Wypadek przy pracy pod wpływem alkoholu a świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego

PROBLEM: Nasz pracownik uległ wypadkowi przy pracy. Ustaliliśmy jednak, że był wówczas pod wpływem alkoholu. Czy może to stanowić podstawę do odmowy wypłaty zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego i jednorazowego odszkodowania?

RADA: Pracownik może być pozbawiony prawa do zasiłku i jednorazowego odszkodowania, jeżeli będąc pod wpływem alkoholu w znacznym stopniu przyczynił się do spowodowania wypadku przy pracy. Szczegóły w uzasadnieniu.

Polecamy także: Protokół powypadkowy

Uzasadnienie:

Samo znajdowanie się w stanie nietrzeźwości w trakcie wykonywania obowiązków pracowniczych nie stanowi podstawy do odmowy świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego – w tym również zasiłku chorobowego z tego ubezpieczenia. Muszą Państwo wykazać, że pracownik w znacznym stopniu przyczynił się do spowodowania wypadku przy pracy w tym sensie, że bez stanu nietrzeźwości można było uniknąć wypadku przy pracy (por. wyrok SN z 8 czerwca 2011 r., sygn. akt I UK 418/10, wyrok SN z 13 lipca 2011 r., sygn. akt I UK 46/11).

PRZYKŁAD

Pracownik podczas spotkania z zagranicznym kontrahentem, które odbywało się w siedzibie pracodawcy, wypił kilka kieliszków winna. Po spotkaniu udał się do swojego gabinetu. Podczas odpisywania na maile, spadła na niego lampa, powodując poważny uraz głowy. Fakt spożywania alkoholu i bycia pod jego wpływem nie spowodował wypadku przy pracy, zatem pracownik będzie miał prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego.
Ustawa wypadkowa przewiduje okoliczności wyłączające prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego (art. 21 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej). Taką okolicznością może być spowodowanie wypadku przy pracy w stanie nietrzeźwości. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują również ubezpieczonemu, który, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających albo substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.

PRZYKŁAD

Pracownik posiadający uprawnienia do kierowania wózkiem widłowym przewoził nim towar i umieszczał go na metalowych regałach w magazynie. Przy wykonywaniu tych czynności wózek widłowy przechylił się, a spadające towary spowodowały obrażenia ciała pracownika. Ustalając okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy pracodawca stwierdził, że pracownik naruszył przepisy dotyczące ochrony życia i zdrowia, a ponadto był pod wpływem alkoholu. Pracownik nie nabył zatem prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy z ubezpieczenia wypadkowego za okres niezdolności do pracy spowodowanej tym wypadkiem.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawie wypadków przy pracy

Sygnatura	Teza orzeczenia
1	2
Wyrok SN z 22 listopada 2012 r., sygn. I PK 170/12	Ustalenie, że pracownik uległ w niewyjaśnionych okolicznościach nieszczęśliwemu wypadkowi podczas wykonywania obowiązków pracowniczych w miejscu i czasie pracy ze względu na chorobę alkoholową nie wyklucza uznania zdarzenia za wypadek przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej, co najmniej ze względu współsprawczo zewnętrzne współprzyczynienie się pracodawcy do wypadku przy pracy, zwłaszcza gdy choroba alkoholowa poszkodowanego pracownika nie spowodowała zerwania związku zdarzenia z pracą w okolicznościach wyłączających prawo do świadczeń powypadkowych.
Wyrok SN z 4 grudnia 2008 r., sygn. II UK 106/08	Nieprawidłowa technika jazdy samochodem i nienależyta obserwacja drogi, wynikające z nieprzestrzegania przepisów ruchu drogowego, będące wyłączną przyczyną wypadku drogowego mającego charakter wypadku przy pracy, mogą być ocenione jako naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane przez niego wskutek rażącego niedbalstwa i stanowić podstawę wyłączenia prawa ubezpieczonego do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego (art. 21 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.).
Wyrok SN z 25 czerwca 2010 r., sygn. II UK 75/10 Autopromocja Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia Sprawdź	Zmarły Jarosław M. pomimo obiektywnego stanu nietrzeźwości był gotowy do świadczenia pracy, był w stanie ją świadczyć i w chwili zdarzenia (wypadek drogowy) pracę tę świadczył, dlatego brakuje podstaw do stwierdzenia, że zmarły nie pozostawał w dyspozycji pracodawcy i w związku z tym związek z pracą został zerwany. Wypadek ten spowodowany został postępowaniem Jarosława M., które pozostawało w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań, a zatem jest wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że ubezpieczony znajdował się w stanie nietrzeźwości, gdy zaistniał wypadek przy pracy, płatnik składek kieruje ubezpieczonego na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie (art. 21 ust. 3 i 4 ustawy wypadkowej). Ubezpieczony jest zobowiązany poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, chyba że ubezpieczony udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.

Sporządzając protokół powypadkowy mają Państwo obowiązek umieścić w nim informację, że pracownik w stanie nietrzeźwości w znacznym stopniu przyczynił się do powstania wypadku. Tak sporządzony protokół stanowi wówczas podstawę do odmowy wypłaty zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego oraz prawa do jednorazowego odszkodowania.

Polecamy serwis: Zasiłki i inne świadczenia

Protokół sporządza się w niezbędnej liczbie egzemplarzy i dołącza się do niego protokoły przesłuchania poszkodowanego i świadków, a także zebrane w trakcie postępowania wyjaśniającego materiały, dokumenty, opinie lekarskie, opinie specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku (§ 9 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy). Protokół powypadkowy jest udostępniany również poszkodowanemu w celu zapoznania się z jego treścią. Jeżeli poszkodowany nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w protokole, poszkodowany pracownik może wnieść uwagi i zastrzeżenia.

Dokumenty niezbędne do ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie

Jeśli nie są Państwo pracodawcą uprawnionym do wypłaty zasiłków, decyzję w sprawie wypłaty zasiłku chorobowego podejmie ZUS. Od decyzji wydanej przez ZUS pracownikowi będzie przysługiwało prawo odwołania się do sądu.

Zadaj pytanie na: Forum - Kadry

Przyczynienie się pracownika w stanie nietrzeźwości w stopniu znacznym do wystąpienia wypadku przy pracy nie ma natomiast znaczenia przy ustalaniu uprawnień członków rodziny pracownika zmarłego w wyniku wypadku przy pracy. Tak uznał Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z 8 czerwca 2011 r. (I UK 418/10).

PRZYKŁAD

Znajdujący się pod wpływem alkoholu pracownik, zatrudniony na stanowisku przedstawiciela handlowego, spowodował wypadek drogowy, w wyniku którego poniósł śmierć na miejscu. O wypłatę jednorazowego odszkodowania po zmarłym pracowniku wystąpiła jego żona. Dla ustalania uprawnień żony do jednorazowego odszkodowania nie ma znaczenia stan nietrzeźwości pracownika oraz fakt, że przyczynił się on do zdarzenia wypadkowego.
W przypadku gdy zachodzą okoliczności uniemożliwiające przyznanie prawa do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego, osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym przysługuje prawo do świadczenia chorobowego na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej. Ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności (art. 16 ustawy zasiłkowej).

Postawa prawa:

• art. 3, art. 5 ust. 2 i ust. 3, art. 6 ust. 1 pkt 1 i pkt 4, art. 16, art. 21 ust. 2 i ust. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322; ost.zm. Dz.U. z 2012 r., poz. 63,
• § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy – Dz.U. Nr.105, poz. 870,
• art. 16 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 675.

Więcej w MONITORZE prawa pracy i ubezpieczeń - Zamów prenumeratę >>