Jak rozliczyć świadczenie niepieniężne przyznane praktykantowi

W przypadku praktyki odbywanej odpłatnie umowa powinna określać wysokość należnego z tego tytułu świadczenia. Wynagrodzenie dla absolwenta ma charakter świadczenia pieniężnego i ustawodawca nie przewidział sytuacji, kiedy taka osoba otrzymuje wynagrodzenie w innej postaci.

Wynagrodzenie z umowy absolwenckiej

Przy kwalifikacji zarówno wynagrodzeń, jak i innych świadczeń wypłacanych absolwentowi w związku z odbytą praktyką, należności tych nie należy kwalifikować jako świadczeń pracowniczych. Absolwent odbywający praktykę nie ma statusu pracownika. Przykładowo, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 27 września 2010 r. (sygn. IPPB2/415–594/10–4/AK) przyjął, że umowa o praktykę absolwencką nie ma charakteru umowy o pracę, została bowiem skonstruowana jako szczególny typ umowy cywilnoprawnej zawieranej między absolwentem a podmiotem przyjmującym na praktykę. Do praktyki absolwenckiej nie mają zastosowania przepisy prawa pracy (z wyjątkami dotyczącymi np. przepisów o bhp).

Organ podatkowy zakwalifikował to świadczenie pieniężne do podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym przychodów z innych źródeł na podstawie art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 updof: „(...) świadczenia pieniężne wypłacane z tytułu odbywania praktyk absolwenckich należy zakwalifikować do innych źródeł przychodów, bowiem nie można ww. umowy utożsamiać z umową o dzieło ani umową zlecenia, gdyż jak wskazano powyżej jest to szczególny rodzaj umowy cywilnoprawnej, nie należy również kwalifikować przedmiotowego przychodu do przychodów ze stosunku pracy (...)”.

Podatek od świadczeń pieniężnych przyznanych w umowie

Do poboru miesięcznych zaliczek jako płatnicy są zobowiązane podmioty przyjmujące osoby na praktykę absolwencką – ale tylko od świadczeń pieniężnych wypłacanych z tytułu odbywania praktyk absolwenckich (art. 35 ust. 1 pkt 8 updof).

Zaliczkę od tych przychodów należy pobierać, stosując najniższą stawkę podatkową określoną w skali podatkowej (art. 35 ust. 6 updof). Płatnik ma ponadto obowiązek wystawienia praktykantom informacji PIT-11. Ponieważ nakaz poboru zaliczek dotyczy tylko świadczenia pieniężnego, przepisy nie przewidują takiego rozliczenia wynagrodzenia w stosunku do świadczeń niepieniężnych przyznanych w umowie absolwenckiej.

Świadczenia niepieniężne w umowie

Przyznanie praktykantowi wynagrodzenia jedynie w formie niepieniężnej może narazić podmiot organizujący praktykę na wiele konsekwencji, w tym na ryzyko:

• uznania kontrowersyjnego zapisu umowy za niezgodny z prawem,
• uznania całej umowy za nieważną,
• pojawienia się roszczenia praktykanta o wypłatę wynagrodzenia w formie pieniężnej.

Sprawę dodatkowo komplikuje fakt, że konsekwencje zapisu w umowie o praktyki absolwenckie, przyznającego wynagrodzenie w postaci świadczenia niepieniężnego, można rozpatrywać na wielu płaszczyznach. Można np. zinterpretować taki zapis jako przyznający absolwentowi wynagrodzenie o określonej wartości, a zaoferowanie mu możliwości skorzystania ze świadczenia niepieniężnego jako zwolnienia się podmiotu organizującego praktykę z obowiązku wypłaty wynagrodzenia przez przekazanie świadczenia zastępczego. W takiej sytuacji istnieje możliwość uznania przez organ podatkowy, że organizator praktyk powinien pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od przekazanego świadczenia. Jest to jednak kontrowersyjna interpretacja przepisów, które nakazują pobieranie zaliczki na podatek tylko od świadczeń pieniężnych przekazywanych praktykantowi. Dlatego przedsiębiorcy, którzy w treści umowy o praktyki zawierali zapisy o wynagradzaniu praktykantów w formie niepieniężnej, powinni ubiegać się o indywidualną interpretację przepisów podatkowych w tym zakresie.