Odprawa emerytalna i rentowa

Odprawa emerytalna lub rentowa - kiedy przysługuje

Odprawa emerytalna lub rentowa przysługuje pracownikowi, który spełnia warunki uprawniające do emerytury bądź renty z tytułu niezdolności do pracy, a jego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę. W celu uzyskania odprawy należy więc spełnić dwa wymogi:

• spełnione warunki do uzyskania emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy
• ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na rentę lub emeryturę.

Warto zwrócić uwagę na to, że odprawa nie przysługuje więc pracownikowi, który rozwiązał umowę o pracę w związku z uzyskaniem świadczenia przedemerytalnego.

Co istotne, prawo do odprawy emerytalnej lub rentowej przysługuje wtedy, gdy do nabycia uprawnień emerytalnych lub rentowych dochodzi po rozwiązaniu stosunku pracy, ale także gdy nabycie praw poprzedza rozwiązanie umowy o pracę. Odprawa przysługuje bowiem w sytuacji rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem pracownika na rentę lub emeryturę, nawet wówczas, gdy emeryturę lub rentę już wcześniej pobierał (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2000 r., sygn. akt I PKN 700/99).

Polecamy serwis: Emerytury i renty

Wysokość odpraw

Zgodnie z art. 921 § 1 Kodeksu pracy wysokość odprawy wynosi tyle, co wysokość jednomiesięcznego wynagrodzenia, czyli wpływ na jej wysokość mają składniki otrzymywanego przez pracownika wynagrodzenia. Zgodnie z rozporządzeniem z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego wysokość odprawy ustala się na podstawie wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem tych wskazanych w § 6 rozporządzenia. Obliczając odprawę, stosujemy zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

Ustalając miesięczne wynagrodzenie, pracodawca bierze pod uwagę składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości w wysokości należnej w momencie nabycia prawa do odprawy. Jeśli pracownik otrzymywał składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc w okresie 3 miesięcy przed rozwiązaniem stosunku pracy, pracodawca uwzględnia się przy ustalaniu wysokości odprawy w przeciętnej wysokości z okresu 3 miesięcy. Podobnie pracodawca postępuje w przypadku pobierania przez pracownika składników wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc w okresie 12 miesięcy przed rozwiązaniem stosunku pracy. Wówczas bierze się pod uwagę składniki z tego okresu w średniej wysokości.

Polecamy również: Odprawa pośmiertna

Ustalenie miesięcznego wynagrodzenia następuje poprzez uwzględnienie:

• wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej stawce – pracodawca bierze pod uwagę wysokość z miesiąca nabycia prawa do odprawy rentowej,
• wynagrodzenia za okresy 1-miesięczne wynikające ze zmiennych składników – pracodawca bierze pod uwagę średnią wysokość z 3 ostatnich miesięcy,
• wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc – pracodawca bierze pod uwagę średnią wysokość z ostatnich 12 miesięcy

oraz wyliczenie sumy powyższych kwot.

PRZYKŁAD

Pracownica w listopadzie 2013 r. nabywa uprawnienia emerytalne i z końcem października rozwiązuje się w związku z tym stosunek pracy. Pracownica otrzymuje stałe wynagrodzenie miesięczne w wysokości 2500 zł oraz premię, która zmienia się w zależności od miesiąca. W sierpniu 2013 r. premia wynosiła 400 zł, we wrześniu 2013 r. – 700, a w październiku 2013 r. – 200. Pracownica otrzyma odprawę emerytalną w wysokości wyliczanej zgodnie z poniższym równaniem:
2500 zł +
(400 zł + 600 zł + 200 zł): 3
= 2500 zł + (1200 zł : 3)
= 2500 zł + 400 zł = 2900 zł

Odprawa po spełnieniu określonych wyżej wymogów przysługuje z mocy ustawy i pracodawca wypłaca ją niezależnie od uprzedniego złożenia wniosku pracownika.

Zadaj pytanie: Forum Kadry - ZUS i Płace

Charakter jednorazowy

Zgodnie z poniższym przykładem odprawa emerytalna lub rentowa to świadczenie jednorazowe. Jeśli pracownik otrzymał odprawę emerytalną lub rentową, nie nabędzie ponownie do niej prawa na skutek rozwiązania kolejnego stosunku pracy.

PRZYKŁAD

Pracownik przeszedł na rentę. Otrzymał w związku z tym odprawę rentową. Nadal pracował, pobierając dodatkowo świadczenie rentowe. Po pewnym czasie przeszedł na emeryturę. Czy powinien otrzymać odprawę emerytalną?Nie. Odprawa ma charakter jednorazowy. Jeśli pracownik raz nabył do niej prawo, nie może otrzymać jej ponownie. Nie ma przy tym znaczenia rodzaj odprawy, czy emerytalna, czy rentowa. Jeśli jedna z nich została już przyznana, pracownik nie ma prawa do drugiej. Oznacza to, że otrzymanie odprawy rentowej uniemożliwia przyznanie prawa do odprawy emerytalnej i odwrotnie.

Natomiast jeżeli pracownik w tym samym czasie pracuje u kilku pracodawców bądź na podstawie kilku umów o prace u jednego pracodawcy, prawo do odprawy emerytalno-rentowej przysługuje tylko z jednego stosunku pracy. Pracownik może wybrać pracodawcę, który mu tę odprawę wypłaci (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2001 r., sygn. akt I PKN 172/00).

Zobacz również: Wskaźniki i stawki - Emerytury i renty

Zbieg praw do odpraw

Jeżeli dochodzi do zbiegu prawa do odprawy emerytalnej bądź rentowej z prawem do otrzymania innego rodzaju odprawy, pracownikowi przysługują obie odprawy (emerytalna albo rentowa i inna). Aby pracownikowi nie przysługiwała odprawa, musiałoby istnieć wyraźne wyłączenie ustawowe.

Zgodnie z ustawą o pracownikach samorządowych pracownikowi samorządowemu zatrudnionemu w ramach stosunku pracy na podstawie wyboru (np. wójt, burmistrz, prezydent miasta), z którym został rozwiązany stosunek pracy w związku z upływem kadencji, przysługuje odprawa w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia obliczonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Jeżeli rozwiązanie stosunku pracy następuje w związku z upływem kadencji oraz jednocześnie pracownik przechodzi na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przysługują mu dwie odprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 30 maja 2001 r., sygn. akt I PKN 416/00).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 Nr 2, poz. 14 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 1996 Nr 62, poz. 289 z późn. zm.)