatrudnienie w jednej z dużych sieci handlowych, złożyła aplikację i oczekiwała na odpowiedź. W tym czasie dowiedziała się od osób już zatrudnionych w markecie, że powszechną praktyką, która decydowała o przyjęciu, było dostarczenie zaświadczenia o niekaralności z KRK. Kandydatka uzupełniła więc swoją aplikację o to właśnie zaświadczenie i została przyjęta. Niemal równolegle podanie do pracy w tej samej placówce złożyła koleżanka zatrudnionej sprzedawczyni, nie składając jednak zaświadczenia o niekaralności. Podanie koleżanki zostało odrzucone z powodu braku odpowiednich kwalifikacji. Uznając, że zadecydował o tym właśnie brak zaświadczenia o niekaralności, kobieta złożyła w sądzie pozew o odszkodowanie za dyskryminację w związku z procesem rekrutacji. Na kandydatce do pracy będzie ciążył obowiązek udowodnienia związku między jej niezatrudnieniem a brakiem zaświadczenia. Mimo że przyszły pracodawca nie wysuwał takiego żądania w stosunku do kandydatki, to udowodnienie przez nią, że wszystkie zatrudnione osoby złożyły temu pracodawcy zaświadczenie z KRK, daje duże szanse na udowodnienie dyskryminacji.

Podstawa prawna:

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Od 1 marca 2025 r. zwiększy się wynagrodzenie pracowników młodocianych

Od 1 marca 2025 r. zwiększy się wynagrodzenie pracowników młodocianych. To efekt wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w czwartym kwartale 2024 r.

Ważny termin dla dorabiających rencistów i wcześniejszych emerytów. Do końca lutego trzeba rozliczyć się z ZUS-em

Renciści i emeryci na wcześniejszej emeryturze, którzy są w dalszym ciągu aktywni zawodowo i dorabiają do swoich świadczeń, muszą do końca lutego poinformować ZUS o przychodach, które osiągnęli ponad otrzymywane z ZUS-u świadczenie. Dodatkowe zarobki dotyczą między innymi wynagrodzeń z umowy o pracę, umowy zlecenia, a także przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej czy z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej.

Wyższe obowiązkowe wpłaty na PFRON od marca 2025 r.

Wysokość obowiązkowych wpłat na PFRON zmieni się od 1 marca 2025 r. Ich wysokość ustalana jest w zależności od wysokości przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. GUS podał, że przeciętne wynagrodzenie w czwartym kwartale 2024 r. wzrosło i wyniosło 8477,21 zł.

Edukacja średnia a rynek pracy – czy szkoły dobrze przygotowują uczniów na wyzwania XXI wieku?

W dobie globalizacji, cyfryzacji i dynamicznych zmian na rynku pracy, edukacja średnia staje przed kluczowym wyzwaniem: jak przygotować uczniów do funkcjonowania w świecie, który wymaga nie tylko wiedzy, ale także umiejętności praktycznych, elastyczności i kompetencji przyszłości? Tradycyjne modele edukacji, oparte na sztywnych programach nauczania, coraz częściej okazują się niewystarczające w kontekście rosnących wymagań pracodawców.

REKLAMA

36 dni urlopu wypoczynkowego dla konkretnej grupy pracowników w 2025 r. Zmian nie przyniesie również 2026 r.

20 dni lub 26 dni to standardowy wymiar urlopu wypoczynkowego. Jednak w przypadku sporej grupy pracowników wymiar urlopu wynosi 30 dni lub 36 dni. Komu przysługuje tyle dni urlopu? Jakie warunki muszą zostać spełnione?

Koniec z tymi pytaniami: Ile chciałaby Pani/Pan zarabiać? A jakie były zarobki w poprzedniej firmie? Kodeks pracy w 2025 r. na to nie pozwoli. Już w ofercie pracy trzeba podać ile zarobi pracownik

Koniec z tabu o wynagrodzeniach! Jak wielu z nas musiało się zastanowić jaką kwotę wpisać w polu: Ile chciałaby Pani/Pan zarabiać? kiedy braliśmy udział w procesie rekrutacji. Już nie będziemy mieli takich wątpliwości (czy za dużo czy za mało podałam/em) bo ustawodawca unijny nakłada na Polskę obowiązek dostosowania Kodeksu pracy do przepisów unijnych. Stanie się to już w 2025 r. albo 2026 r., bo w Sejmie jest projekt.

300 plus dla tej grupy emerytów. Kiedy złożyć wniosek na 2025 r.

Od 1 marca 2025 r. ryczałt energetyczny zostanie zwaloryzowany. Uprawnieni emeryci i renciści otrzymają świadczenie w wysokości 312,71 zł. Ta kwota ma ułatwić ponoszenie kosztów związanych z opłatami za energię elektryczną, cieplną i gazową. Kto może liczyć na to świadczenie?

30000 zł kary za umowę zlecenia z własnym pracownikiem

Nie można zastępować umów o pracę umowami zlecenia. Mimo to zdarza się, że pracodawcy zastępują umowy o pracę umowami zlecenia lub traktują je jak uzupełnienie stosunku pracy, co może być potraktowane jako próba obejścia prawa. Za takie praktyki grozi kara grzywny do 30000 zł.

REKLAMA

Redaktor do Portalu Infor.pl

Do naszego zespołu poszukujemy kreatywnej i zaangażowanej osoby na stanowisko Dziennikarza Portalu Internetowego.

Seniorzy masowo składają wnioski o świadczenie. Ile wyniesie renta wdowia i kto może ją otrzymać? [kalkulator i ankieta ZUS]

Nie słabnie zainteresowanie tzw. rentą wdowią. W całym kraju do ZUS wpłynęło 353 tys. wniosków o rentę wdowią. Nie ma powodu się śpieszyć – nie ma znaczenia, czy wniosek wpłynie do ZUS dzisiaj, czy za miesiąc – renta będzie przyznawana i wypłacana dopiero od lipca 2025 r.

REKLAMA