Badanie alkomatem trzeźwości pracownika - projekt ustawy

BHP - obowiązek pracodawcy

Najważniejszym obowiązkiem Pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznego miejsca pracy, higienicznych warunków wykonywania pracy oraz dochowanie należytej staranności w utrzymywaniu wysokiej świadomości pracowników w obszarze BHP. Obowiązek ten wynika z art. 207 Kodeksu Pracy, a jego naruszenie obwarowane jest licznymi sankcjami nie tylko wynikającymi z przepisów kodeksu pracy, ale również z prawa karnego.

Autopromocja

Polecamy: Pakiet Kadrowy: Wynagrodzenia 2021, Czas pracy 2021, Zatrudnianie i zwalnianie pracowników, Uprawnienia rodziców w pracy

Badanie trzeźwości pracownika

Istotna z punktu widzenia organizowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest możliwość zapewnienia ochrony przed zagrożeniami, jakie może spowodować nietrzeźwy pracownik. Z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wynika obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on po użyciu alkoholu lub spożywał alkohol w pracy. Przepis ten uprawnia pracodawcę do przeprowadzenia badania trzeźwości tylko w uzasadnionych przypadkach i poprzez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Co do przywołanego przepisu pojawiało się wiele wątpliwości, a praktyka pokazywała, że pracodawca nie zawsze może liczyć na zrealizowanie wniosku o przeprowadzenie badania trzeźwości pracownika przez organ porządku publicznego. Dodatkowo, mógł tylko przeprowadzić kontrole trzeźwości w sytuacjach, kiedy miał podejrzenie, że pracownik jest nietrzeźwy, czyli zabrakło uregulowania prewencyjnego badania trzeźwości pracowników.

Stan nietrzeźwości a ochrona danych osobowych

Niejasna procedura badania trzeźwości pracowników została jeszcze bardziej skomplikowana, kiedy Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, w swojej opinii z czerwca 2019 roku stwierdził, że informacja o stanie nietrzeźwości pracownika jest informacją o jego zdrowiu, a jako taka może być przetwarzana przez pracodawcę wyłącznie z inicjatywy pracownika i za jego zgodą. Wysokie kary przewidziane za naruszenie przepisów ochrony danych osobowych odstraszyły wielu pracodawców, którzy całkowicie wstrzymali kontrolę trzeźwości pracowników.

Autopromocja

Monitor Bezpieczeństwa
i Higieny Pracy
Wydanie cyfrowe

Sprawdź

SN

Dodatkowo, orzecznictwo Sądu Najwyższego także nie rozwiewa narosłych wątpliwości wynikających z badania trzeźwości pracowników. W wyroku z dnia 4 grudnia 2018 roku SN stwierdził, że samoistne badanie alkomatem przez pracodawcę nie może stanowić przyczyny rozwiązania umowy w trybie art. 52KP. Podczas gdy ten sam sąd w wyroku z dnia 22 listopada 2018 roku dopuścił stosowanie wyrywkowych kontroli trzeźwości w sytuacji, w której z uwagi na charakter pracy lub zakładu pracy istnieje ryzyko zagrożenia dla życia i zdrowia.

Wybór między ochroną danych a bhp

Liczne niejednoznaczności prawne, kategoryczne stanowisko PUODO oraz niejednolite orzecznictwo SN sprawiły, że pracodawcy zostali pozbawieni realnej możliwości zapewnienia bezpiecznego miejsca pracy. Z jednej strony, działając w zgodzie z przepisami ochrony danych osobowych, nie zrealizują konstytucyjnego prawa pracowników do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Z drugiej strony, mając na uwadze prawa pracownika do pracy na stanowisku wolnym od zagrożeń, narażają się na naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych. Pracodawcy stoją przed wyborem, które przepisy naruszyć i, oceniając istniejące ryzyko, jedni stosują nadal wewnętrzne procedury badania trzeźwości pracowników, uważając, że ochrona zdrowia i życia pracowników i współpracowników jest wartością najwyższą, drudzy zaprzestali jakiejkolwiek kontroli swoich pracowników.

Badanie stanu trzeźwości przez pracodawcę (projekt ustawy)

Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy, powinni działać według jasnych reguł, dlatego tak ważnym staje szybkie opracowanie jasnej procedury badania trzeźwości pracowników. Odpowiedzią na wątpliwości pracodawców może stać się projekt ustawy Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii, które planuje umożliwienie pracodawcom wprowadzenia prewencyjnej kontroli pracowników na obecność alkoholu lub podobnie działających środków. W roboczym projekcie regulacji przewidziane zostały dwa tryby niedopuszczenia pracownika nietrzeźwego lub będącego pod wpływem środka działającego jak alkohol do pracy:

• uzasadnione podejrzenie pracodawcy,
• prewencyjna kontrola trzeźwości lub kontrola na obecność środków działających podobnie do alkoholu, w tym opracowanie zasad takiej kontroli.

W zakresie przetwarzania danych o obecności alkoholu lub środków działających jak alkohol ministerstwo nawiązało współpracę z UODO celem wypracowania zgodnego z obecnym stanem prawnym rozwiązania.

Kompleksowa regulacja prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników jest mocno wyczekiwana przez pracodawców. Mamy nadzieję, że prace ministerstwa nie będą trwały długo a wypracowane rozwiązanie pozwoli pracodawcą rozwiać liczne wątpliwości i działać zgodnie z prawem.

Autopromocja

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Sprawdź

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1320)

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dziennik Ustaw rok 2019 poz. 2277)