REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Separacja jak rozwód - nie otrzymasz odprawy po zmarłym małżonku

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
Separacja jak rozwód - nie otrzymasz odprawy po zmarłym małżonku
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Czym jest separacja? Jakie są skutki majątkowe separacji? Kto ma prawo do odprawy po śmierci pracownika? Czy mając separację należy się odprawa po zmarłym małżonku? Ile wynosi odprawa pośmiertna?

rozwiń >

Czym jest separacja?

Jak stanowi Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy z dnia 25 lutego 1964 r. (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809), jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację. Różni się to od rozwodu tym, że brak przesłanki trwałego rozkładu pożycia. Rozwód ma bowiem miejsce jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.

REKLAMA

REKLAMA

Ważne
Separacja a sytuacja dzieci

Jednakże mimo zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków.

Jakie są skutki majątkowe separacji?

Zgodnie z art. 54 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego  orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Trzeba pamiętać jednak, że ten przepis odnosi się do sytuacji orzeczenia separacji formalnej, regulowanej w treści art. 61 zn.1 i n. KRO. Nie bez przyczyny jest więc użyte w przepisie sformułowanie: "orzeczenie separacji". Tak więc, separacja faktyczna, która może trwać między małżonkami bez orzeczenia sądu, nie prowadzi do powstania między małżonkami rozdzielności majątkowej. Jeżeli jednak ma już miejsce separacja formalna, to z chwilą zniesienia separacji powstaje między małżonkami ustawowy ustrój majątkowy. Jednak, na zgodny wniosek małżonków sąd orzeka o utrzymaniu między małżonkami rozdzielności majątkowej.

Separacja jak rozwód - nie otrzymasz odprawy po zmarłym małżonku

Jak podkreśla Prof. M. Załucki: przy orzeczeniu separacji istnieje rozdzielność z mocy prawa. "(…) Podobnie jak w przypadku ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków bądź ogłoszenia jego upadłości, także na skutek orzeczenia separacji formalnej pomiędzy małżonkami powstaje ustrój pełnej rozdzielności majątkowej (ex lege). Wiąże się to ze stwierdzeniem w sprawie o separację zupełnego rozkładu pożycia małżonków, jest tego konsekwencją. 

Ważne
Małżeństwo trwa ale nie ma wspólnoty gospodarczej

Separacja małżonków nie prowadzi co prawda do ustania małżeństwa, jednak ustrój ustawowy, a także w zasadzie ustroje umowne inne niż pełna rozdzielność majątkowa, oparte są na realizacji zasady wspólnego pożycia przez małżonków. Małżeństwo małżonków żyjących w separacji trwa więc nadal, choć uchylona zostaje pomiędzy nimi wspólnota, w tym wspólnota gospodarcza."

Generalnie w ramach zasad przewidzianych w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym skutki orzeczenia separacji są zasadniczo takie same jak skutki rozwodu, o ile ustawodawca nie stanowi inaczej. Mając powyższe na uwadze, należy pamiętać, że nie zawsze wszelkie świadczenia związane ze stosunkiem pracy, które - wydawałoby się - będą należały się małżonkowi, rzeczywiście mu przysługują. Jednym z przykładów jest odprawa pośmiertna. 

REKLAMA

Czy należy się odprawa po śmierci pracownika?

Co do zasady, po śmierci pracownika należy się odprawa pośmiertna. Należy jednak spełnić przesłanki z przepisu art. 93 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, dalej jako: KP). W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna. W doktrynie przeważa pogląd, że jest to świadczenie ze stosunku pracy zmarłego pracownika. Nie ma ono charakteru odszkodowawczego. Jego celem jest ułatwienie członkom rodziny zmarłego pracownika przystosowania się do nowej sytuacji.

Kto ma prawo do odprawy po śmierci pracownika?

Odprawa pośmiertna przysługuje następującym członkom rodziny pracownika: małżonkowi (jednak nie dotyczy to małżonka znajdującego się w separacji - z wyżej opisanych przyczyn rozdzielności majątkowej przy separacji formalnej) oraz innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj.: dzieci własne; dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione; dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki; rodzeństwo; inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka; rodzice (za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające).

Ważne
PO RÓWNO DLA RODZINY

Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy odpowiedniej kwoty określonej w KP.

Odprawa pośmiertna a ubezpieczenie na życie

Odprawa pośmiertna nie przysługuje członkom rodziny, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa pośmiertna przysługująca zgodnie z KP. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami. Przez zwrot „pracodawca ubezpieczył pracownika na życie” należy rozumieć sytuację, w której pracodawca ubezpieczył pracownika, a ryzyko ubezpieczeniowe obejmuje zdarzenie w postaci śmierci ubezpieczonego pracownika. Znajdzie to również zastosowanie również w sytuacji śmierci pracownika, którego pracodawca ubezpieczył od następstw nieszczęśliwych wypadków, a zawarta umowa ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków, obejmuje ryzyko śmierci ubezpieczonego pracownika wskutek nieszczęśliwego wypadku.

