Jak zrekompensować pracownikowi pracę nadliczbową w przypadku oddania czasu wolnego tylko za część godzin nadliczbowych

Oddając pracownikowi 10 godzin wolnego w okresie rozliczeniowym zrekompensowali Państwo w pełnym zakresie dodatek jedynie za 6 godzin pracy nadliczbowej (6 x 1,5 = 9). Zatem za pozostałe godziny nadliczbowe muszą Państwo wypłacić pracownikowi 50% lub 100% dodatku do wynagrodzenia, w zależności od tego, które godziny nadliczbowe pozostały do zrekompensowania.

UZASADNIENIE

Pracę w godzinach nadliczbowych pracodawca jest zobowiązany zrekompensować pracownikowi czasem wolnym lub odpowiednim wynagrodzeniem. Udzielenie czasu wolnego zwalnia pracodawcę jedynie z obowiązku wypłaty pracownikowi 50% lub 100% dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151² § 3 Kodeksu pracy). Normalne wynagrodzenie z tytułu tej pracy nadal jest pracownikowi należne.

Zagrożenie

Udzielenie czasu wolnego za pracę w godzinach nadliczbowych rekompensuje pracownikowi jedynie prawo do dodatku, ale nie zwalnia pracodawcy z wypłaty normalnego wynagrodzenia za pracę nadliczbową.

Udzielenie czasu wolnego może nastąpić na wniosek pracownika lub bez takiego wniosku. W przypadku gdy pracownik występuje z wnioskiem o wolne za pracę nadliczbową, pracodawca może mu (nie ma obowiązku) go udzielić w tym samym wymiarze godzin, co przepracowane przez pracownika godziny nadliczbowe (art. 151² § 1 Kodeksu pracy). W zależności od woli pracodawcy i pracownika wolne z tego tytułu może być pracownikowi udzielone w tym samym, jak również w innym okresie rozliczeniowym.

Sytuacja zmienia się, gdy pracodawca sam (bez wniosku pracownika) decyduje o udzieleniu mu czasu wolnego w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych. Wówczas pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi wolnego w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych (za 1 godzinę nadliczbową 1,5 godziny wolnego), a ponadto musi to uczynić do końca tego samego okresu rozliczeniowego, w którym wystąpiły godziny nadliczbowe (art. 151² § 2 Kodeksu pracy). W przypadku gdy pracodawca nie zdąży z udzieleniem pracownikowi czasu wolnego za pracę nadliczbową, musi za pozostałe, niezrekompensowane godziny wypłacić pracownikowi stosowny dodatek. Może tego uniknąć, jeżeli pracownik złoży wniosek przed zakończeniem okresu rozliczeniowego o udzielenie mu za pozostałe godziny nadliczbowe czasu wolnego w kolejnym okresie rozliczeniowym.

PRZYKŁAD

Pracownik w trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym, obejmującym III kwartał 2010 r., wykonywał pracę ponad obowiązującą go dobową normę czasu pracy przez łącznie 30 godzin. Pracodawca udzielił pracownikowi w tym okresie rozliczeniowym czasu wolnego za tę pracę w wymiarze 30 godzin. Zatem pracodawca zrekompensował pracownikowi czasem wolnym dodatek jedynie za 20 godzin nadliczbowych (20 godzin x 1,5 = 30 godzin). Do zrekompensowania pozostało zatem jeszcze 10 godzin nadliczbowych, co do których pracownik złożył wniosek o udzielenie mu w zamian czasu wolnego w kolejnym okresie rozliczeniowym obejmującym IV kwartał 2010 r. W takim przypadku pracodawca nie musi wypłacać pracownikowi na koniec III kwartału dodatków za pozostałe 10 godzin nadliczbowych.

Wniosek pracownika o udzielnie czasu wolnego w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych powoduje konieczność rekompensaty wyłącznie w proporcji 1 : 1, mimo że za część godzin nadliczbowych udzielono wolnego w proporcji 1 : 1,5.

Nie ma natomiast podstaw do przyjmowania, że pracodawca z własnej inicjatywy zrekompensuje pracownikowi pracę nadliczbową wyłącznie w proporcji 1 : 1, a za pozostałe należne pracownikowi 0,5 godziny wolnego wypłaci wynagrodzenie lub udzieli wolnego w późniejszym terminie.

W przedstawionej sytuacji udzielając 10 godzin czasu wolnego zrekompensowali Państwo pracownikowi 6 godzin nadliczbowych i częściowo siódmą godzinę (6 x 1,5 godz. = 9 godz.). W przypadku gdy pracownik nie złoży wniosku o udzielenie czasu wolnego w kolejnym okresie rozliczeniowym, należy mu zapłacić dodatek za pozostałe 4 godziny nadliczbowe. Nie ma w tej sytuacji znaczenia, że 7. godzina nadliczbowa została pracownikowi częściowo zrekompensowana czasem wolnym w proporcji 1 : 1. Jeżeli natomiast pracownik złoży wniosek o udzielenie czasu wolnego za godziny nadliczbowe w kolejnym okresie rozliczeniowym, to wówczas należy mu zrekompensować tylko 3 godziny nadliczbowe, zaliczając, że 4. godzina została już rozliczona oddaniem czasu wolnego. W przypadku wniosku pracownika oddajemy bowiem za 1 godzinę nadliczbową 1 godzinę czasu wolnego.

Nierozliczenie w pełni przez pracodawcę godzin nadliczbowych z danego okresu rozliczeniowego w kolejnych okresach, gdy pracownik nie złoży wniosku o udzielenie czasu wolnego, powoduje naruszenie przepisów Kodeksu pracy, co jest zagrożone karą grzywny od 1 tys. do 30 tys. zł (art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy).

Podstawa prawna

• art. 151¹, art. 151², art. 281 pkt 5, art. 282 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy.