Jakie składki trzeba płacić od umów cywilnoprawnych

Spółka z o.o zatrudniła na umowę zlecenia emeryta, który prowadzi działalność gospodarczą. Umowa ta jest zawarta na inny zakres prac niż wynikający z prowadzonej przez niego działalności. Czy zakład pracy powinien opłacać za zatrudnionego składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz Fundusz Pracy?

Tak. Zleceniobiorca mający ustalone prawo do emerytury lub renty, który wykonuje umowę zlecenia, z umowy tej podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostaje w stosunku pracy z innym podmiotem niż zleceniodawca.

Obowiązkowe dla zleceniobiorcy mającego ustalone prawo do emerytury jest także ubezpieczenie wypadkowe, ale tylko wówczas, gdy wykonuje pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę. Gdy praca jest wykonywana poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy, zleceniobiorca nie podlega ubezpieczeniu wypadkowemu.

Równoczesne prowadzenie przez zleceniobiorcę-emeryta działalności gospodarczej nie zwalnia go z obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia. Oczywiście zleceniobiorca obowiązkowo podlega także ubezpieczeniu zdrowotnemu. Natomiast z działalności ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dobrowolne, obowiązkowe jest natomiast ubezpieczenie zdrowotne.

Składka na Fundusz Pracy należna jest za tych zleceniobiorców podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, których podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia wynosi w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie (w 2007 r. wynosi ono 936 zł). W związku z powyższym, jeżeli zatrudniona osoba będzie otrzymywała wynagrodzenie równe co najmniej minimalnemu, należy za nią opłacać składkę na FP.

Korzystam z wcześniejszej emerytury, gdyż nie osiągnąłem jeszcze powszechnego wieku emerytalnego. W czerwcu udzielono mi prokury w spółce akcyjnej. Za wykonywanie tych obowiązków otrzymuję wynagrodzenie w wysokości 4 tys. zł. Czy prawdą jest, że gdy nie łączy mnie ze spółką żadna umowa, od wynagrodzenia otrzymywanego za pełnienie obowiązków prokurenta nie muszą być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne oraz uzyskany przychód nie ma wpływu na zmniejszenie bądź zawieszenie prawa do emerytury? Czy moja sytuacja uległaby zmianie w przypadku zawarcia ze spółką umowy zlecenia na pełnienie funkcji prokurenta?
Tak. Jeżeli obowiązki prokurenta wykonywane są tylko na podstawie uchwały zarządu spółki i podstawą pełnienia tej funkcji nie jest umowa zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia, nie podlega pan z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Przychód, jaki będzie pan uzyskiwał jako prokurent, nie ma też wpływu na zawieszenie lub zmniejszenie wcześniejszej emerytury.

Gdyby w związku z powierzeniem obowiązków prokurenta zostałaby z panem zawarta umowa zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której zastosowanie mają przepisy dotyczące umowy zlecenia, z tytułu jej wykonywania podlegałby pan obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Uzyskiwany przychód z umowy zlecenia wpływałby na ewentualne zmniejszenie lub zawieszenie prawa do świadczenia emerytalnego. Prawo do emerytury ulega bowiem zawieszeniu lub świadczenie to podlega zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Za działalność tę ustawodawca uznał zatrudnienie, służbę lub inną działalność zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej oraz działalność wykonywaną za granicą. Prawo do emerytury ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (od 1 czerwca wynosi ona 3521,90 zł). W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał (od 1 czerwca wynosi ona 1896,40 zł), nie wyższego jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu.

---

Od kwietnia tego roku zatrudniamy zleceniobiorcę. Został on zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W czerwcu ubezpieczony poinformował nas, iż nie chce być objęty ubezpieczeniem chorobowym. Chce też zrezygnować z ubezpieczenia od początku wykonywania umowy, tj. od 1 kwietnia, i żąda zwrotu składek za ten okres. Czy jest to możliwe?
Nie. Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia, która z umowy tej podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego jest dokonywane za pośrednictwem płatnika składek, który zaznacza to ubezpieczenie na formularzu ZUS ZUA przekazywanym do ZUS.

Zleceniobiorca, który po pewnym czasie uzna, iż nie chce z tej umowy podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu może być z niego wyłączony nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym złoży wniosek w tej sprawie. W celu wyłączenia z ubezpieczenia zleceniodawca musi:

- wyrejestrować zleceniobiorcę na formularzu ZUS ZWUA z wszystkich ubezpieczeń, do których został zgłoszony, tj. emerytalnego, rentowych, wypadkowego, zdrowotnego i chorobowego podając jako datę ustania ubezpieczeń np. 12 czerwca 2007 r.,
- zgłosić zleceniobiorcę na formularzu ZUS ZUA do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego, podając jako datę powstania obowiązku ubezpieczeń 12 czerwca 2007 r.

Składając powyższe dokumenty do ZUS-u, płatnik przekazuje na nich wniosek ubezpieczonego o wyłączenie z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Trzeba wyjaśnić, iż analogiczny tryb postępowania obowiązuje w każdym przypadku, gdy następuje zmiana rodzajów ubezpieczeń (zarówno obowiązkowych jak i dobrowolnych), którym podlega dana osoba.

Opłacając składkę na ubezpieczenie chorobowe za czerwiec, płatnik naliczy ją od pełnej podstawy wymiaru, gdyż przez część miesiąca zleceniobiorca podlegał temu ubezpieczeniu.

Składka na ubezpieczenie chorobowe nie będzie naliczana dopiero od wynagrodzenia wypłaconego zleceniobiorcy w lipcu. Oczywiście żądanie zleceniobiorcy wyłączenia go z ubezpieczenia chorobowego z okresem wstecznym oraz zwrotu składek są bezzasadne i niemożliwe do zrealizowania.

Członkowie zarządu naszej spółki są powoływani na czteroletnią kadencję. Z osobami tymi są zawierane kontrakty menedżerskie. Wymienieni są zgłaszani do ubezpieczeń jako zleceniobiorcy. Kontrakty są zawierane do dnia, w którym wygaśnie mandat członka zarządu spółki, co nastąpiło w czerwcu. W przypadku niepowołania na kolejną kadencję członkowi zarządu przysługuje odszkodowanie za podporządkowanie się zakazowi konkurencji, wypłacane przez dziewięć miesięcy z dołu. Z uwagi, że jeden z członków zarządu nie został powołany na kolejną kadencję, spółka będzie mu wypłacała odszkodowanie. Czy od takiego przychodu trzeba opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
Tak. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymywany z tytułu wykonywanej umowy, jeżeli odpłatność została ustalona kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie.

Jeżeli odpłatność została ustalona w innej formie (co w praktyce nie występuje), podstawę wymiaru stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż minimalne wynagrodzenie. Z uwagi, że podstawę wymiaru składek zleceniobiorców stanowi przychód, również odszkodowanie za podporządkowanie się zakazowi konkurencji stanowi tę podstawę.

Zleceniobiorca po ustaniu mandatu powinien zostać wyrejestrowany z ubezpieczeń, a wynagrodzenie (odszkodowanie) wypłacane w następnych miesiącach po wyrejestrowaniu ubezpieczonego powinno być rozliczane w imiennych raportach miesięcznych ZUS RCA z kodem 30 00 xx.



Podstawa prawna:

• art. 6, art. 9 ust. 4a, art. 14 ust. 1-2, art. 18 ust. 1 i ust. 7, art. 20, art. 36 ust. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 4 grudnia 1998 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów (DzU nr 149, poz. 982 ze zm.),

•  art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. c), art. 107 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU nr 99, poz. 1001 ze zm.),

• art. 104 - 106 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.).