Ile wynosi odprawa pośmiertna?

Przykład
Wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:
  • jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;

  • trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;

  • sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Brak nakazu wypłaty odprawy pośmiertnej

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 lipca 2009 r., sygn. I OSK 1517/08, odprawa pośmiertna nie jest świadczeniem należnym pracownikowi, lecz jego rodzinie z racji śmierci pracownika, co normuje art. 93 KP. Nie ulega zatem wątpliwości, iż organy Państwowej Inspekcji Pracy nie są uprawnione do wydania nakazu wypłaty odprawy pośmiertnej.

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Jakich informacji może żądać rada pracowników?

W wielu przypadkach pracodawcy zastanawiają się, czy i jakie informacje muszą, a jakie mogą być – jeżeli taką wolę wykaże zarząd – przekazane radzie pracowników. Artykuł prezentuje najważniejsze przepisy i przykłady dobrych praktyk.

Pracownik nie przychodzi do pracy - co robić? Jak go zwolnić?

Jeśli pracownik nie przychodzi do pracy nie wywiązuje się ze swoich podstawowych obowiązków. Pracodawca może nałożyć na niego kary porządkowe. Jak go zwolnić? Znaczenie ma tutaj rodzaj nieobecności. Jeśli jest usprawiedliwiona, pracodawca posłuży się inną podstawą prawną, a jeśli jest nieusprawiedliwiona, może zwolnić go dyscyplinarnie.

Ostrzeżenie ZUS przed oszustami: wygląda jak oficjalna korespondencja z ZUS, ale to phishing

ZUS ostrzega ubezpieczonych przed oszustami, którzy wysyłają fałszywe wiadomości e-mail. Wygląda to jak oficjalna korespondencja z ZUS, ale to phishing. Może skutkować kradzieżą danych osobowych, haseł i przejęciem kontroli nad komputerem, także kont bankowych ofiary.

Nowy urlop w Kodeksie pracy. 105 dni wolnego płatnego w 100 proc. Sprawdź, komu przysługuje!

W 2025 roku wprowadzono do Kodeksu pracy nowy rodzaj urlopu, który przeznaczony jest dla rodziców wcześniaków oraz dzieci, które po urodzeniu wymagają dłuższego pobytu w szpitalu. Maksymalny czas jego trwania wynosi 15 tygodni. Oto szczegóły.

REKLAMA

W okresie ochronnym przed emeryturą pracodawca może wręczyć wypowiedzenie zmieniające

Zasadą wynikającą z prawa pracy jest ochrona pracownika w wieku przedemerytalnym przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Pracodawca może jednak wręczyć mu wypowiedzenie zmieniające. Jeśli osoba zatrudniona nie zaakceptuje nowych warunków pracy, dochodzi wówczas do rozwiązania stosunku pracy. Kiedy dopuszcza się wypowiedzenie zmieniające w trakcie okresu ochronnego przed emeryturą?

Reforma PIP: inspektor pracy sam wyda decyzję o przekształceniu umowy w umowę o pracę. Wykonalność będzie natychmiastowa

Reforma PIP przewiduje m.in. uprawnienie inspektora pracy do wydania decyzji o przekształceniu umowy cywilnej w umowę o pracę. Wykonalność takiej decyzji będzie natychmiastowa. Aktualnie inspektorzy PIP muszą kierować się w tej sprawie do sądu. Jakie jeszcze zmiany wprowadza Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw?

W końcu będzie ustawa o układach zbiorowych pracy. Rząd przyjął projekt

Projekt ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych został opracowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Rząd przyjął propozycję nowych przepisów. Czym są układy zbiorowe? Co wprowadza ustawa?

PIP zmieniła 3200 umów cywilnych na etaty. Po wejściu w życie nowych przepisów będzie ich dużo więcej

Będą nowe przepisy o PIP. Przewidują wyższe kary, więcej uprawnień inspektorów, kontrole zdalne. Najbardziej rewolucyjna zmian to możliwość wydawania przez inspektorów decyzji o przekształceniu umów cywilnoprawnych w etaty z natychmiastowym skutkiem – bez czekania na rozstrzygnięcie sądu.

REKLAMA

3 miesiąc ciąży a umowa o pracę. Co mówią przepisy?

Jestem w 3 miesiącu ciąży. Z końcem września 2025 r. upływa termin, na jaki podpisałam umowę z moim pracodawcą. Czy pracodawca musi przedłużyć umowę? Jakie prawa mi przysługują?

Jak można usprawiedliwić nieobecność w pracy?

Nieobecność w pracy należy usprawiedliwić. W przeciwnym razie nieusprawiedliwione nieobecności w pracy mogą skutkować nawet zwolnieniem dyscyplinarnym. Kiedy i w jaki sposób informuje się pracodawcę o nieobecności? Jak można usprawiedliwić nieobecność w pracy?

REKLAMA